Panangiruar iti Maudi Kadagiti Lukot ti Natay a Baybay
IDI Setiembre, maysa a pannakakulkol dagiti insurat dagiti eskolar iti dinikdekada ti nawaswas kamaudiananna. Maysa a nakaro a panagsusubang iti nagbaetan dagiti estudiante kadagiti Lukot ti Natay a Baybay ti nagparang a kasla nagpatinggan, nupay mabalin a nangrugi manen ti baro a panagsusubang.
Dagiti Lukot ti Natay a Baybay ket natakkuatan kadagiti rukib iti asideg ti Natay a Baybay idi 1947 ken kadagiti tawen a simmaruno. Nakapatpategda iti panangipakita kadagiti nasken a kinaumiso ti teksto ti Hebreo a Kasuratan ken iti pannakalawlawag dagiti relihiuso a kasasaad idiay Palestina idi adda ni Jesus ditoy daga. (Isaias 40:8) Nupay dadduma a manuskrito ket medio napartak pannakaipablaakda, idi 1991 ngangngani 400 a manuskrito ti saan pay a naipablaak ken di pay magun-odan ti ngangngani amin nga eskolar. Adu, kas ken Propesor Ben Zion Wacholder, ti “naupay gaput’ pannakausigda nga iti agdama a kapartak ti pannakaipablaakda mabalin a nataytayonto aminen inton magun-odan ti lubong ti naan-anay a pannakaipablaak dagiti teksto ti Natay a Baybay.”
Ngem dayta a kasasaad ket nagbaliw idi Setiembre. Umuna, ni Propesor Wacholder ken maysa a kaduana, ni Martin Abegg, inyanunsioda a sisasaririt a nagaramatda ti kompiuter tapno masakarda dagiti nasalakniban unay a teksto. Kalpasanna, ti Huntington Library idiay San Marino, California, E.U.A., inyanunsiona a naaddaanda kadagiti retrato dagiti orihinal a manuskrito ket dida ipaidam dagitoy kadagiti mapagraeman nga eskolar. Nabatad unay, adu a kopia ti retrato dagiti lukot ti naaramid tapno maipasiguro ti pannakaitalimengda. Dagiti pempen dagiti retrato ket naidulin kadagiti nagduduma a lugar, ket natakkuatan a maysa a pempen ket naidulin gayam idiay Huntington Library.
Maysa nga eskolar inawaganna daytoy a panagbaliw dagiti pasamak a ‘no iti kinasaririt isu ti katupag ti pannakarba ti Bakud ti Berlin.’ Dagiti opisial nga editor inawaganda agpadpada ti publikasion ken ti teksto nga inaramid ti kompiuter ken ti panangiparuar kadagiti retrato a ‘panagtakaw.’ Nalabit, ti panagsusubang maipapan kadagiti etiketa ket agpaut iti adu a tawen. Kabayatanna, agparang a kasla adu a kanayonan pay nga eskolar ti kamaudiananna ket mabalinen nga umuman iti sibubukel a Lukot ti Natay a Baybay.
[Ladawan iti panid 32]
Paset ti komentario iti Habakuk, maysa kadagiti Lukot ti Natay a Baybay