Ti Tetragrammaton iti Septuagint

TI NAGAN ti Dios, a Jehova, ket itakderan ti Tetragrammaton, ti uppat a Hebreo a letra a יהוה (YHWH). Nabayagen a maibagbaga a saan a nagparang ti Tetragrammaton kadagiti kopia ti Septuagint. Gapuna, ibagada nga idi nagadaw iti Hebreo a Kasuratan dagiti mannurat iti Kristiano a Griego a Kasuratan, saanda nga inusar ti nagan ti Dios iti sursuratda.

Dagiti nagsasaganad a takuat kadagiti naglabas a sangagasut a tawen wenno nasursurok pay ipakitada a ti nagan ti Dios ket agparang iti Septuagint. Maysa a gubuayan ti nagkuna: “Kasta unay ti tarigagay a maitalimeng ti kinaumiso ti sagrado a nagan ti Dios, isu nga idi impatarus dagiti Helenistiko a Judio ti Hebreo a Biblia iti Griego, kinopiada dagiti aktual a letra ti Tetragrammaton iti mismo a Griego a teksto.”

Ti pirsay a papiro a naipakita ditoy kannigid ket maysa laeng kadagiti sumagmamano a pagarigan a saan a nadadael. Daytoy a pirsay a nasarakan idiay Oxyrhynchus, Egipto, ken nanumeruan iti 3522, ket naisurat idi pay umuna a siglo K.P.a Addaan daytoy iti agarup 7 a sentimetro a kaakaba ken 10.5 a sentimetro a kaatiddog ken naglaon iti sasao ti Job 42:11, 12. Ti Tetragrammaton, a natimbukelan iti ladawan, ket agparang kadagiti nagkauna a Hebreo a letra.b

No kasta ngarud, nagparang kadi ti nagan ti Dios kadagiti nagkauna a kopia ti Kristiano a Griego a Kasuratan? Kuna ni eskolar a George Howard: “Yantangay nakasurat pay laeng ti Tetragram kadagiti kopia ti Griego a Biblia [ti Septuagint] a nakabuklan ti Kasuratan ti nagkauna nga iglesia, rasonable a patien nga idi nagadaw iti Kasuratan dagiti mannurat ti B[aro a] T[ulag], pinagtalinaedda ti Tetragram iti teksto ti Biblia.” Agparang a di nagbayag kalpasanna, ti nagan ti Dios ket sinuktan dagiti taga kopia iti titulo, kas iti Kyʹri·os (Apo) ken The·osʹ (Dios).

[Footnotes]

[Picture Credit Line iti panid 30]

Iti pammalubos ti Egypt Exploration Society