Eden—Orihinal a Pagtaengan ti Tao?
ARAPAAPEM nga addaka iti maysa a hardin. Awan dagiti pakasingaan, awan ti naarimbangaw nga uni iti siudad. Nalawa daytoy a hardin, ket awan makasinga iti kinatalingenngenna. Pagsayaatanna pay, awan pakadanagam, awan mariknam a sakit wenno ut-ot. Nawayaka a mangsukimat iti aglawlawmo.
Kaay-ayom a mingmingan ti nagduduma a maris dagiti sabong, ti kinalitnaw ti waig, sa ti nagadu a malinongan ken mainaran a berde a bulong ken ruot. Mariknam ti palayupoy ti angin ken masay-upmo ti banglona. Mangngegmo ti karasakas dagiti bulong, ti parsiak ti danum nga agay-ayus kadagiti bato, ti uni ken kanta dagiti tumatayab, ti sayangguseng dagiti nagaget nga insekto. Bayat a pampanunotem dayta nga eksena, magagaranka kadi nga agnaed iti kasta a lugar?
Dagiti tattao iti lubong mamatida a ti tao nagnaed idi iti kasta a lugar. Iti napalabas nga adu a siglo, naisuro kadagiti miembro ti Judaismo, Kakristianuan, ken Islam ti maipapan iti hardin ti Eden, a nangisaadan ti Dios kada Adan ken Eva. Sigun iti Biblia, natalna ken naragsak idi ti biagda. Adda talna iti nagbabaetanda, kadagiti animal, ken iti Dios a nangipanamnama kadakuada nga agbiagda nga agnanayon iti dayta a napintas a lugar.—Genesis 2:15-24.
Naiduma met ti kapanunotan dagiti Hindu maipapan iti nagkauna a paraiso. Dagiti Budista mamatida a dagiti natan-ok a naespirituan a lider wenno dagiti Buddha ket nagbiagda kadagidi natalna a panawen idi kasla paraiso pay laeng ti lubong. Iti adu a relihion iti Africa, maisursuro dagiti salaysay a kaasping ti estoria da Adan ken Eva.
Kinapudnona, nasaknap ti kapanunotan maipapan iti nagkauna a paraiso kadagiti relihion ken tradision ti sangatauan. Kastoy ti kinuna ti maysa nga autor: “Adu a sibilisasion ti mamati iti nagkauna a paraiso a perpekto, nawaya, natalna, naragsak, nasaliwanwan, ken awan pagbutngan, awan rigat, ken panagaapa. . . . Daytoy a patpatien ti makagapu no apay a tarigagayan ti amin a tattao ti napukaw ngem saan a nalipatan a paraiso ken no apay a segseggaanda a maisubli dayta.”
Mabalin kadi a maymaysa ti nagtaudan dagita nga estoria ken nabayagen a patpatien? Posible kadi a naimula iti panunot dagiti tattao ti “panagtarigagay” iti paraiso? Talaga kadi nga adda hardin ti Eden idi un-unana ken agpayso kadi a nagbiag da Adan ken Eva?
Minamaag dayta a kapanunotan para kadagiti managduadua. Iti daytoy a nasientipikuan a panawen, pagarupen ti adu a tattao a sarsarita ken parparbo laeng dagita a salaysay. Ngem nakaskasdaaw ta agduadua met uray dagiti lider ti relihion ta adu kadakuada ti saan a mamati iti hardin ti Eden. Kunaenda nga awan idi ti kasta a lugar. Ibagada a ti salaysay ket piguratibo, sarsarita, parparbo, ken maysa laeng a pangngarig.
Siempre, adda dagiti pangngarig a linaon ti Biblia. Ni Jesus a mismo ti nangisalaysay iti kalatakan a pangngarig. Nupay kasta, saan a pangngarig ti salaysay ti Biblia maipapan iti Eden, no di ket agpayso a pakasaritaan. Ngem no saan a napasamak dagiti naisalaysay, kasano a mapagtalkan ti intero a Biblia? Usigentayo no apay nga agduadua ti dadduma maipapan iti estoria ti hardin ti Eden ket kitaentayo no nainkalintegan dagiti rasonda. Kalpasanna, usigentayo no apay a paginteresan ti tunggal maysa kadatayo dayta a salaysay.