Ammoyo Kadi?
Ania dagiti krimen nga inaramid ni Barabas?
▪ Nadakamat ni Barabas kadagiti uppat nga Ebanghelio. Imbes a ni Jesus, daytoy a lalaki ti linuk-atan ti Romano nga agturay a ni Poncio Pilato. Naawagan ni Barabas a ‘balud nga agdindinamag ti kinadakesna’ ken “mannanakaw.” (Mateo 27:16; Juan 18:40) Impupok dagiti Romano idiay Jerusalem a kaduana “dagiti managalsa, a nakapapatay gapu iti iyaalsada.”—Marcos 15:7.
Awan ti sekular nga ebidensia kadagiti krimen nga inaramid ni Barabas. Ngem yantangay naikadua kadagiti managalsa, impapan ti sumagmamano nga eskolar a karaman ni Barabas kadagiti grupo ti rebelde idiay Israel idi umuna a siglo. Insurat ti historiador a ni Flavius Josephus nga adda grupo dagiti kriminal a nangidaulo idi kadagiti panagraranget; ket ibagbagada nga agbirbirokda iti hustisia para kadagiti maikuskuspil ken marigrigat a Judio. Bayat ti katengngaan ti umuna a siglo K.P. nagraira ti panagrebelde gapu iti kunada a di kinahustisia dagiti Romano ken dagiti prominente a Judio. Dagiti grupo ti kriminal nagbalinda idi agangay a kameng ti buyot dagiti Judio a nangpaksiat kadagiti Romano manipud Judea idi 66 K.P.
“Nalabit maysa ni Barabas kadagiti tulisan,” kuna ti The Anchor Bible Dictionary. “Dagitoy a tulisan ket pagaammo dagiti gagangay nga umili gapu ta taktakawanda dagiti nabaknang a negosiante ken organisasion iti Israel ken riribukenda ti gobierno ti Roma.”
Idi tiempo dagiti Romano, ania dagiti basol a maikari iti ipapatay kas iti naipataw ken Jesus?
▪ Ti pamay-an dagiti Romano a mangdusa kadagiti managalsa, kriminal, ken dadduma pay a rebelde ket babaen ti panangibitin kadakuada iti maysa a pagtutuokan sada baybay-an agingga a matay. Dayta a pannusa ti naibilang a kakas-angan pay laeng a pamay-an ti pannakapapatay.
“Buyaen dayta ti publiko, nakababain, ken naut-ot,” kuna ti libro a Palestine in the Time of Jesus, “ken nairanta a pangbutbuteng iti asinoman a manggandat a mangriribuk iti kagimongan.” Kuna ti maysa a Romano a mannurat idi nagkauna a tiempo maipapan iti pannakapapatay dagiti kriminal: “Mapili dagiti kalsada a kaaduan ti lumabas a tao tapno maimatanganda dayta ket agbutengda.”
Sigun ken Josephus, ti maysa a balud iti gubat a natiliw ti buyot ni Tito idi nalakub ti Jerusalem idi 70 K.P. ket napapatay iti kastoy a pamay-an iti sango dagiti pader ti siudad tapno agbuteng dagiti mangikankanawa iti siudad ken sumukoda. Adu met ti napapatay iti kasta a pamay-an idi narbeken ti siudad.
Iti rekord ti pakasaritaan, ti kaaduan a napapatay iti kastoy a pamay-an ket napasamak idi nagpatingga ti iyaalsa nga indauluan ni Spartacus (73-71 K.K.P.). Nailansa ti 6,000 a tagabo ken gladiador iti igid ti dalan manipud Capua nga agturong idiay Roma.
[Ladawan iti panid 10]
“Give us Barabbas” ni Charles Muller, 1878