TOPIKO ITI AKKUB | DAGITI NALASATAN TI BIBLIA
Nalasatan ti Biblia ti Posible a Pannakarunot
TI PROBLEMA: Papyrus ken parchment ti kaaduan idi a pagsursuratan dagiti mannurat ken parakopia iti Biblia.a (2 Timoteo 4:13) Ngem gapu kadagita, posible a saan koma a nakadanon ti Biblia iti panawentayo. Apay?
Nalaka la a mapigis, kumusnaw, ken rumukop ti papyrus. “Agrunot ti maysa a pagsuratan a papyrus agingga nga agbalin a kasla naingpis a sinulid ken tapok,” kuna dagiti Egyptologist a da Richard Parkinson ken Stephen Quirke. “No nakadulin ti lukot, mabalin a mabuot wenno maperdi gapu iti agneb (moist), ken no naikali, kanen dagiti animal a kas iti utot (bao) wenno dagiti insekto, lalo dagiti anay.” Adda dagiti papyrus nga alisto a nadadael gapu iti nakaro a pannakaisarangda iti lawag wenno pannakaagnebda kalpasan a nadiskobreda.
Ti parchment ket nalaglagda ngem iti papyrus. Ngem agrunot met laeng no permi a maagneban, saan a maaywanan, ken mabaybay-an iti nakapudpudot, nakalamlamiis, wenno nakalawlawag a lugar.b Puntiria met dagiti insekto ti parchment. Isu nga adu a nagkauna a rekord ti awan itan. No ngarud narunot idi ti Biblia, nairaman met koman ti mensahe a linaonna.
NO KASANO A NAKALASAT TI BIBLIA: Sigun iti linteg dagiti Judio, obligado ti tunggal ari nga “isuratna iti libro maipaay iti bagina ti maysa a kopia daytoy a linteg,” wenno ti umuna a lima a libro ti Biblia. (Deuteronomio 17:18) Maysa pay, nagadu a manuskrito ti inaramid dagiti propesional a parakopia, nga uray la adda masarakan a kopia dagita kadagiti sinagoga iti intero nga Israel ken uray idiay Macedonia idi umuna a siglo C.E.! (Lucas 4:16, 17; Aramid 17:11) Kasano a nakadanon iti panawentayo ti dadduma a nakadadaanen a manuskrito?
Dagiti manuskrito a maaw- awagan Dead Sea Scrolls ket saan a nadadael uray ginasut a tawen a naidulin kadagiti damili a burnay nga adda kadagiti namaga a kueba
“Pagaammo dagiti Judio iti panangikabilda kadagiti lukot ti nasantuan a Sursurat iti nadamili a pitser wenno burnay tapno agpaut dagita,” kuna ti eksperto iti New Testament a ni Philip W. Comfort. Agparang nga intultuloy dagiti Kristiano dayta a kaugalian. Kas resultana, adda dagiti nadiskobre a kadaanan a manuskrito ti Biblia a naidulin kadagiti damili a burnay, ken uray kadagiti nasipnget a babassit a kuarto, kueba ken kadagiti nakamagmaga a lugar.
TI RESULTA: Rinibu a paset dagiti manuskrito ti Biblia—nasurok a 2,000 ti tawen ti dadduma—ti nakadanon iti panawentayo. Dayta laeng ti nagkauna a libro nga addaan iti nagadu a nakadadaan a manuskrito.
a Ti papyrus ket pagsuratan a naggapu iti mula a papyrus, maysa a klase ti mula nga agbibiag iti danum. Ti met parchment ket naaramid iti lalat ti animal.
b Kas pagarigan, ti napirmaan nga opisial a kopia ti U.S. Declaration of Independence ket naisurat iti parchment. Ita, kalpasan ti nakurang a 250 a tawen, nagkupas nga uray la dandani saanen a mabasa.