Panagbalin a Nagannak Nabalbaliwan?
MABALBALIWAN kadi ti panagbalin a nagannak? Wen, isingasing ti paulo ti maysa nga artikulo iti The New York Times: “Dagiti Kabbaro a Pamay-an ti Panagpaadu Balbaliwanna ti Panagbalin a Nagannak.” Iti maysa a tiempo adda laeng maymaysa a pamay-an a maaddaan iti anak, ngem ti moderno a teknolohia innayonna dagiti dadduma a nangpataud kadagiti makariro a parparikut.
Aniada dagiti “kabbaro a pamay-an ti panagpaadu”? Lima ti dinakamat ti pagiwarnak: (1) Artificial insemination iti asawa a babai (babaen man iti bin-i ti asawana wenno ti maysa a nagidonar). (2) Pannakaiyakar ti bin-i. No ti babai saan a makapataud kadagiti nasasayaat nga itlog, ti sabali a babai ti mabalin a maikkan iti semilia ti asawa a lalaki. Ti pertilisado nga itlog ti mabalin a maikkat manipud iti nangidonar a babai ket maiyalis iti aanakan ti asawa a babai. (3) Iti vitro fertilization. Ti itlog ti babai maikkat ket mapagbalin a pertilisado iti laboratorio babaen iti semilia ti asawana, kalpasanna maimula iti asawa a babai. (4) Kasukat nga ina. No ti asawa a babai dina kabaelan ti agsikog, ti sabali a babai ti mabalin nga artipisial a maikkan iti semilia ti lalaki ket maaddaan iti anak a maipaay kadakuada. (5) Naiyilado a materiales. Dagiti semilia, itlog, ken dagiti bin-i ti mabalin a maiyilado amin ket maurnong a maipaay nga usaren ti maysa a naibaga iti ngato.
Dagitoy dagiti kabbaro a pamay-an iti pannakaadda iti anak a nadisenio a tumulong kadagiti agassawa no ti babai wenno ti lalaki ti lupes. Dagiti legal a parparikut nga imbangon dagiti kakasta a pamay-an ti naisalaysay iti kumperensia idiay Cambridge, Massachusetts. Ti kumperensia sinalaysayna dagiti salsaludsod a kas ti, Ania ti kasasaad ti bin-i iti laboratorio sakbay ti pannakaimulana? Ania ti maaramid kadagiti naiyilado a bin-i no dagiti agassawa a nangpataud kadakuada agpadada a matay? Mapaliiw met nga “awan ti linteg ti Estados Unidos ita a manglapped iti pananglukat iti ‘naiyilado a bin-i a naurnong,’ a sadiay dagiti genetiko a materiales ti mabalin a mailako iti komersial a pamay-an.”
Ti masuppiat nga urnos iti kasukat nga ina ti nangpataud iti nangnangruna a narikut a salsaludsod. Ti kadi kasukat nga ina, isu a natangdanan a mangpataud iti di pay naipasngay nga anak, ilaklakona ti anakna? No awan kadagiti agassawa wenno ti kasukat nga ina ti agtarigagay iti ubing—nalabit gapu ta dayta ti naipasngay nga addaan depekto—siasino ti mangaywan iti dayta? Ania ngay no ti kasukat nga ina tarigagayanna nga aywanan ti ubing kalpasan ti panangipasngayna? Ania ti kalintegan ti agassawa a nangiyurnos iti dayta? Pudno a tumaud dagiti naririkut a moral ken legal a salsaludsod no, kas impadamag ni Dr. George J. Annas, naan-anayen ti iyaadu ti sekso nga awan ti panagdenna iti tiempotayo gapu iti itataud ti panagpaadu nga awan iti panagdenna.