Alkohol ken Dakayo

‘Joe, pagarupek nga adu ti nainummo,’ kuna ti nangsangaili.

‘Sino, siak?’ insungbat ni Joe, nga agpigpigerger ti saona. ‘Matngelak dayta!’

‘Mabalin a kasta, ngem isingasingko nga uminumka iti maysa a tasa a kape sakbay nga agmanehoka nga agawid.’

NASAYAAT a balakad? Kinaagpaysona saan! Kinapudnona, no adu ti nainumna, ti maysa a tasa a kape dinanto pagbalinen a natalged ni Joe nga agmaneho nga agawid; ket di met mamagbalin a natalged kenkuana ti pannakalang-ab iti presko nga angin, ti nalamiis a digos, wenno ehersisio. Dagita a bambanag ti mangriing ken ni Joe. Ngem maysa laeng a banag ti mangunaw kenkuana​—ti tiempo. Tapno nasaysayaat ti pannakaawattayo iti daytoy, makatulong ti panangsukimat no kasano ti panangtaming ti bagiyo iti alkohol.

Kasano ti Panagtignay ti Alkohol

No uminumkayo iti inumen a de alkohol, ti alkohol ti “dagdagus” a mailaok iti darayo.a Saan a kas kadagiti dadduma a taraon, din kasapulan a matunaw. Agarup 20 a porsiento ti dagus a mailaok iti darayo a lumasat iti diding ti bitukayo. Ti dadduma ti maagsep no lumasat a mapan iti bassit a bagisyo.

Ti kasaknap ti panangapektar ti alkohol kadakayo agpannuray iti no kasano kaadu ti adda iti darayo. Ken no kasano ti iyaaduna agpannuray iti sumagmamano a bambanag:

(1) Kaadu ti nausar nga alkohol: Kasano kaadu nga alkohol ti mainumyo iti gagangay a panaginum? Ti kadi maysa a lata a beer naglaon iti basbassit nga alkohol ngem ti maysa a lamdok a whiskey? Nupay nakaskasdaaw, ti gagangay a beer a maidasar, ti arak iti lamisaan, ken ti 80-proof a whiskey ti naglaon amin iti pareho a kaadu ti alkohol​—ad-adu bassit ngem kagudua iti maysa nga onsa (15 cc).b

Gapuna, ti report a Physiological Effects of Alcohol, nga impablaak ti National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism, ti nagkonklusion: “No maipapan iti epekto ti panaginum iti isip ken bagi ti indibidual, ngarud, pudno nga awan ti dakkel a nakaidumaanna no pilienna ti uminum iti arak, beer, wenno ‘naingel nga inumen’​—ti ad-adda a napateg isu ti aktual a kaadu ti alkohol a nainumna.”

(2) Kapartak ti panagagsep: Adu a bambanag ti mangapektar iti kapartak a pannakaagsep ti alkohol iti darayo. Ti taraon ket maysa a banag a makatulong. Kayatna a sawen, ti kaadda ti taraon iti bitukayo ti mangilaok iti alkohol ket pabannayatenna ti pannakaagsepna. Gapuna ti tao nga uminum iti sangabaso nga arak iti lamisaan a maikuyog iti pangmalem ti saan unay a mangipangato iti kaadu ti alkohol iti darana ngem no isu ti uminum iti kasta met laeng a kaadu nga awan karga ti bitukana. Ti nagbabaetan ti panaginum apektaranna met ti panagagsep. Ti dua a tagay iti uneg laeng ti sumagmamano a minutos ad-adda a makabartek ngem ti dua a tagay a mainum bayat ti dua nga oras.

Ti pay kadagsen maysa pay a banag a makatulong. Apay? Agsipud ta no nadagdagsen ti maysa a tao, ad-adu ti pluido iti bagina a mailaok iti alkohol. Kas pangarigan, ilawlawag ti report a Development of a Traffic Safety and Alcohol Program for Senior Adults:c “Ti maysa a tao nga agdagsen iti 160 libra [73 kg] addaan iti agarup 110 libra [50 kg] a danum iti bagina a mailaok iti alkohol. Kalpasan iti tallo a tagay iti uneg ti maysa nga oras ti alkohol iti darana addanton iti agarup 0.07 porsiento. No ti indibidual nga agdagsen iti 100 libra [45 kg] ti uminum iti isu met laeng a kaadu iti isu met laeng a tiempo, ti kaadu ti alkohol iti darana ti agarup 0.11 porsiento, ket isu [lalaki man wenno babai] ti mabalin a maaresto a kas ti nabartek a tsuper.”

Ti pannakaipamaysa ti alkohol iti inumen apektaranna met ti kapartak ti panagagsep. Kayatna a sawen, no naing-ingel ti inumen naparpartak ti pannakaagsep ti alkohol.

Gapuna ti pannakaagsep ti alkohol iti darayo ti mabalin a mapapartak wenno mapabannayat​—agpannuray iti aniaman kadagiti adda iti ngato nga impluensia. Nupay kasta, adda pay maysa a banag a mangikeddeng no kasano ti kaadu ti alkohol iti darayo.

(3) Kapartak ti pannakausarna: Apaman a ti alkohol addan iti darayo, mangrugin ti bagiyo a mangikkat iti dayta. Ti bassit a porsiento (nagbaetan ti 2 ken 10 porsiento) ti mairuar a di nabalbaliwan babaen iti anges, ling-et, ken isbo. Ti nabati ti mauram, “mausar,” kaaduanna iti dalem, a sadiay ti kemikal a kasasaad ti alkohol ti mabaliwan tapno mangipaay iti pudot ken enerhia wenno bileg.

Kasano kapartak ti pananguram ti dalemyo iti alkohol? Ti kapartak ti pannakauramna ti mabalin a nagduma bassit iti tunggal tao, agpannuray iti bambanag a kas iti dagsen ken salun-at. Sigun iti report ni Malfetti ken ni Winter, “kas kaaduan a giya, ti 150-libra [68-kg] a tao uramenna wenno ‘usarenna’ ti alkohol iti maminsan a panaginum iti uneg ti maysa nga oras.”

Kasano ti iyaadu ti alkohol iti darayo no ti dalemyo ti dagus nga agtignay a mangikkat iti dayta? Nalaka laeng: No ti kapartak ti panagagsep lab-awanna ti kapartak ti pannakausar, ti patas ti alkohol iti dara agpangato. Ti report ti Physiological Effects of Alcohol iyilustrarna daytoy a kastoy: “Kapada dayta ti panangikkat iti danum manipud iti lussok a bilog: No ti alkohol ‘maagsep’ iti dara a naparpartak ngem ti kabaelan ti bagi nga ‘ikkaten,’ ti kaaduna, wenno kaingelna, agpangato.” Ket no agpangato ti kaadu ti alkohol iti dara, ti tao ad-adda a mabartek.

Gapuna nupay no ti alkohol ti “dagus” a makagteng iti dara, mabayag bassit a maikkat dayta. Ti bagi “uramenna” ti alkohol iti naikeddeng a kapartak. Ket agingga nga ar-aramidenna ti kasta, masapul a saanka nga agmaneho. Apay? Agsipud ta ti alkohol apektarannakayo kadagiti sumagmamano a bambanag a nasken a maipaay iti natalged a panagmaneho iti kotse.

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 5]

No adu ti nainumna, ti kadi kape ti mamagbalin a natalged kenkuana nga agmaneho?