Panagipablaak—Nabileg nga Armas ti Kinakristiano
SIMMARUNO iti ipapatay ni Jesu-Kristo, dagiti immuna a Kristiano nawarawarada ken naidadanesda. Inlawlawag ni Propesor K. S. Latourette iti librona a History of Christianity: “Agsipud ta agkedkedda a makipaset kadagiti pagano a seremonia dagiti Kristiano naibilangda nga ateista. Babaen iti saanda a pannakiraman . . . kadagiti pagano a pipiesta, ti pannakarayray-aw ti publiko a naiturong kadagiti Kristiano a kankanayon babaen kadagiti pagano a pampammati, ar-aramid, ken imoralidad—dagitoy naibilangda a mananggura iti natauan a rasa.”
A ti Kinakristiano masapul a makalasat ken agsaknap iti naammuanen idi a lubong iti sidong ti pannakabusbusor ket gagangayen. Kasano a posible dayta? Paset iti sekreto ket agpannuray iti panangasaba babaen iti publisidad!
Iti panangdeskribirna iti trabaho ni Jesus a kas ti makaallukoy a panangaskasaba ken mannuruso, ni Propesor C. J. Cadoux nagsurat iti The Early Church and the World: “Ti trabaho a panangallukoy masapul a maitultuloy agpadpada babaen iti sasao ken ar-aramid. Daytoy ngarud, ket kasta unay a publisidad iti biagna ken sursurona. . . . Ti adu kadagiti immuna a sursurona—agraman ti sursuro dagiti ad-adalanna—ti naidanon iti publiko.” Iti panangituloyna pay iti komentona maipapan iti aramid dagiti ad-adalan kalpasan ti ipapatay ni Jesus, intuloy a kinuna ni Cadoux: “Ti publisidad masapul a maallukoy. Dagiti saksi ipaayda ti pammaneknekda a buyogen iti kinaprangka.”
Ania a kita dagiti tattao ti sarsaritaentayo? Inlawlawag ni Edmond de Pressensé iti The Early Years of Christianity: “Ti sursuro . . . ket saan a sinuro a pagsasao, a nagtaud iti puso. Dagiti Apostoles saanda laeng a mannanao; dadduma a Kristiano ti siwayawaya nga agsao maipapan kadagiti nakaskasdaaw nga ar-aramid ti Dios.” Dagiti Kristiano ti bukodda nga ahente iti publisidadda, aminda ti sigagagar a mangiraman iti pammatida kadagiti dadduma iti publiko a panangasaba ken trabaho a panangisuro.
Ni Edward Gibbon, iti Decline and Fall of the Roman Empire, itudona a “dagiti kalkalsada publiko, a naibangon nga usaren dagiti lehion a [Romano], ti nangilukat iti dalan dagiti misionero a Kristiano manipud Damascus nga agturong iti Corinth, ken manipud Italy agingga iti ungto ti España wenno Britania.” Kuna pay ni Gibbon: “Adda ti kapipigsaan a rason a mamati a sakbay ti panagturay ni Diocletian ken ni Constantino ti pammati iti Kristo ti naikaskasaban iti tunggal probinsia, ken kadagiti amin a dadakkel a siudad iti imperio.”
Tapno parang-ayen ti pammatida, dagiti Kristiano ginundawayanda ti isuamin a pamay-an a magun-odan. Kas impalgak ti managipatarus iti Biblia a ni Edgar Goodspeed iti librona a Christianity Goes to Press: “Dagitoy iti naisangsangayan a pamay-an ket managgatang iti libro ken managbasa iti libro a tattao. Dagitoy managipatarus met ken managipablaak a tattao. . . . [Idi 140 K.P.] dagiti Kristiano a managipablaak . . . nagtungpalda iti binulong ti libro, ti codex, ket nasarakanda a praktikal . . . ken kumbeniente ta dayta ti nagbalin a porma ti libroda.”
Ti Panagipablaak iti Maika-20 a Siglo
Itatta, dagiti Saksi ni Jehova naregtada ken aktiboda met a kas ti umuna-siglo a katupagda iti panagipablaak iti Nakristianuan a pammati iti isuamin a lubong—ken iti panangusar iti moderno a teknolohia. Usigenyo ti sumaganad a maika-20-siglo a tampok a paspasamak:
● 1914. “Photo-Drama of Creation.” Daytoy a drama buklen iti ladawan nga slides ken dagiti ladawan a sine a naitunos iti naiplaka a palpalawag ken musika a patokaren iti ponograpo. Ti proyekto isu ti maysa kadagiti immuna iti tay-ak iti sine nga addaan kadagiti sasao.
● 1920. “Millions Now Living Will Never Die.” Iti nasurok a dua a tawen, dagiti billboards ken pagiwarnak, agraman ti nasaknap a personal a kampania ti panagipablaak iti sangalubongan, ti nangiwaragawag iti daytoy a nalatak a palawag ken ti simmaruno iti dayta a polieto.
● 1922. “Iwaragawag ti Ari ken ti Pagarian.” Daytoy ti makakarit a tema iti Cedar Point, Ohio, a kumbension. Ti nabileg a pammaregta a “iwaragawag, iwaragawag, iwaragawag, ti Ari ken ti Pagarianna” ti nangipaay iti addang kadagiti Saksi ni Jehova nga agserbi kas personal nga ahente ti panangipablaak nanipud iti dayta a tiempo ken nagtultuloyen.
● 1924. WBBR, ti estasion ti radio ti Watch Tower Society. Naibangon dayta tapno magundawayan ti nasapa a panangiyallatiw babaen iti radio. Idi 1933, ti tawen a kaaduan ti panagipablaak, 408 nga estasion ti us-usaren dagiti Saksi ni Jehova iti panangiwaragawag iti mensahe ti Biblia kadagiti innem a kontinente.
● 1934. Nalag-an nga awiten a ponograpo ken 78-rpm a plaka. Bayat iti sangapulo a tawtawen dagiti Saksi ni Jehova inusarda daytoy a kabaruan a pamay-an iti komunikasion, a mangpataud iti 20,000 a ponograpo tapno maipaay ti kasapulan.
Maysa a Nabileg a Kamaudianan a Pammaneknek!
Bayat ti iyaadani ti panungpalan ti Gubat Sangalubongan II idi 1945, dagiti Saksi ni Jehova simrekda iti tay-ak ti panangasaba iti awan kapadana a kasaknap. Kinuna ni Jesus a babaen iti pammati dagiti paspasurotna “mangaramiddanto kadagiti ar-aramid a dakdakkel” ngem dagidiay inaramidna. Daytoy ket maipapan iti kasaknap ti panangasabada. Anian a pudno unay daytoy a padto!—Juan 14:12.
Idi tawen 1987, adda tallo a milion uppat a gasut a ribo a Saksi iti nasurok a 210 a pagpagilian a nangbusbos iti nasurok a 700 milion nga oras a panangasaba ken panangisuro. “Iti aniaman a paset iti lubong a pagnanaedanyo, mammanon ti saanyo a pannakasabet kadagiti Saksi ni Jehova,” kuna ti klerigo iti Church of England a ni Jack Roundhill, a kunana pay: “Aramidenda ti panangasabada kadagiti plasa ken kadagiti entablado publiko ken iti sadinoman a pakasarakanda kadagiti dumngeg. Ngem ti pamay-an a pakabigbigan kadagiti Saksi isu ti panangipanda iti mensaheda iti balay ti siasinoman a mangpauneg kadakuada. Masansan addada laeng kadagiti ruangan, ket no kasta, usarenda ti ruangan a kas ti pulpitoda.”
Ti panangipablaak babaen iti sao ti ngiwat mangipaay iti nabaknang a resulta, ta nasurok a 230,000 a baro a Saksi ti mabautisaran bayat iti tawen. Maipaay iti tinawen a panangrambak iti Memorial iti ipapatay ni Jesu-Kristo, dagitoy inawisda ti ngangngani siam a milion a tattao kadagiti Kingdom Halls da.
Manipud kadagiti adu a planta a pagimprentaan iti aglawlaw iti lubong, minilion a liblibro, polieto, ken dagiti tracts ti kankanayon a mapataud, iti nasurok a 200 a pagsasao. Ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! ti kasaknapan ti sirkulasionna a relihiuso a magasin iti lubong itatta, nga addaan iti nagtipon a sirkulasion a 46 milion a kopia iti binulan. Ngem dagitoy pulos nga awan ti linaonda a komersial a pablaak. Maysa kadagiti liblibro dagiti Saksi a natangken-akkubna, ti Ti Kinapudno a Mangiturong iti Biag nga Awan Inggana, ti addaan iti sirkulasion a nasurok a 106 milion iti 116 a pagsasao! Ti sirkulasion dagiti dadduma a naibatay-Biblia a liblibroda ti addaan ti bilang a pinulpullo a milion ti tunggal maysa.
Wen, dagiti Saksi ni Jehova nakasaganada a naimbag a mangiwaragawag ti Ari ken ti Pagarianna, ti nalinteg a gobierno a mabiiten a mangsukat iti ar-aramid ti tao. Babaen iti kasta a pakatignayan, ti naregta a panagipablaakda ti pudno a nabileg a Nakristianuan nga armas!
[Dagiti ladawan iti panid 9]
Dagiti ponograpo nausarda iti panangasaba
Idi kaaldawanna, ti panangipablaak ti Photo-Drama inawisna ti dakkel a managdengngeg
[Dagiti ladawan iti panid 10]
Dagiti Saksi mangaskasabadan kadagiti nasurok a 200 a dagdaga
Kadagiti 54,000 a kongregasion, dagiti Saksi ipablaakda ti Pagarian ti Dios
Iti sangalubongan, ginasgasut a milion a publikasion ti Biblia, iti 200 a pagsasao, ti rummuar kadagiti pagimprentaan kas iti daytoy