Tiempo a Maipaay iti Isuamin Idiay JAPAN

Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Japan

MAYSA nga agtutubo a lalaki manipud aw-away ti Japan immakar idiay Tokyo tapno agadal iti kolehio. Sadiay naam-ammona ti maysa a napintas, nasaririt a balasang ket planona a pakasaran. Ngem napalalo ti panangbusor ti pamilia ti lalaki iti panagin-innaremda a gapu itoy napilitan ti lalaki a nangisuko ti ayatna. Apay? Gapu ta ti tawen a pannakaiyanak ti lalaki ken ti tawen a pannakaiyanak ti babai, sigun iti nabangonan a kalendario a Hapones, ket maibilbilang a dida agkabagayan.

Idi Hunio 13, 1985, ti sanga ti Watch Tower Society idiay Japan kayatda a rugian ti trabaho iti sangal a landok maipaay iti baro a residensia a patakder idiay Ebina. Nupay kasta, ti kompania ti panagbangon iti landok saanda a kayat nga aramiden dayta iti naikeddeng nga aldaw agsipud ta dayta ti “dakes gasatna nga aldaw” sigun iti nabangonan a kalendario a Hapones.

Di pagduaduaan a dagiti Hapones ket intelihenteda, nagaget, ken edukadoda a tattao. Kaskasdi, adda nairamut unay a tradision a mangibilbilin iti nasaysayaat a panawen a maipaay iti tunggal ganuat. Idiay Japan adda panawen ti panangaramid wenno saan a panangaramid iti tunggal banag. Kasanot’ panangrugi ti kasta nga istrikto, naanito a kapanunotan iti panawen? Iti ania a saklaw iti panagbiag iti moderno a kagimongan a Hapones ti apektado? Ken kasano a ti pannakaawat iti dayta a banag makagunggona kadatayo?

Ti Nabangonan a Kalendario a Hapones

Nupay maus-usar a komon ti estilo a Lumaud a kalendario idiay Japan, ti kadaanan a lunar (naibatay iti bulan) a kalendario, a tinulad manipud China idi 604 K.P., ti masansan maus-usar a kaasibay dayta. Daytoy a sistema ti panagbilang ti panawen ti naibasar iti sexagenary a siklo, wenno siklo a sagninem a pulo, a pinorma ti panagsinnukat ken kombinasion dagiti dua a grupo dagiti simbolo a maaw-awagan dagiti 10 a nailangitan a puon ken dagiti 12 a naindagaan a sangsanga.

Iti bersion a Hapones, ti immuna (dagiti sangapulo nga ungkay) ket naibasar iti pannakaawat dagiti Hapones iti uniberso, a naikuna a buklen dagiti lima nga elemento​—ti kayo, apuy, daga, metal, ken danum​—ket tunggal elemento ti addaan dua nga aspeto: ti yang (ti lalaki, wenno dagita a positibo a kababalin kas ti kinalawag, kinabara, kinamaga, panagtignay ken ti yin (ti babai, wenno dagiti negatibo a kababalin kas ti kinasipnget, kinalamiis, kinabasa, kinaawan-gunay). Dagiti 12 a naindagaan a sanga ti nairepresentarda iti agsasaruno a 12 nga an-animal​—ti marabutit, baka, tigre, kuneho, dragon, uleg, kabalio, karnero, songgo, kawitan, aso, ken baboy.

Mangrugi ti siklo iti kombinasion ti umuna a puon iti umuna nga a sanga, awan sabali, ti kayo-yang a marabutit. Sumaganad isu ti kombinasion ti maikadua a puon iti maikadua a sanga, wenno kayo-yin a baka. Kalpasanna sarunuen ti apuy-yang a tigre, apuy-yin a kuneho, ken agtultuloy a kasta. Ti dagup a kombinasion daytoy a pamay-an ket 60, gapuna makuna a sexagenary a siklo. Dagiti aldaw, bulan, ken tawen ti mabilbilangda amin babaen iti isu met laeng a siklo ti 60. Ti tawen 604 K.P. ti nangrugian ti umuna a siklo, ket ti baro a siklo mangrugi iti kada 60 a tawen kalpasan dayta. Ti agdama a siklo ti nangrugi idi 1984. Gapuna, anianto ti 1988? Yantangay daytat’ maikalima a tawen iti siklo, isu dayta ti daga-yang-dragon a tawen.

Ti Almanaque a “Mangikeddeng ti Pannawen”

Gapu kadagiti nalawag a koneksionna iti astrolohia, dagiti simbolo iti siklo ti di nagbayag naaddaan kadagiti naanito a kaipapananda. Idi agangay dagitoy nadumaduma nga inaanito nga ideya ken ar-aramid ket naiyimprentada iti tinawen nga almanaque. Uray itatta, adu a Hapones ti kaskasdi nga umuman iti almanaque tapno padpadasenda a determinaren ti nasayaat wenno dakes a gasat, balligi ken pannakapaay, iti isuamin a kita dagiti ar-aramid iti inaldaw a panagbiag.

Kas pangarigan, adu pay laeng a tattao idiay Japan ti mamati a ti tao a naiyanak iti maysa a tawen matuladna ti kababalin ti animal a nairepresentar iti kombinasion nga agpaay iti dayta a tawen. Dagidiay naiyanak iti tanda ti marabutit, kas pangarigan, ti makuna a di makaed-edna ken naimut; dagidiay naiyanak iti tawen ti baka ti naanus ken nabuntog; iti tigre, nabangag ken nagubsang; iti uleg, managatap ken dina mabalinan ti makitunos kadagiti dadduma. ‘Ay, isut’ naiyanak idi tawen ti uleg​—isu a kastana!’ Dagiti sasao a kasta ti gagangay a mangmangngegan pay laeng idiay Japan.

Sigun iti almanaque, dagiti babbai a naiyanak iti apuy-yang-kabalio a tawen (maika-43 iti siklo) ti makunkuna a nasubeg, nga adda tendensiada a mangpapatay iti asawada. Gapu itoy, dagiti tattao, nangnangruna dagidiay adda kadagiti aw-away ti Japan, likliklikanda ti maaddaan annak iti dayta a tawen, a mangibungbunga ti dakkel a panagpababa ti kadakkel dagiti klase iti eskuelaan. Gapuna, idi Oktubre 1985 ti pagiwarnakan nga Asahi Shimbun, iti paulo a “Ti Pannakabangkrap dagiti Napusek nga Eskuelaan Agpangpangato,” ti nangilawlawag nga idi 1966 (ti apuy-yang a tawen ti kabalio), dagiti panangipasngay idiay Japan ti nakababbaba ti dakkel unay ngem ti normal, ken dagiti ubbing a naiyanak iti dayta a tawen ti normal koma a nangsuportar kadagiti eskuelaan idi 1984 ken 1985.

Dadduma nga al-aldaw ti siklo ket maibilbilangda a naimbag wenno nagasat, ket dadduma ti kasunganina latta. Kadagiti di nagasat isuda ti Gomunichi, wenno lima nga al-aldaw ti tanem, nga iti dayta ti daga ti masapul a di maisturbo wenno magunay. Adu a tattao ti siaannad a mangliklik ti panagipumpon kadagita nga aldaw, ta awan ti mayat nga agpatingga iti lima a tantanem, kayatna a sawen, lima a tattao ti matay. Tapno makasigurado, sakbay ti aniaman a dakkel a ganuat, masapul nga agkonsultar ti maysa iti almanaque.

Ti kalendario ken ti almanaque ti addaan nangnangruna a nasken a papel kadagiti panagasawa. Nupay innem iti kada sangapulo a pagassawaan itatta kunada nga ik-ikutanda ti “ayat a panagasawa,” ti maiyur-urnos a panagasawa ti gagangay pay met laeng idiay Japan, ket ti panangipadles ti panagbagay ti maysa a tema a paginteresan ti dakkel. Saan laeng nga ipatpatigmaan ti almanaque ti nasayaat a tiempo ti panagasawa no di ket ibagbagana pay met no asino a tattao ti agkabagayan. Kas pangarigan, ti tao a naiyanak iti tawen ti marabutit (1948, 1960, 1972) ti nangnangruna a maibagay iti maysa a naiyanak iti tawen ti dragon (1952, 1964, 1976), songgo (1956, 1968, 1980), wenno baka (1949, 1961, 1973). Uray kadagiti “ayat a panagasawa,” masansan adda panangpilpilit kadagiti kabagian ti maysa a tao a mangasawa laeng iti maysa a “katupag” ti tawen a pannakaiyanakda.

Epekto ti Kasta a “Naikeddengen” a Sistema

Ti buteng iti di am-ammo ken ti panangsurot iti naimbag a gasat ti nangikabil ti nairut a panangpetpet iti wagas ti panagbiag iti kadaanan a kagimongan ti Hapones. Ngem ti napigsa a panangpetpet ti anito ti ngangngani di nakissayan iti moderno-aldaw a Japan agpapan pay iti dandanin-100-porsiento a bilang dagiti makabasa ken adelantado a teknolohia.

Ti surbey idi 1950 nga inaramid ti Ministry of Education naduktalanna a kadagiti 6,373 a natataengan a simmungbat, 33 porsiento ti nangibilang kadagiti ideya maipapan ti naimbag ken di naimbag nga al-aldaw a “piho a pudno,” ken 44 porsiento ti “posible a pudno.” No maipapan iti panangipadles ti panagbagay iti panagasawa, 23 porsiento ti simmungbat ti “piho a pudno” ket 36 porsiento met ti simmungbat ti “posible a pudno.” Imbes a maibilbilangen a banag a kadaananen, manipud kagudua ingganat’ tallo a kakapat kadagiti tattao a nasurbey ti kaskasdi a mangsalsalimetmet pay laeng kadagita nga inaanito nga ideya. Kas inkumento ti libro a Japanese Religion, “Paset daytan ti panagbiag dagiti tattao.”

Ngem kasano a ti kakasta a pammati apektaranna dagiti tattao? Maysa ket, babaen ti mekanikal a panangsursurot iti di nainkalintegan a diktar dagiti inaanito nga ideya, mangrugin a mapukaw ti maysa a tao ti abilidadna nga agpanunot ken agrason maipapan kadagiti personal a bambanag. Dagiti sasao, pammagbaga, ken direktiba manipud iti almanaque, nupay no di nainkalintegan ken saan a lohikal, dominaranda dagiti panagpili a masapul nga aramidenna iti biag. Din agbayag, masarakannanton ti bagina a di makapagaramid ti aniaman a desision a di agkonsultar nga umuna iti almanaque.

Ti panamati kadagiti “naikeddengen a panawen” ken gasat ti mangparang-ay met iti naisigno a panangmatmat iti biag. No ti maysa a ganuat ti mapaay wenno adda madi a mapasamak, naglaka a pabasolen ti dakes a gasat wenno di nasayaat a tiempo. Imbes a kitaen ti pudpudno a makagapu iti pannakapaay, ti maysa ti sumigi latta, a mangin-inanama ti nasaysayaat a gasat. No agresulta daytoy ti ad-adda manen a pannakapaay, ngarud ti indibidual ti basta sumuko lattan iti kinapudno a saanna a talaga a gasat ti agballigi manipud pay la idi damo. Ti kasta a nagdakes a gunglo ti agserbi laeng a mangadipen kadagiti tattao nga ad-adda a mangilumlom kadakuada iti anito ken buteng.

Adda aya aniaman a namnama? Wen, adda. Addan nasuroken a 125,000 a Saksi ni Jehova idiay Japan a nakapasaren iti kari ti Biblia: “Ket maammuanyonto ti kinapudno, ket ti kinapudno luk-atannakayto.” (Juan 8:32) Daytoy ramanenna ti wayawaya manipud panangadipen ti anito. Ti panagadal ti Biblia ti nangiturong kadakuada iti nalawag nga abilidad ti panagpanunot, nangparang-ay iti panagtalekda iti bagida met laeng, inanama a maipaay iti naragsak a masanguanan ken ti bungana a rag-o.

[Dagiti ladawan iti panid 10]

Dagiti kadua iti panagasawa ken al-aldaw ti kasar ti masansan a mapilpili babaen ti panangkonsultar iti almanaque