Agbiagto Pay Aya dagiti Natay iti “Holocaust”?

ADDA kadi namnama para kadagiti minilmilion a biktima a natay iti “Holocaust”? Mainanamanto kadi a ti Dios mabalin a mangaramid iti natan-ok a panangipakita iti kinahustisia a maigapu kadagiti biktima iti Nazismo?

Ti Hebreo a Kasuratan mangitukon iti namnama a mangtaginayon kadagiti matalek a mammadto ken ad-adipen ti Dios rinibribo a tawenen iti napalabas. Dayta kadi ket naibatay iti kadaanan a Griego a kapanunotan iti immortal a kararua nga agbiag kalpasan ti ipapatay ti tao? Saan, yantangay dagiti Hebreo a sursurat ken sursuro immun-unada ngem ti pilosopia a Griego iti adu a siglo.

Matay ti Natauan a Kararua

Ti salaysay a Hebreo iti Genesis ibagana kadatayo ti maipapan iti pannakaparsua ti umuna a tao: “Ket ti Dios nga Apo binukelna ti tao iti tapuk ti daga. Ket impuyotna iti agongna ti anges ti biag, ket ti tao nagbalin a parsua a sibibiag [Hebreo, leneʹphesh].” (Genesis 2:7, Tanakh) Ipatarus ti Jewish Publication Society iti 1917 a “kararua” ti leneʹphesh. Gapuna, ti maysa a kararua, wenno neʹphesh, ket maysa a nabiag, maysa a parsua, animal man wenno tao.

Awan ti masarakan iti Hebreo a Kasuratan a ti immortalidad ket naipaay iti neʹphesh. Iti kinapudnona, ti sao nga “immortal” saan pay nga agparang iti Hebreo a Kasuratan. Maisupadi iti dayta, ti Hebreo a Biblia ipamatmatna a ti neʹphesh ket isu ti tao, ti kararua a sibibiag. (Ezequiel 18:4, 20) Ngarud, ti ipapatay ti panungpalan ti tao, siempre temporario, kas maysa a sibibiag a kararua. Dayta ket maysa a kasasaad a naan-anay a kinaawan panaggaraw, kas iti nargaan a turog, kas panangiyebkas ni salmista David iti dayta: “Imutektekam kadi, ket sungbatannak, O Apo, a Diosko! Silawam dagitoy matak, tapno diak koma mailibay iti turog ni patay.”​—Salmo 13:4, Tanakh.

Babaen iti simple a lohika, ibaga ti Hebreo a Kasuratan kadatayo: “Dagiti natay dida ammo ti aniaman; isuda awanandan ti gunggona, ta ti pakalaglagipan kadakuada nalipatanen. Ti aniaman a masarakan ta imam nga aramiden, aramidem iti kabaelam. Ta awan ti aramid, awan panagrason, awan panagsuro, awan ti sirib idiay Sheol [ti gagangay a tanem ti sangatauan], isu a papanam.” (Eclesiastes 9:5, 10, Tanakh) Daytoy maitunos iti rikrikna ni Job iti tengnga iti panagsagaba: “Apay a diak natay idi naipasngayak? . . . Iti kasta nagiddaak koma a sitatalna, naturogak koma ken naginanaakon.” (Job 3:11, 13, Tanakh) Pudno unay, ni Job dina pampanunoten ti panagbalin a “makitkita a sibibiag” kas maysa nga immortal a kararua kalpasan ti ipapatay, kas kunaen ti “Statement of Principles of Conservative Judaism.”

Dayta kadi, ngarud, kaipapananna a ti ipapatay kayatna a sawen ti naan-anayen a pannakalipat? Sumagmamano laeng a tattao itatta ti makalagip iti nagnagan dagiti inapoda iti napalabas a lima wenno sangapulo a kaputotan, ngem ti ngay Dios? Malagipna kadi ida? Lagipennanto kadi ida? Lagipennanto kadi dagiti minilmilion a biktima iti panangidadanes iti Nazi? Dagiti minilmilion a natnatay kadagiti minamaag a gubgubat? Ni mammadto a Daniel mamati a malagip ti Dios dagiti natay. Ti padtona impamatmatna nga addanto panagungar dagiti natay, ta kinunana: “Adu kadagidiay a maturog iti tapuk ti daga mariingdanto, ti dadduma iti biag nga agnanayon, ket ti dadduma iti pannakaibabain ken awan ti patinggana nga umsi.”​—Daniel 12:2, Tanakh.

Ti masanguanan a panagungar iti naindagaan a biag ket isu ti pudno a namnama dagiti matalek a mammadto ken ar-ari iti Israel idi ugma. Awan kapanunotanda iti panagalla-alla kas saan a linalasag nga immortal a kararua kalpasan ti ipapatay. Dayta met laeng a namnama iti panagungar iti naan-anay a biag ditoy daga agaplikar itatta. Kasano ti pannakaammotayo iti dayta?

Namnama a Maipaay kadagiti Biktima ti “Holocaust”

Nasurok a 1,900 a tawenen ti napalabas, maysa a mannursuro a Judio ti nangitukon iti kasta a namnama idi kinunana: “Dikay pagsiddaawan daytoy, ta umay ti oras a dagiti amin nga adda kadagiti pakalaglagipan a tanem mangngegdanto ti timekna ket rummuardanto, dagiti nagaramid iti naimbag iti panagungar ti biag, ken dagiti nagaramid iti dakes iti panagungar iti pannakaukom.” (Juan 5:28, 29) Ti ebkas a “pakalaglagipan a tanem” ipamatmatna a dagidiay adda kadakuada addada iti pakalaglagipan ti Dios agingga iti aldaw ti panagungarda ken ti pannakasublida a sibibiag ditoy daga.

Ngarud, iti daytoy a kaipapanan ti “Statement of Principles” nga impaulog ti Conservatibo a Judaismo idiay Estados Unidos ket pudno: “Ti ladawan iti olam ha-ba (biag kalpasan ti ipapatay) makaitukon iti namnama a saan a mabaybay-an iti tanem, a ditayto agsagaba iti pannakalipat.” Ti naayat a kinamanangngaasi ti Dios ken ti kinahustisia kaipapananna a dagidiay a napagungar addaandanto ti gundaway, babaen ti panagtulnog iti Dios, nga agpili iti biag nga agnanayon iti sidong ti turay ti Pagarian ni Jesu-Kristo, ti Mesias.

Gapuna kasano nga amin daytoy apektaranna dagiti minilion a Judio, Slavs, ken dagiti dadduma a biktima iti Holocaust? Dagitoy addada iti pakalaglagipan ti Dios, nga agur-uray iti panagungar, inton maikkanda iti panagpili​—panagtulnog iti Dios nga addaan ti panangmatmat iti biag wenno di panagtulnog kenkuana nga addaan iti dakes a pannakaukom. Inanamaentayo a dagiti minilmilion kadakuada mangaramiddanto iti umiso a panagpili!

Judio man wenno saan a Judio, no kayatyo ti makaammo iti ad-adu pay maipapan itoy a namnama dagiti natay, makiuman iti lokal a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova, wenno agsurat iti manangipablaak daytoy a magasin maipaay iti kopia iti 256-panid a nailadawan a libro a Mabalinyo ti Agbiag nga Agnanayon iti Paraiso a Daga, (₱21 para iti bassit a kopia, ₱42 a maipaay iti dakkel nga edision).

[Ladawan iti panid 20]

Ikari ti Biblia nga addanto panagungar ket “dagiti immuna a bambanag malipatandanton.”​—Isaias 65:17