“Ti Paboritok a Modelo iti Retrato”
Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Sweden
“NALADAWEN idi a kalgaw idiay Sweden. Lumlumnek pay laeng ti init. Agin-inanaak iti kotsek, nga imparadak iti pungto ti dalan nga addaan sumagmamano a kaykayo iti asideg ti lutlot. Buybuyaek dagiti kaykayo a birch iti ballasiw ti lutlot. Kellaat, maysa a dakkel a brown nga uso ti umad-adani kaniak manipud iti kabakiran.
“Dagdagus rimmuarak iti kotse. Nakaukkorak iti kamerak nagkarayamak iti igid ti lutlot tapno makasarakak iti nasayaat nga anggulo. Simmardeng ti uso ket minulenglengannak. Kinitak ti kotse, a sangapulo a segundo laeng a tarayen ti kaadayona. Intangwana ti dakkel nga ulona, simmaep, kinuyegyegna ti dakkel a bagina ket nagbang-es. Nagsidduker ti tianko.
“Bayat ti iyaadanina kaniak, nagin-inutak a nagsanud nga agturong iti kotse. Simmardeng manen, ket nakitanakon. Kellaat, babaen iti napigsa a bang-es umadani manen kaniak.
Ngem dagus nga intag-ayko ti kamerak. Iti apagkanito nakitak ti matana iti pagsiripan ti kamera. Intalmegko ti shutter release ket kalpasanna nagsubliakon iti kotse.
“Anian a nagpintas a retrato! Nakapimpintas ta daytat’ inusar ti post office ti Sweden a disenio ti maysa a selio.”
Kastoy ti panangdeskribir ni Bertil Pettersson a nature photographer iti naminsan a pannakakitana iti brown nga uso.
“Dayta ti paboritok a modelo iti retrato,” kinunana sana intuloy: “Mammano ti pannakakita itoy nagpintas, makakayaw nga animal iti nasamek a kabakiran ti Sweden. Mammano a tattao ti makasirpat iti maysa ken basbassit pay ti makaala iti retrato dayta.”
Naannad a Parsua
“Lipatenyo ti panangpanunot a ti uso ket dakkel, nakuneng, naragsak ngem maag,” kuna ni Bertil. “Daytat alerto ken naannad ken nalakana laeng a siriban ti tao iti kabakiran. Mabalin nga umatake ken makidangadang, nupay saan a nakatakder, kas salaysayen dagiti estoria. Sagpaminsan agtakder a mangmatmat iti kasasaad. Gagangay agsanud wenno agtugaw iti kasamekan agingga a mapalabas ti peggad. Babaen iti nasayaat a pagdengngegna ken panagangotna, madlawnakayo sakbay pay laeng a mapanunotyo nga adda sadiay.”
“Aniat’ aramidek no makitak ti maysa iti kabakiran?” nagimtuodak. “Iti damo, saanka nga agam-ammangaw. Ti uso mammano nga umatake malaksid no magargari. Siaannad nga agsanudka. No agngernger, partakam, ta ibagbagana kenka a dina kayat ti kaaddam sadiay.
“Dika mangitugtugot ti nakabulos nga aso iti kabakiran. Mabalin a taolan ti aso ti uso, langayenna, ken no mapabutngan iti dayta nakaparpartak nga agtaray—nga agturong kenka! Mapanunotyon no ania ti mapasamak.”
Talaga a “Mannaturog”
“Kasano ti panangbusbos ti modeloyo iti retrato iti kalam-ekna?” inimtuodko.
“Adda iti rukibna iti uneg ti daga,” kinuna ni Bertil.
“Ay wen, maturog a mangpalabas iti kalam-ekna,” kinunak. “Saan, basta maturog,” kinunana. “Kugtaram laeng ti matmaturog nga uso tapno maammuam a saan a matmaturog a mangpalabas iti kalam-ekna. Nalabit mariing a kas iti tao ket dagus nga aggaraw. Ti matmaturog nga uso ket mariing babaen kadagiti motor dagiti ragadi ti pagpukan ti kayo ket tumarayda nga umadayo iti lugar iti kasta unay a kinapartak.”
“Ti uso nasayaat ti pannakaammona iti panniempo,” kinunak.
“Wen,” nagtung-ed ni Bertil, “no mabsogen iti ngudo ti Oktubre, isagananan ti rukibna, nga ap-apanna dayta kadagiti sangsanga ti fir ken lumot. Agsipud ta naannad ken nasirib, aguray agingga iti aldaw nga agtinnagen ti niebe sakbay ti iseserrekna iti rukibna tapno nalaka a mailinged dagiti tugotna. Rummuarto inton agtengnga ti Abril. Kalpasanna guyodennan nga iruar dagiti ap-apna iti sango ti pagserkan ket agnaed sadiay iti apagbiit sakbay ti panangirugina iti panagpasiarna iti panangrugi ti primavera.”
Bayat ti panangipakitana kaniak kadagiti ladawan ti dua a nagpipintas nga oken nga agay-ay-ayam, kinuna ni Bertil: “Maipasngay dagiti oken iti rukib iti pagnguduan iti Enero. Iti dayta kakasda laeng babassit nga utot, ngem napartakda a dumakkel ta inton dumtengen ti primavera, dadakkeldanton a makigubal, makidangadang, ken agay-ayam iti asideg ti inada.”
Nakaay-ayat nga Oken a Di Maagkan
“Siasinoman a makakita iti nagpintasan nga oken iti karuotan ket mabalin a kayatna a kaduaan ida iti panagay-ayamda ken agkan pay ida,” kinunak.
“Ay, agannadka!” namakdaar ni Bertil. “Ti ina nga uso dina pay kayat a makitam dagiti okenna. Dayta ti makagapu a nakarigrigat ti mangala iti retrato ti ina a kadua dagiti okenna. Kadagiti nadumaduma nga okasion bayat iti uppat a tawen, pinadaskon ngem diak nagballigi a mangala iti ladawan ti pamilia ti uso manipud iti naglemmengak iti kabakiran. Ket, maysa nga aldaw iti Mayo idi lumlumnek ti init, naalak daytoy:
“Addaak iti dalanko iti paglemlemmengak 60 metros ti kaadayona idi kellaat a nakitak ti maysa a dakkel nga animal iti asideg ti bangkay nga inkabilko iti tengnga ti lutlot. Maysa nga uso! Di nagbayag nakitak ti dua a kalalaingannan ti kadakkel nga oken a naipasngay idi napalabas a tawen a nagparang iti igid ti lutlot. Bentahak ti panaganginna, a maipul-oy kaniak. Nakaukkorak iti kamerak, nagkarayamak iti 20 metros nga agturong iti igid ti lutlot ket nagrukobak iti likudan ti maysa a saleng—iti asideg laeng dagiti uso. Idi nakikaduan dagiti oken iti inada, sinipsiputanda bayat ti panangikalina iti bangkay. Kabayatanna nakaalaak kadagiti adu a nagsasayaat a retrato.
“Idi lumlumnek ti init, sakbay a mailinged daytoy a buya, nakitak ti buya a sumagmamano pay la a tattao ti nakakita. Idi nalpasen a nagikali ti ina, kimmarab-asen dagiti oken kenkuana. Dupirenda ken makauma ti ugada. Kellaat nagtugaw ket pinasusonan dagiti okenna. Kalpasanna timmaliaw ket intangwana ti ulona, a buybuyaenna dagiti okenna a siaayat bayat ti panangibusda iti pangmalemda. Idi napnekdan, immabayda iti inada tapno maturogen
“Nagin-inayadak a pimmanaw tapno diak maisturbo ti nakapimpintas a buya. Kalpasan daytoy makakayaw a kapadasan, mariknak iti panagyaman a buyogen ti kinapakumbaba iti naparabur a Dios a nangparsua kadagitoy a nakaskasdaaw nga an-animal.”
[Intero a ladawan iti panid 24]
[Dagiti ladawan iti panid 26]
Agsasaep iti angin iti kabakiran
Agannad—ina nga addaan kadagiti oken