Agtartrabaho ti Managabel iti West Africa

Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Liberia

ITI daytoy moderno a maika-20 a siglo, agraman dagiti mangusar kadagiti kompiuter, mangpataud iti adu a paktoriana, anian a makapabang-ar ti pannakakita iti maysa nga artesano a mangpatpataud kadagiti napipintas a naaramidan iti pamay-an a kas ti pannakaaramid dagiti bambanag idi panawen ti Biblia.

Maysa nga aldaw bayat a bumisbisitaak idiay Mustapha, isut’ nasarakak nga agtartrabaho iti pagablanna. Idi immuna a tiempo, ti panagabel ket maysa a nalimed nga arte, gapuna sigun iti lokal a kaugalian, awan ti makaibtur nga agtakder nga agbuya iti likudan ti managabel. Inlawlawag ni Mustapha a kadagiti tribo iti Mende, dagiti managabel idi ket kamengda iti maymaysa a pamilia iti maysa a pagturayan. Uray idi, sumagmamano laeng a tattao ti pudno a makaammo iti panagabel, ket dagiti laeng katan-okan a hepe ti makabael a mangtangdan iti serbisio ti maysa a managabel.

No pagtrabahuen ti maysa a katan-oka a hepe ti maysa a managabel, madalusan ti kabakiran iti asideg, ket maaladan ti maysa a kalapaw a maibangon iti palma isu a manglakub iti pagablan. Gagangayen ti pammati a maysa nga espiritu ti mangtulong iti managabel iti nakarikrikut a panangdisenio iti lupot, gapuna ti pananglakub ti manglapped iti siasinoman a sumrek nga awan ti pakdaar iti managabel.

Ti managabel ket pagtrabahuen ti katan-oka a hepe nga agabel iti gbalee, a buklen dagiti sumagmamano a pedaso a pinagkakamang a mangaramid iti pedaso a dakdakkel ngem ti abbong ti kama. Ti managabel ken ti pamiliana, agraman ti maysa a katulongan, mapanda agnaed iti inaladan ti hepe, a sadiay maipaayanda iti maysa a kalapaw ken ti inaldaw a taraon. Ti managabel saanna nga apuraen ti trabahona ket mabalin nga alaenna ti kapaut a makatawen a mangturpos iti dua a gbalees. No sumarungkar ti maysa nga opisial ti gobierno wenno dadduma nga agturay, ti gbalee maiparangto kenkuana kas maysa a sagut. Ti managabel saanto a matangdanan iti kuarta iti trabahona no di ket mabalin a maikkanto iti maysa a baka wenno maysa a balasang a birhen.

Nupay kasta, dagiti moderno a managabel, kas ken ni Mustapha, agabelda iti komersial a pamay-an. Addaan pay ni Mustapha iti kontrata a mangipaay kadagiti muebles para iti Organization of African Unity Conference Hall idiay Monrovia. Babaen iti irarang-ay ti negosio kadagiti turista, adda umad-au a paglakuan kadagiti gown, palda, abbong ti kama, place mats, ken dadduma pay nga inabel a bambanag.

Gubuayan dagiti Kangrunaan a Materiales

Naammuak, a dagiti kangrunaan a materiales, ket magun-odanda amin iti lokal a pamay-an. Dagiti sinulidda ket naaramidda iti kapas. Kangrunaanna addada dua a kita, ti nababa a mula (puraw) ken ti natayag a mula (kolor kape). Ti kapas ngarud ket mailasin sigun iti kolor—kolor kape, nakusnaw a kolor kape, ken puraw—ket maikabil dagitoy kadagiti kinjas (pagurnongan a basket).

Naawisak a mangsarungkar iti maysa a baket, ni Siah, tapno paliiwek ti pamay-an ti pannakaisagana ti kapas a maipaay kadagiti managabel. Pagpannakkelna ti kasta unay ti panangipakitana kadagiti paglainganna.

Ti umuna nga addang isut’ panangikkat kadagiti bukel ti kapas. Iti panangaramid itoy, ti kapas ket maikabil iti maysa a tabla a pagladditan, ket maysa a nagbukbukel a kayo wenno landok ti maipatulid iti dayta. Iti kastoy a pamay-an maikkat dagiti bukel ti kapas. Kalpasanna dagiti naikkatanen ti bukel a kapas ket maikabildan iti basket nga aguray iti sumaganad a pamay-an, nga isu ti carding.

Daytoy a pamay-an ket nakaay-ayat a buyaen. Ti kapas ket makupin a maisalapay iti maysa a linas, ket maulit-ulit a mabatbat tapno lumamuyot ti kapas. Kamaudiananna nalamuyotton ti kapas. Kalpasanna maperpersay dagiti pedaso a kas iti kadakkel iti palad ti ima, mapagdaplat, ken maipempen a di nasedsed kadagiti basket, a maisagana a maipaay iti panagtibbi.

Ti sumaganad a pamay-an, ti panagtibbi, ket aramiden kaaduanna dagiti babbai. Daytoy ipalagipna ti komendasion iti Biblia iti natalunggadingan nga asawa a babai: “Iyegna dagiti imana iti rueda, ket dagiti imana kaptanda ti takbian.” (Proverbio 31:19) Daytoy deskribirenna a siuumiso ti pamay-an a maus-usar pay laeng itatta, kas idemostra ni Siah.

Umuna, ipulipolna dagiti pinidaso a kapas iti aglawlaw ti nalinis a kayo, ti rueda. Babaen ti panangipangatona iti rueda iti kannigidna, guyodenna dagiti linabag babaen iti kanawanna, a maigiddato iti dayta tiritirenna ida tapno mangaramid iti sinulid. Ti sinulid ket maikapet iti takbian, ket matiritir pay babaen iti nakaparpartak a panagrikos ti takbian.

Yantangay ti kapas kangrunaanna ket puraw wenno kolor kape, pampanunotek no kasano a magun-odan dagiti nakalawlawag a kolor. Bueno, maysa a nalabaga a tina ti magun-odan babaen ti panangipaburek iti ukis ti kayo a camwood. Ti amarilio a tina agtaud iti mula a turmeric. Ti ramutna ket maisagana iti isu met laeng a pamay-an iti panangaramid iti kolor kape a tina. Ti dapo ti kayo ket mainayon tapno di agkupas ti kolor.

Ti nakasudsudi nga asul ket magun-odan manipud iti naganus a bulbulong ti mula nga indigo. Mairidis dagiti bulong iti maysa nga ikamen, ket kalpasanna maibilag dagitoy iti uneg ti tallo wenno uppat nga aldaw. Kalpasanna, dagitoy ti maipempen a di nasedsed iti pagurnongan a basket ket maibitinda iti sagumaymay ti balay. Kamaudiananna dagiti pagtina ti maala manipud kadagitoy a pagikkan ket malaokanda iti danum. Kalpasanna maidulinda kadagiti dadakkel, nakaluban a banga, a makita a nakatakder wenno naikali iti daga iti paraangan wenno iti likudan ti balay. Dagiti sinulid maiyuperda iti tina iti maysa nga aldaw iti maminsan, ket dagiti nadumaduma a kasudi ti kolor ket magun-odan sigun iti bilang ti pannakaiyuperna.

Ti arte iti panagabel ket nausaren iti adu a siglo a mangpataud kadagiti nadumaduma nga artikulo a mangparang-ay iti panangtagiragsaktayo iti biag. Ti panagsuro a mismo kadagiti dadduma a detalye iti panagabel ket pudno a makaay-ayo kaniak.