Ti Nakaskasdaaw a Sagut a Wayawaya nga Agpili

APRESIARENYO kadi ti kaadda ti wayawayayo nga agpili no kasano ti panangurnosyo iti biagyo, no ania ti kayatyo nga aramiden ken sawen? Wenno kayatyo nga adda mangidiktar iti sawenyo ken aramidenyo, tunggal minuto iti inaldaw, iti isuamin a panagbiagyo?

Awan ti normal a tao nga agtarigagay a naan-anay nga iturayan ti maysa a tao ti biagna. Ti kasta a panagbiag makailupitlupit unay ken makaupay. Kayattayo ti wayawaya.

Ngem apay a tarigagayantayo ti kasta a wayawaya? Ti pannakaawat no apay nga ipatpategtayo ti wayawaya nga agpili isut’ sekreto iti pannakaawat no kasano a timmaud ti kinadakes ken panagsagaba. Daytoy tulongannatayo met a mangawat no apay a naguray ti Dios agingga ita sakbay ti panagtignayna a mangipatingga iti kinadakes ken panagsagaba.

No Kasano ti Pannakaaramidtayo

Idi pinarsua ti Dios ti tao, mairaman kadagiti adu a nakaskasdaaw a sagsagut nga intedna kadakuada isut’ wayawaya nga agpili. Ibagat’ Biblia kadatayo a pinarsua ti Dios ti tao a ‘kaladladawanna,’ ket maysa a kualidad ti Dios isu ti wayawaya nga agpili. (Genesis 1:26; Deuteronomio 7:6) Gapuna, idi pinarsuana ti tao, inikkanna ida iti dayta met laeng a nagsayaatan a kualidad—ti sagut a wayawaya nga agpili.

Daytat’ makagapu no apay a kaykayatna ti wayawaya imbes a ti pannangadipen dagiti manangilupitlupit nga agtuturay. Daytat’ makagapu no apay nga adda ti panagrurod a maibusor kadagiti nauyong ken makatuben a turay ta masansan nga umasla dagiti tattao tapno mawayawayaanda.

Ti tarigagay iti wayawaya saan nga aksidente. Ipaay ti Biblia ti kangrunaan a rason. Kunaenna: “No sadino ti yan ti espiritu ni Jehova idiay adda wayawaya.” (2 Corinto 3:17) Gapuna ti panagtarigagay iti wayawaya ket paset iti pannakaparsuatayo agsipud ta pinarsuanatay ti Dios a kasta. Daytat’ kayatna a maadda kadatayo agsipud ta isu a mismo ket Dios iti wayawaya.—2 Corinto 3:17.

Inikkannatay met ti Dios kadagiti abilidad nga agpanunot, kas iti pannakabalin iti pannakaawat, panagrason, ken panangikeddeng, nga agtignay a maitunos iti wayawaya nga agpili. Dagitoy makatulong kadatayo nga agpanunot, mangtingiting kadagiti bambanag, mangaramid kadagiti pangngeddeng, ken mangilasin iti naimbag ken dakes. (Hebreo 5:14) Saantay a naparsua kas kadagiti awan isipna a robot nga awan ti bukodda a pagayatan; wenno naparsua nga agtignay laeng sigun iti naisigud a laing (instinct), kas kadagiti animal.

Mairaman iti wayawaya nga agpili, naikkan dagiti immuna a dadakkeltayo kadagiti isuamin a nainkalintegan a tarigagayan ti siasinoman: Naikabilda iti kasla parke a paraiso; adda material a kinawadwad; addaanda ti naan-anay nga isip ken bagi a saan a lumakay ken matay; mabalinda met ti maaddaan kadagiti annak nga addaanto met iti naragsak a masanguanan; ken ti umad-adu a populasion addaandanto iti makapnek a trabaho a panangaramid iti intero a daga a maysa a paraiso.—Genesis 1:26-30; 2:15.

Maipapan iti rinugian ti Dios, kunaen ti Biblia: “Ket ti Dios nakitana amin nga inaramidna ket, adtoy! nasayaatda unay.” (Genesis 1:31) Kunaen ti Biblia maipapan iti Namarsua: “Naan-anay ti aramidna.” (Deuteronomio 32:4) Wen, impaayna ti naan-anay a pangrugian iti natauan a pamilia. Awanen ti nasaysayaat pay.

Wayawaya nga Adda Limitasionna

Nupay kasta, ti kadi nakaskasdaaw a sagut a wayawaya nga agpili awanto ti limitasionna? Bueno, mayatkayo kadi nga agmaneho iti maysa a kotse iti nakaro a trapiko nga awan dagiti regulasion iti trapiko, a siwayawayakayo nga agmaneho iti aniaman a benneg, iti aniaman a direksion, iti aniaman a kapartak? Siempre, dagiti resulta iti kasta nga awan limitasionna a wayawaya iti trapiko mabalin a makadidigra.

Kasta met laeng iti relasion ti tao. Ti awan limitasionna a wayawaya para kadagiti dadduma kaipapananna ti kinaawan ti wayawaya para kadagiti dadduma. Ti awan lapedna a wayawaya mabalin nga agbanag iti anarkia, isu a mangdadael iti wayawaya ti isuamin. Masapul nga adda limitasionna. Ngarud, ti sagut ti Dios a wayawaya dina kaipapanan a pinanggepna nga agtignay dagiti tattao iti aniaman a pamay-an a kayatda a didan us-usigen ti pagimbagan dagiti dadduma.

Kastoy ti kunaen ti Sao ti Dios maipapan itoy a punto: “Agtignaykayo a kasla agwayawaya, ngem ti panagwayawayayo saan koma a maaramat a pangabbong iti kinadakes.” (1 Pedro 2:16, The Jerusalem Bible) Gapuna tarigagayan ti Dios a ti wayawayatayo nga agpili ket malimitaran a maipaay a pagimbagan dagiti kaaduan. Dina pinanggep a maaddaan dagiti tattao iti naan-anay a wayawaya, no di ket ti relatibo a wayawaya, nga iturayan ti linteg.

Makin-Linteg?

Makin-linteg ti nairanta a tungpalentayo? Makin-linteg ti agpaay a kasayaatan a pagimbagantayo? Ti sabali pay a paset ti kasuratan idiay 1 Pedro 2:16 a naibaga iti ngato kunaenna: “Dikay paadipen ti sabali malaksid ti Dios.” Daytoy dina kayat a sawen ti maysa a mangilupitlupit a panangadipen no di ket, datayo naparsuatayo nga agpaituray kadagiti linlinteg ti Dios. Naragragsaktayo no agpaituraytayo kadakuada.

Dagiti linlinteg ti Dios, naim-imbagda ngem ti aniaman a kodigo ti linteg nga inaramid dagiti tao, mangipaayda ti kasayaatan a giya iti isuamin. Kas kunaen ni Isaias: “Siak ni Jehova a Diosmo, a mangisuro kenka a maipaay iti gunggonam, a mangiturong kenka iti dalan a papanam koma.” Kaskasdi, maigiddato iti dayta, ipalubos ti linteg ti Dios ti nalawat’ saklawenna a wayawaya iti uneg dagiti pagbeddengan. Daytoy ipalubosna ti adu a personal a panagpili ken panagduduma, isu a mamagbalin iti natauan a pamilia nga ad-adda a makapainteres, kinapudnona, makaay-ayo.

Agpaituray met dagiti tao kadagiti pisikal a linteg ti Dios. Kas pangarigan, no ditay ikankano ti linteg ti grabidad ket lumagtotayo iti nangato a lugar, madangrantayo wenno mataytayo. No bumatoktayo iti danum nga awanan iti naisangsangayan nga aparatu a pagangsan, mataytayo iti uneg ti sumagmamano a minutos. Ket no ditay ikankano dagiti linlinteg iti uneg ti bagitayo ket sumardengtay a mangan wenno uminum, mataytayo met.

Gapuna, dagiti immuna a nagannaktayo, ken amin a nagtaud kadakuada, naparsuada a masapul nga agtungpal kadagiti linlinteg ti Dios iti moral ken iti kagimongan agraman dagiti pisikal a linlinteg. Ket ti panagtulnog iti linlinteg ti Dios saan a makapadagsen. Imbes ketdi, daytat’ agpaay a pagimbagantayo ken ti intero a natauan a pamilia a dumtengto. No nagtalinaed koma ti immuna a nagannaktayo iti unaeg ti pagbeddengan iti linlinteg ti Dios, nasayaat koma ti nagbanagantayo amin.

Aniat’ napasamak a nangdadael iti dayta a nagsayaatan a nangrugian? Apay, ngarud, a nakaad-adun ti kinadakes ken panagsagaba? Apay a pinalubosan ti Dios ida a nakabaybayagen?

[Ladawan iti panid 7]

Ti nakaskasdaaw a sagut a wayawaya nga agpili ilasinnatayo kadagiti awan isipna a robot ken manipud kadagiti animal nga agtignay laeng babaen iti naikasigudan a laing