Nayonanyo ti Kolor ti Biagyo

AWAN magastoyo a kuarta. Papintasennakayo. Daytat’ mangipaay iti dakdakkel a panagtalekyo. Ania “dayta”?

“Dayta” isut’ abilidad a mangibagay wenno mangiparis kadagiti kolor iti kawesyo. Nupay no arte dayta daytat’ nalaka a masursuro, mariro dagiti adu a tattao, maupayda pay, no maipapan iti panangikeddeng no ania a kolor ti agkakabagay.

Kasta kadit’ mariknayo no ikeddengyo no rebbeng a mangisuotkayo iti amarilio a maiparis iti asul, wenno ti amarilio a maiparis iti berde? No kasta, dikay maupay, ta ti panangpataud iti nasayaat a kumbinasion dagiti kolor ti kawesyo dina sapulen ti panangikabisado kadagiti adu a paglintegan. Ti laeng kasapulanyo isut’ panangammo iti kasasaad dagiti kolor ken no kasano ti panagbabagayda. Gapuna usigentayo ti dadduma a kangrunaan a prinsipio ket kitaentayo no kasano ti panangnayonyo ti kolor ti biagyo.

Adda Mano a Kolor?

“No kumitakayo iti bulalayaw gagangayen a pilientayo ti nalabaga, orange, amarilio, berde, asul, indigo, ken violeta, ket ditay ikankanon dagiti kolor iti nagbabaetan,” kuna ti sientista iti kolor a ni Kunihiko Takei iti Agriingkayo! “No kasano a ti kolor ti bulalayaw main-inot nga agbaliw nga agbalin a violeta, kasta met ti tunggal kolor agin-inot a mabaliwan manipud nasudi aga agbalin a nakusnaw, naraniag nga agbalin a nalidem. Awan sumuppiat ken awan mamaay ti panangibaga nga adda ginasgasut a kolor iti maymaysa a kolor.”

Ti kayat a sawen daytoy ket dagiti nadumaduma a kolor saanda a nasinasina. Dagitoy agasmangda, ket ti pannakaawat iti daytoy a relasion napateg iti panangsuro no kasano ti panangiasmang kadagiti kolor. Ti makatulong nga alikamen iti daytoy a banag isu ti color wheel, wenno sirkulo. Maysa a bersion daytoy ti naipakita iti panid 16. Dagiti kolor ti bulalayaw naurnosda iti sirkulo. Dagiti kangrunaan a kolor—nalabaga, amarilio, ken asul—ket agpapada ti kaadayoda iti aglawlaw ti sirkulo.a Babaen ti pananglaok-laok kadagitoy a kolor iti nagduduma a kaadu, amin dagiti dadduma a kolor, wenno maris, iti sirkulo mabalin a mapataud.

No ti kolor iti sirkulo malaokan iti kasta met laeng a kaadu iti kolor iti batogna iti sirkulo, ti resulta ket nangisit wenno nasudi a dapo wenno gray. No di agpada ti kaadu ti mapaglaok, dagiti resulta ket nasudsudi wenno neutral a kolor iti makin-uneg a sirkulo. Agsipud ta addaandat’ ad-adu a kolor, dagitoy a neutral a kolor maibagay kadagiti adu a maris. Ti neutral a nalabaga, kas pangarigan, saan laeng a nalabaga ken berde ti adda iti dayta no di ket ti pay amarilio ken asul, a dagitoy ti nagtaudan ti berde.

Ti sabali pay a pamay-an ti panangpataud iti kolor isut’ pananglaok iti nadumaduma a kaadu iti puraw, dapuen, wenno nangisit. Ti dapuen palidemenna ti kinaraniag, ket ti resulta nakuskusnaw, wenno nakuskusnaw a kolor ti isu met laeng a maris. Dagiti nakusnaw a kolor, mapataudda babaen iti pananginayon iti puraw, ken dagiti nasudsudi a kolor, babaen ti pananginayon iti nangisit. Maysa a color chart (makimbaba a kannawan) ipakitana dagiti nakaad-adu a kolor ti isu met laeng a maris. Imultiplikaryo daytoy iti bilang dagiti kolor wenno maris, ket dagiti nakaay-ayat a kolor a mapataud mabalin a minilion. Napattapatta nga addada agarup sangapulo milion a nakusnaw a kolor, kinasudi, ken maris.

‘Ngem dayta ti parikut,’ mabalin a kunayo. ‘Nakaad-adu a kolor!’ Bueno, ditay liplipatan ti kabakiran gapu laeng kadagiti kaykayo. Ti napateg isu ti relasion dagiti kolor. Naaddaankayon aya ti sweater a nariknayo a di maibagay kadakayo ket iti kasta inkeddengyo a pulos a dikayto mangisuot iti nalabaga? Dayta kadit’ lumabaga nga asul wenno orange a nalabaga, wenno dark wine wenno nakusnaw a de rosas, nasudi kadi wenno nakusnaw? No usigenyo iti kastoy a pamay-an ti kolor, masarakanyonto dagiti nakaad-adu a nalabaga, wenno dadduma a kolor, a mabalinyo nga isuot a sibaballigi.

‘Kasanot’ Pannakaammok no Aniat’ Maibagay a Kolor Kaniak?’

Nupay nakaad-adu dagiti kolor, daytoy dina kayat a sawen a maibagayda amin kadakayo. Mabalin a kaykayatyo ti maysa a kolor, ngem mabalin a saan a maibagay kadakayo. Imbes ketdi, dagiti kolor nga ad-adu a komplimento ti maawatyo isut’ maibagay kadakayo.

Sigun kadagiti adu nga eksperto, datay amin ket mabalin a klase asul wenno amarilio. Kunaenda, a dagiti klase asul, napintasda kadagiti kolor a kas iti asul wenno nakusnaw a de rosas ket liklikanda dagiti kolor kahel wenno brown. Dagiti klase amarilio napintasda iti amarilio, bimmalitok, ken dagiti naraniag a kolor ngem mabalin a saan a napintas iti purpura.

Ti kalakaan a pamay-an ti panangikeddeng no ania a kolor ti maibagay kadakayo isut’ panangidekketyo kadakuada iti bagiyo, a sinaggaysa, ket agsarmingkayo iti aldaw. Sigun ken ni Carole Jackson, ti konsultant iti kolor ken ti autor iti kaaduan a malako a libro a Color Me Beautiful, ti umiso a kolor “papintasenna ken pabusnagenna ti kudilyo” ken “pasalun-atenna ti kolor ti rupayo.” Iti kasumbangirna, ti di umiso a kolor “pabessagenna ti kudilyo, wenno ‘palitemenna’” ken “palakayenna pay ti rupayo.”

Dagiti Ngay Paglintegan?

Ngem dagidiay ngay paglintegan a mangmangegantay a kasta unay? Saan kadi a nainget a madi dagiti dadduma a kumbinasion?

“Ti laeng paglintegan ita ket ‘Dika pulos sasawen ti Pulos,’” kuna ti konsultant iti kolor ken ladawan a ni Leatrice Eiseman iti librona nga Images in Colour. “Panunotenyo dagiti mangigiya imbes a paglintegan, isu a manglapped iti panangpataudyo ket pagragsakanyo ti mangrugi kadagiti idea.”

Ania, ngarud, dagiti mangigiya. Bueno, adda laeng dua a kangrunaan a laglagipen: (1) Paglaokenyo dagiti umiso a kolor, ken (2) Paglaokenyo ti umiso a kaadu. Ti panangiyaplikar kadagitoy a kangrunaan a mangigiya, adda dagiti pamay-an wenno pamusposan a mabalin a makatulong. Ti panangusar iti color wheel ken ti color chart tulongannakayonto nga umawat no kasano ti panagandar dagitoy a pamusposan.

Dagiti monochromatics. Daytoy kaipapananna ti panangusar iti kolor iti maymaysa a pamilia wenno maris. Makatulong ditoy ti color chart. Makitayo kadi no kasano nga agbabagay dagiti amin a kasudi, kakusnaw, ken kolor? Uray no maymaysa a kangrunaan a kolor ti nausar, dagiti kumbinasion a monochromatic epektiboda unay no adda ti panangidilig kadagiti nadumaduma a kasudi wenno kolor. Dagita a kumbinasion makaay-ayo, agtutunos ti itsurada.

Dagiti duochromatics, wenno dua a kolor. Nalabit daytoy ti kumbinasion a kaaduan nga usarenyo iti kawes. Dagiti dua a kolor mabalin nga agassideg unay iti color wheel wenno nagaddayuda unay no mabalin. Dagiti kolor nga agabay iti sirkulo, kas iti nalabaga ken orange a nalabaga wenno nalabaga ken nalabaga a purpura, ket makuna nga agasping (analogous) ket agbagayda a naimbag. Iti kasumbangirna, dagiti kolor nga agbatog iti sirkulo, kas iti nalabaga ken berde, wenno amarilio ken purpura, ket makuna nga agasmang (complementary). Pasudiennda ti maysa ken maysa ket pagtalinaedenda ti kolorda. Tapno napintas ti pannakausar ti agasmang a kolor, bassit laeng ti usarenyo iti maikadua a kolor, wenno usarenyo a nasudsudi. Nasayaat met ti panangikumbinasion ti maysa a kolor kadagiti kolor a sumaganad iti parisna a kolor iti color wheel. Daytoy maawagan dandani agasmang. Ti amarilio maikadua iti asul a purpura wenno iti nalabaga a purpura isut’ kumbinasion a kasta, ket mabalin a papintasenyo daytoy babaen ti panangaramidyo a nasudsudi ti naud-udi. No kasla namureng ti maysa a kolor, di umiso a kolor ti nangiparisanyo. Mangsapulkayo iti nasaysayaat a parisna.

Trichromatics, tallo a kolor. Daytoy paaduenna ti douchromatics babaen ti pananginayon iti sabali nga agasping wenno dandani agasmang a kolor. Ti nalabaga, red-orange ken orange buklenda ti agasping a trichromatics. Maysa a pangarigan iti dandani agasmang a trichromatics isut’ nalabaga a maikadua iti amarilio a berde ken ti asul a berde. Ti sabali pay a makaay-ayo a kolor, a maawagan triad, pagtitiponenna ti tallo a kolor nga agpapada ti kaadayuda iti color wheel, kas iti tallo a kangrunaan a kolor—nalabaga, amarilio, ken asul. Kadagita a kumbinasion, masansan a maysa laeng a kolor ti naraniag ket dagiti dadduma nakusnaw, neutral, wenno nasudi.

Polychromatics, wenno adu a kolor. Agannadkayo a naimbag no pagtitiponenyo ti uppat wenno ad-adu a kolor. Dikay kayat ti agbalin a bukbukon ti maysa a sirko. Dagiti tweed ken dagiti pintado ti adu a kolor nga agbabagay ti kolorna, nupay kasta, ket nasayaat.

Kamaudiananna, iti naisangsangayan a bukodda a klase isu dagiti neutral a kolor a beige, gray, dark brown, ken dagiti nagduduma a nangisit ken puraw. Ti taupe (ti naglaok a beige ken gray) maibagay iti dandani isuamin. Dagiti neutral a kolor ket praktikal kadagiti nangingina a pagan-anay, kas iti terno, ta mangipaayda kadagiti adu a pakaibagayanna. Dagiti neutral a kolor isuda dagiti pagannurotan iti gagangay a napintas a panagpili.

Kinatimbeng ken Panagbabagay

Aniaman ti kumbinasion a pilienyo, kitaenyo ti intero a panagtimbengna ket bay-anyo a ti matayo ti giyayo. Imposible ti mangipaay kadagiti paglintegan. Nagduduma ti panagkita ti mata kadagiti panagbabagay sigun kadagiti bambanag a kas ti material a nausar, ti kinasudi wenno kinaraniag ti kolor, no ti kolor nalaka a madlaw kas iti orange, wenno narigat a madlaw kas iti gray.

Dagiti agaagaw a kolor saan a makaay-ayo. Gapuna tapno agbabagay, bay-anyo a maysa laeng a kolor ti ad-adu ket dagiti dadduma mangnayonda laeng. Daytoy agaplikar kadagiti amin a kumbinasion. Maipaay iti kawes, 75 agingga iti 90 porsiento koma ti ad-adu a kolor, irekomendar ni Eiseman. No manginayonkay iti maikatlo a kolor iti kawesyo, siguraduenyo a daytat’ bassit laeng, arkos. Ngem tapno naan-anay nga agbagay, masapul a panunotenyo met ti kolor ti kudilyo, ti matayo, ti buokyo—dakayo a mismo.

Laglagipenyo, met, a dadduma a kolor palukmegennakayo, daddumat’ pakuttongennakayo. Kunaen ti internasional a diseniador a ni Mary Quant: “No dakkel ti barukongyo pilienyo ti palda ken blusa a nasudsudi ti kolor ti blusa. . . . Ak-akaba ti patongyo ngem ti kayatyo? Iturongyo ti atension iti sabali a paset ti bagi babaen iti naraniag ti kolorna a sweater. . . . Dagiti nasudi a kolor saan unay a madlaw, dagiti nakusnaw nalaka a madlaw.” Ket ni Carole Jackson irekomendarna ti taktika a pagpakuttong: “Ti kolor a mangawis kenka ipangatona ti panagkita iti rupa ket iyadayuna iti bagiyo.”

Kalpasan ti panangbalakadna kadagiti politiko a Hapones a paraniagenda ti itsurada, innayon pay ti internasional a diseniador a ni Hanae Mori: “Saan a masapul a mangawiskay ti atension.” Dagitoy a simple a pagalagadan tulongannakayo nga agtalinaed a makaay-ayo ti panagpiliyo ket kaskasdi a tigiragsakenyo ti kolor. Itan, ituloyyo ket kitaenyo no aniat’ mapataudyo! Addada sangapulo milion a kolor sadiay nga agur-uray kadakayo tapno inayonyo ida iti biagyo.

[Footnote]

[Graph/Ladawan iti panid 16]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

ASUL

NALABAGA

AMARILIO

Asul ken nalabaga pataudenna ti purpura

Nalabaga ken amarilio pataudenna ti orange

Asul ken amarilio pataudenna ti berde

[Graph]

(Para iti aktual a pannakurnosna, kitaem ti publikasion)

Nagduduma a nalabaga

10% 20 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

[Ladawan iti panid 18]

Ti panagbabagay dagiti kolor mangipaay iti pagdumaan iti itsurayo