Ti Panangmatmat ti Biblia

Aniat’ Dakesna ti Poligamia?

Nangrugi dagiti parikut ni Jane idi nakasarak ni tatangna ti trabaho idiay siudad.a Sadiay, adayu manipud iti pagtaenganda iti away iti Africa, rinugianna ti nakikabbalay iti sabali a babai. “Saan a nalaka ti biag para kadakami,” ilawlawag ni Jane, “agsipud ta ni tatangko dinakam sinuportaran iti pinansial; supsuportaranna ti maikadua nga asawana ken dagiti annakna. Kadagiti maudi a tawtawen iti panageskuelak, masansan a maturogak a mabisin. Ti balaymi saanen a matartarimaan. Iti ngudot’ lawas padpadasek a tulongan ni nanangko nga aglako kadagiti prutas, ngem dikam maiyanay ti kuartami kadagiti kasapulanmi. Kankanayon nga agsangitak a rinabii.”

TI KAPADASAN ni Jane itudona ti rigat nga ipaay ti adu nga asawa iti awan basolna a partido. Dagiti agsasao ti Venda idiay makin-abagatan nga Africa addaanda iti nagan, muhadzinga, isu a pangawag ti maysa nga asawa iti sabali iti aduan asawa a sangakabbalayan. Daytat’ timmaud iti sao a kaipapananna “tinuno,” a nalabit mangdeskribir a naimbag iti parikut a masansan a patauden dagiti assawa iti poligamia.

‘Ngem,’ mabalin nga imtuodenyo, ‘dakes kadi ti poligamia? No dakes, apay a dadduma a nalatak a karakter ti Biblia aduanda ti asawa?’

Poligamia iti Biblia

Pinalubosan ti Dios ti poligamia iti sumagmamano a tiempo, ta nakatulong dayta iti kaitungpalan iti karina ken Abraham: “Aramidenkanto a dakkel a nasion.” (Genesis 12:2; Exodo 1:7) Iti dayta a tiempo, ti asawa ni Abraham, ni Sara, awan anakna. Kamaudiananna, nagpakaasi ken Abraham a mamataud iti anak babaen iti adipenna a babai, ni Hagar. Makapainteres, nalawag ti panangdeskribir ti Biblia kadagiti parikut nga inyeg daytoy iti sangakabbalayan ni Abraham.—Genesis 16:5, 6; 21:8-10.

No maipapan ken Jacob, ti apo ni Abraham, pinanggepna nga asawaen ti maysa laeng a babai, ni Raquel. (Genesis 29:27) Ti katugangan ni Jacob, ni Laban, ti nangallilaw kenkuana a mangasawa kadagiti dua nga annak ni Laban a babbai, ni Raquel ken ni Leah. (Genesis 29:21-28) Ket gapu iti panangpilpilit dagitoy nga assawa a ni Jacob naaddaan iti annak babaen ti pannakidennana kadagiti adipenda, ni Bilha ken Zilpa. Manen, di ilimed ti Biblia dagiti adu a parikut nga inyeg ti poligamia iti dakkel a sangakabbalayan ni Jacob.—Genesis 29:30, 31; 30:1-3, 15, 16, 20; 37:2-4; 44:20-29.

Irekord met ti Biblia ti estoria ni Elcana, nga isut’ ama ni Samuel a mammadto, ken dagiti dua nga assawa ni Elcana, ni Anna ken Feninna. Di naasi ti panangtrato ni Feninna ken ni Anna ta masansan nga agsangit ken mapukawna ti ganasna a mangan. Iti biangna, ni Feninna nalawag nga agimon gapu ta ipakpakita ni Elcana ti dakdakkel nga ayat ken ni Anna.—1 Samuel 1:4-7.

Kinapudnona, ti ugali a poligamia pinataudna dagiti pakarigatan. Nupay no napalubosan iti ili ti Dios idi ugma, nalawag ti panangipakita ti Biblia no orihinal a pinanggep ti Dios a ti tao ket maaddaan ti adu nga asawa.

Ti Orihinal a Pagalagadan

Tapno maawatan ti pagalagadan ti Dios iti panagasawa, masapul nga agsublitayo iti punganay ti natauan a historia. Deskribiren ti Sao ti Dios ti atraksion a narikna ni Adan idi naiparang iti maymaysa a kaparparsua nga asawana, ni Eva. “Daytoy ti tulang dagiti tulangko ken lasag ti lasagko,” kinunana. “Gapuna,” ituloy ti Biblia, “ti lalaki panawannanto ti amana ken ti inana ket tumiponto iti asawana ket agbalindanto a maymaysa a lasag.”—Genesis 2:21-24.

Para iti Kristiano a panagasawa, insubli ni Jesus ti orihinal a pagalagadan—monogamia. (Mateo 19:4, 5) Kasta met, impakitana a dagiti agasawa masapul nga ipangagda itan daytoy nadiosan a prinsipio. Kas inlawlawagna: “Iti kasta saandan a dua, no di maymaysa a lasag. Gapuna, ti pinagtipon ti Dios a maymaysa, saan koma a pagsinaen ti tao.” (Mateo 19:6) Gapuna, ti naasawaan a Kristiano masapul a salaknibanna ti “maymaysa a lasag” a singgalut iti nagbaetanna ken ti legal nga asawana.b Ti seksual a pannakidenna iti maikatlo a partido labsingenna dayta a nadiosan nga urnos. Ti kasta a tignay maparitan iti kongregasion Kristiano.—1 Corinto 5:11; 6:9, 16, 18; Hebreo 13:4.

Saan a pakasdaawan, ngarud, a dagiti Kasuratan nasayaat ti panangdakamatda kadagiti naasawaan a Kristiano nga addaan laeng ti maymaysa nga asawa. (1 Corinto 9:5; 1 Timoteo 3:2) Ilawlawag ti Biblia: “Tunggal lalaki adda koma asawana [saan nga assawa] ket tunggal babai adda koma asawana [saan a lalaki nga addaanen iti asawa a legal].”—1 Corinto 7:2; Proverbio 5:18.

Idi naammuanda ti panangiparit ti Biblia iti poligamia, dadduma situtured nga innalada ti addang a mangitunos iti biagda iti pagayatan ti Dios. Usigenyo ni John, nga agnanaed iti maysa a siudad idiay central Africa.c Idi tallo ti asawana. Ngem kalpasan ti pannakipagadalna iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova, dimteng ni John iti personal a pangngeddeng a kinunsultana dagiti assawana. Kalpasan ti panangaramidna iti urnos maipaay iti masanguanan a pannakaaywan ti maikadua ken maikatlo nga assawana ken dagiti annakda manipud iti dati nga aduan asawa a panagasawa, dagitoy nagsublida iti pagtaenganda iti away. Babaen itoy nagbalin a kualipikado ni John maipaay iti pribilehio nga agserbi iti Dios a kadua ti lokal a kongregasion. Napadasanna met dagiti dadduma a bendision.

“Rinabii,” ilawlawagna, “agawidak idi iti maysa a balay a napnapno kadagiti parikut. Kas pangarigan, maysa nga asawa makakita iti biddut kadagiti annak ti sabali, ken dagiti ubbing agkikinnampida. Ti umuna nga aramidek isut’ panangurnosko iti parikut. Itan ta nasursurokon ti makipagnaed iti maymaysa nga asawa, nagbalinen ti pagtaengak a lugar ti inana ken talna.”

Pudno unay, ti talna nga addaan iti bendision ti Dios nakapatpateg.—Roma 12:1, 2.

[Footnotes]

[Blurb iti panid 27]

“Ti seksual a panagimon ken ti panagaapa gagangayen a parikut kadagiti [poligamo] a pamilia; ket masapul a nasirib ti asawa a lalaki, nabileg, diplomatiko, ken nalaing a mangitalimeng iti panagtutunos.”—The New Encyclopædia Britannica

[Ladawan iti panid 26]

Ceramic a terra-cotta iti grupo ti pamilia nga Africano; asawa a lalaki nga Igbo ken dagiti assawana

[Credit Line

Pammadayaw ti British Museum