Ti Panangmatmat ti Biblia

Tinurpos Aya ti Tunggal Aldaw ti Panamarsua ti Rinugianna?

ITI panapanawen, makaawat dagiti Saksi ni Jehova kadagiti saludsod maipapan iti panagsasaruno ti panamarsua kas naiparang iti libroda a Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? Dadduma kadagitoy a saludsod itudoda ti nagdumaan iti panagsasaganad iti libro ken ti panagsasaganad a kunaen dagiti geologo maipaay kadagitoy a pasamak.

Kas pangarigan, napaliiw a dagiti geologo ilistada dagiti tumatayab a nagparang kalpasan dagiti mamalia, idinto a ti libro a Creation, iti panid 37, ipakitana nga immun-una a nagparang dagiti tumatayab ngem dagiti mamalia.

Makapainteres, nupay no marikna dagiti adu a geologo nga immun-una a nagparang dagiti tumatayab ngem dagiti mamalia, dadduma patienda nga immun-una dagiti mamalia ngem dagiti tumatayab. Maysa a pangarigan iti naud-udi a kaso ket masarakan iti libro nga Evolution, ni Colin Patterson, panid 132. Daytoy ipamatmatna a ti pammaneknek dagiti tidtidda ket saan a sigurado.

Ngem kankanayon kadi a nakita ti tunggal aldaw ti panamarsua iti Genesis kapitulo 1 ti pannakaturpos ti rinugianna iti dayta nga aldaw, wenno nagtultuloy kadi ti ar-aramid ti panamarsua iti labes ti aldaw a panangrugida? Maibatay iti Biblia, kuna ti libro a Creation a dagiti tumatayab nangrugin a naparsuada sakbay a nagparang dagiti mamalia. Ti sao a Hebreo a naipatarus a “tumatayab” idiay Genesis 1:20 ket ʽohph ket mabalin nga iramanna dagiti nagpayak nga insekto ken dagiti tumayab a reptilia, kas iti pterosaurs. Dagiti immuna nga insekto nalabit immun-unada ngem dagiti parsua kas kadagiti pterosaurs, ket dagitoy a nagpayak a tumayab a reptilia mabalin a nagparangda sakbay ti panagparang dagiti tumatayab ken mamalia.

Saan nga irekord ti salaysay ti Biblia dagiti amin a detalye ti amin a panamarsua ni Jehova a Dios. Basta ilistana laeng ti panagsasaruno dagiti dadduma a kangrunaan a pasamak no maipapan iti panangisagana iti daga maipaay kadagiti sibibiag a bambanag ken ipakitana ti urnos ti panagparang dagiti dadakkel a nakabingbingayan dagiti mula ken dagiti animal. Iti panangsalimetmetna iti kasta a panangtaming, ti rekord ti Genesis dina ilasin nga ilista dagiti nagpayak nga insekto, dagiti tumayab a reptilia, ken dagiti tumatayab no di ket pinagkaykaysana ida iti sidong ti pangkaaduan, a saklawenna ti amin a Hebreo a termino a naipatarus a “tumatayab.”

Iti Biblia ti di pay nalpas a kasasaad dagiti verbo a Hebreo a nausar iti Genesis kapitulo 1 ipamatmatna a ti panamarsua ramanenna ti agtultuloy a panagtrabaho ti Dios. Ket dagiti aldaw ti panamarsua ti Genesis kapitulo 1 saan a 24-oras nga al-aldaw, no di ket nagpautda iti kawatiwat nga adu a ribo a tawtawen.—Kitaenyo ti Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation?, panid 26-7.

Kas pangarigan, saritaen ti Genesis 1:3 ti panamarsua iti lawag iti umuna nga aldaw. Sigun iti patarus ni J. W. Watts, mabasa dayta a bersikulo: “Ket ti Dios kinunana, ‘Adda koma lawag’; ket nagin-inot nagadda ti lawag.” Ti patarus ni Benjamin Wills Newton mangipaay iti isu met laeng a ladawan iti agtultuloy nga itataud apaman a narugianen: “Ket ti Dios kinunana [masanguanan], Maadda koma ti Lawag, ket nagadda ti Lawag [masanguanan].” (Kukua ni Newton dagiti bracket; kuami dagiti italiko kadagiti dua a teksto.) Nagin-inot a limmawag ti lawag a simmarut iti rabaw ti daga, ket nagtultuloy ti pasamak agingga iti masanguanan.—Kitaenyo ti New World Translation of the Holy Scriptures—With References, nga impablaak ti Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., Appendix 3C, panid 1572-3.

Ti umuna nga aldaw dina lineppas ti “pannakaparsua” ti lawag no maipapan iti daga. Dagiti gubuayan dayta, siempre, napaadda sakbay dayta umuna nga aldaw ngem di makita iti rabaw ti daga. (Genesis 1:1) Nakita laeng ti umuna nga aldaw ti isasarut ti nalidem a lawag iti rabaw ti daga, a daytat’ napasamak babaen ti pannakapaingpis dagiti mangpalidem a suson a nangabbungot iti daga kas iti ‘ulep a kawesna.’ (Job 38:9) Nagin-inot a naadda ti lawag iti rabawna babaen ti pannakapaingpis ti makalapped a suson.

Iti maikadua nga aldaw ti panamarsua, pinagsina ti Dios dagiti danum iti rabaw ti daga ken dagidiay adda iti ngatuenna, a mangibati iti tangatang, wenno atmospera, iti tengnga dagiti danum iti rabaw ken dagiti danum iti baba. Kas panangiyebkas ti patarus ni Watts iti Genesis 1:6, 7 iti dayta: “Ket ti Dios intuloyna, a kinunana, ‘Adda koma maysa a tangatang iti tengnga dagiti danum, a pagsinaan ti dandanum iti dandanum.’ Iti kasta, ti Dios insinana dagiti danum nga adda iti baba ti tangatang, kadagiti danum nga adda iti rabaw ti tangatang; ket nagin-inot a naaramid a kasta.” (Kuami dagiti italiko.) No kasano a nakita ti umuna nga aldaw ti damo a panagparang ti lawag iti rabaw ti daga ngem dina nakita ti maudi a kasasaadna, kasta met ti maikadua nga aldaw nakitana ti panangrugi ti tangatang. Ti kompleto a kasasaadna saan a dagus a nagtengan.

Ti patarus ni Watts iti Genesis 1:9, 11, kunaenna maipapan iti aldaw a maikatlo: “Ket ti Dios intuloyna, a kinuna, ‘Mapagtipon koma dagiti danum nga adda iti baba dagiti langit iti maysa a disso, ket agparang koma ti namaga a daga’; ket nagin-inot a naaramid a kasta. Ket intuloy ti Dios, a kinuna, ‘Patubuen koma ti daga ti ruot, mulmula nga adda bukelna ken kaykayo nga agbunga a ti bukelda adda kadakuada kas iti kasisigudda iti rabaw ti daga’; ket nagin-inot a naaramid a kasta.” (Kuami dagiti italiko.) Ti pannakausar ti sao a “nagin-inot” ipamatmatna ti agtultuloy a panagparsua, a maisupadi iti maymaysa a pasamak iti maymaysa a tiempo bayat ti kawatiwat dayta a tiempo.

Dakkel ti nagbaliwan ti maikapat nga aldaw: “Ket intuloy ti Dios, a kinuna, ‘Adda koma dagiti silaw iti tangatang dagiti langit tapno aglasin ti aldaw ken ti rabii, ket maipaayda koma a kas pagilasinan ken pampanawen ken al-aldaw ken tawtawen. Ket maipaayda koma a silsilaw iti tangatang dagiti langit a manglawag iti daga’; ket nagin-inot a naaramid a kasta. Ket ti Dios inaramidna dagiti dua a silaw a dadakkel, ti silaw a dakdakkel tapno aggundaway iti aldaw, ket ti silaw a basbassit tapno aggundaway iti rabii, inaramidna met dagiti bituen.”—Genesis 1:14-16, Watts, kuami dagiti italiko.

Itan, iti damdamo unay, ad-adu a naipamaysa a lawag ti init ti makagtengen iti rabaw ti daga. Ti gubuayan ti lawag—ti init ken bulan ken dagiti bituen—makitadan manipud iti rabaw ti daga. Iti salaysay ti umuna nga aldaw ti panamarsua, ti Hebreo a sao maipaay iti lawag ket ʼohr, lawag a kaaduan; ngem iti maikapat nga aldaw, daytat’ ma·ʼohrʹ, a kaipapananna ti gubuayan ti lawag.

Maipabigbig ti maikalima nga aldaw babaen ti pannakaparsua dagiti porma ti biag nga agnanaed iti danum, a nalawag nga iramanna dagiti dadakkel a reptilia nga agbiag iti danum. Mabasa ti rekord ti Genesis: “Ket ti Dios kinunana: ‘Agpangen koma kadagiti danum dagiti parsua a nabiag ken agtayab ken agtayab dagiti tumatayab iti ngato ti daga iti tangatang dagiti langit.’ Ket ti Dios pinarsuana dagiti dadakkel nga animal ti taaw ken isuamin a kita ti nabiag nga aggaraw, a nagpangenda kas ti kasisigudda kadagiti danum, ken amin a tumatayab a nagpayak kas iti kasisigudda. Ket ti Dios nakitana a nasayaatda.” (Genesis 1:20, 21) Ngarud, daytoy met ti tiempo a pannakaparsua dagiti tumatayab. Ti panamarsua “kadagiti amin a tumatayab kas iti kasisigudda” nagtultuloy kalpasan ti panangrugi dayta nga aldaw ti panamarsua bayat ti maikalima nga aldaw.

Ti Genesis 2:19 kasla itudona ti agtultuloy a panamarsua kadagiti tumatayab, ta kunana: “Ket ni Yahweh a Dios intultuloyna a binukel iti daga amin nga an-animal iti daga ken amin a billit [“amin a tumatayab,” NW] kadagiti langit ket inyegna ida iti tao tapno makitana no kasano ti panangpanaganna kadakuada.”—Watts, kuami dagiti italiko.a

Gapuna ti rekord ti Biblia iti Genesis kapitulo 1 ipamatmatna nga adu a kita dagiti mulmula ken an-animal ti rinugian ti Dios a pinarsua idi maisagsagana ti daga a maibagay iti naituding a kita ti parsua. Ti panangpunno kadagitoy nga adu a kita iti indibidual a kita ti biag, kas kadagiti “tumatayab,” ket progresibo, agtultuloy a trabaho ti Dios. Daytoy nga agtultuloy a trabaho ti Dios mabalin a nagtultuloy pay iti labes ti panungpalan iti aldaw ti panamarsua a nakairugianna.

Saan a kompleto ti rekord ti geolohia ket mabalin a maipatarus dayta sigun iti teoria a pagannayasan dagidiay a mangsapsapul iti pannakaawat kadagiti agsisilpo nga adu a pammaneknek. Kas naipakita iti libro a Creation, ti Biblia kankanayon nga umiso no sagidenna dagiti sientipiko a bambanag, agraman ti panagsasaganad ti panamarsua.

[Footnote]

[Blurb iti panid 13]

Naipamatmat ti agtultuloy a trabaho ti panamarsua babaen ti pannakausar ti sao a “nagin-inot”

[Blurb iti panid 14]

Ti pannakaparsua dagiti nadumaduma a kita iti biag ket agtultuloy a trabaho ti Dios

[Dagiti Ladawan iti panid 15]

Damo a nagparang iti daga iti umuna nga aldaw, ngem limmawlawag dayta kadagiti sumaruno nga al-aldaw

Aldaw 1

Aldaw 2

Aldaw 3

Aldaw 4

[Picture Credit Line iti panid 12]

The Bettmann Archive