Panangraem Kadagiti Babbai iti Inaldaw a Panagbiag

NO MARAEM man dagiti babbai nga ad-adda ngem iti agdama, kaano ken sadino ti pangrugian ti panagbalbaliw? Bueno, kaano ken sadino ti gagangay a tanoran ti panangidumduma? Idiay pagtaengan ken idiay eskuelaan, bayat ti tawtawen ti panagdakkel. Kaaduanna a mapatanortayo dagiti kababalintayo iti sidong ti impluensia dagiti dadakkeltayo. Gapuna, asino ngarud ti ad-adda a mangapektar iti masanguanan a kababalin dagiti agtutubo a lallaki kadagiti babbai? Nalawag ngarud, ti ama ken ti ina. Maysa kadagiti solusion iti parikut ngarud ket umiso a pannursuro a maisuro idiay pagtaengan ken impluensia dagiti nagannak.

No Kasano a Mamatmatan dagiti Babbai

Impamatmat ni Jenny, maysa a naasawaan a sekretaria, nga inauna kadagiti uppat nga annak a babbai, a ti panangidumduma ket maibangon iti pagtaengan, idi kinunana: “Kas agtutubo a babbai, kankanayon a sipapanunotkami nga idiay Estados Unidos, ad-adu dagiti babbai ngem lallaki. Gapuna no kayatmo ti makiasawa, masapul nga agtignayka iti pamay-an a gustuendaka dagiti lallaki.

“Kasta met, masursuruan dagiti babbai a mangpanunot a nababbabada a parparsua. No dadduma uray pay dagiti dadakkelyo pagpanunotendakayo a napatpateg dagiti lallaki ngem dakayo. No agrayo ti maysa a lalaki kadakayo, ipabigbigna ti isu met laeng a mensahe, a nababbabakayo ngem dagiti lallaki.

“Ken apay koma a ti panagraem iti bagitayo maibatay a nangnangruna iti pammagi ken pisikal a kinapintas wenno iti kinalaad? Kasta kadi ti pannakaipato dagiti lallaki?”

Ni Betty, a naasawaanen iti 32 a tawen, a dati a manedyer iti tiendaan, nangipaay iti sabali pay a punto: “Apay a maipato dagiti babbai iti seksoda imbes nga iti kapadasan, abilidad, ken kinalaingda? Ti laeng dawdawatek isut’ panagimdeng dagiti lallaki iti pampanunotek. Didak tagibassiten gapu laeng ta babaiak!

“Masansan matmatan dagiti lallaki dagiti babbai a kas mennelkam amin wenno nengneng—nakamenmennel a mangaramid iti umiso a pangngeddeng. Maawatanyo kadi ti kayatko a sawen? Tratuendakami a kas ti kayatda a panangtratomi kadakuada. Inton agangay daytanto ti mangbaliw iti panangmatmatda!” Ti laeng dawdawatenna ket iyaplikar dagiti lallaki ti Nabalitokan a Bilin, ‘Amin dagiti banag a kayatyonto nga aramiden dagiti tao kadakayo kasta met ti aramidenyo.’—Mateo 7:12.

Nangibangon dagitoy a babbai kadagiti nainkalintegan a punto. Ti pudno a pateg ti maysa a babai saan koma a maibatay iti narabaw laeng a pisikal a langa ken makaawis a kinapintas wenno iti panangidumduma iti kultura. Maysa a pagsasao nga Español kastoy ti kunaenna: “Ti napintas a babai ay-ayuenna dagiti mata; ti naimbag a babai ay-ayuenna ti puso. No ti immun-una ket maysa nga alahas, ti naud-udi ket maysa a gameng.”

Naiduma ti panangiyebkas ti Biblia iti dayta met laeng a punto: “Ti kinapintasyo saan koma nga agpannuray iti naarte a panagay-ayus ti buok, wenno iti panangusar kadagiti alahas wenno napipintas a kawes, no di ket iti makin-uneg a kinatao—ti di agkupas a kinapintas iti kinatalna ken kinaemma, maysa a banag a nakapatpateg iti imatang ti Dios.” Ket no kasano a ditay ipato ti maysa a libro babaen iti akkubna, kasta met ditay koma ipato dagiti tao babaen iti seksoda.—1 Pedro 3:3, 4, Phillips.

Panangipakita iti Panagraem Idiay Pagtaengan

Maysa a nainkalintegan a reklamo dagiti adu a babbai, nangnangruna dagiti agtartrabaho nga assawa a babbai ken inna, ket saan a mabigbig dagiti assawada a ti trabaho iti balay ket kanayonan a trabaho, ket saanda nga aramiden ti pasetda. Kinuna ni Susan Faludi, nga inadawtayo nga immun-unan: “Ket saan met a tagiragsaken dagiti babbai ti pannakipada idiay pagtaengan, a sadiay ibaklayda ti 70 porsiento kadagiti amin a trabaho iti balay.” Ania ti solusion daytoy a panangirurumen?

Nupay nalabit saan a makaay-ayo kadagiti adu nga assawa a lallaki iti dadduma a kultura, rebbeng nga adda nainkalintegan nga urnos iti trabaho iti balay, nangnangruna no ti asawa a babai ket mapan met agtrabaho. Siempre, masapul met nga usigen ti trabaho a gagangay nga aramiden dagiti lallaki iti pannakabingay ti rebbengen—panangaywan iti kotse, panangdalus iti paraangan ken hardin, panagtubero, elektrikal a trabaho, ken dadduma pay—nupay mammano a maitupag ti tiempo a busbosen ti asawa a babai iti trabaho iti balay. Iti dadduma a pagilian ti asawa a babai ti inanamaen pay dagiti assawa a lallaki mangugas ken mangdalus iti kotse, a kasla daytat’ kanayonan a paset ti pagtaengan!

Iti sumagmamano a pamay-an, daytoy a singasing a makiraman iti trabaho iti balay ket maitunos iti balakad ni apostol Pedro kadagiti assawa a lallaki a makipagnaedda iti assawada “a mayalubog iti pannakaammo.” (1 Pedro 3:7) Malaksid iti dadduma a bambanag, daytoy kaipapananna a ti asawa a lalaki saan laeng koma nga adda a personal a mangtaripato iti kaduana iti balay. Masapul met a raemenna ti laing ken kapadasan ti asawana. Masapul a maawatanna dagiti kasapulanna kas maysa a babai, asawa, ken ina. Daytoy sapulenna a ti agsapsapul saan laeng a mangiyawid iti sueldo; adu nga agtartrabaho nga inna ti mangar-aramid met iti dayta. Masapul a maawatanna dagiti pisikal, emosional, sikolohikal, seksual, ken kangrunaanna, dagiti naespirituan a kasapulanna.

Para iti asawa a lalaki a mangaklon a mangsursurot kadagiti Nakristianuan a prinsipio, dakdakkel ti rebbengenna—ti panangtulad iti ulidan ni Kristo. Inawisna dagiti amin a “marigrigatan ken madagdagsenan,” a kunkunana: “Paginanaenkayto. . . . Siak naemmaak ken napakumbaba ti panagpuspusok, ket makasarakkayto iti inana a maipaay kadagiti kararuayo.” (Mateo 11:28, 29) Anian a karit kadagiti Kristiano nga assawa a lallaki ken amma! Tunggal maysa rebbeng a saludsodenna ti bagina met laeng: ‘Bangbang-arak kadi ti asawak wenno irurrurumenko? Naanusak kadi ken nalaka nga asitgan, wenno nauyongak, manangilupit, wenno diktador? Mangipakpakitaak kadi iti “nainkabsatan nga ayat” kadagiti Nakristianuan a gimgimong ket kalpasanna narigatak a pakilangenan idiay pagtaengan?’ Awan koma dagiti dua ti kinataona nga assawa a lallaki iti kongregasion Kristiano.—1 Pedro 3:8, 9.

Ngarud, saan a nainkalintegan ti deskripsion iti asawa a lalaki nga inted ti maysa a Kristiano a babai nga inabuso ti asawana: “Ti malalaki a Kristiano nga ulo a nakaim-imbag idiay Kingdon Hall ken gumatang kadagiti regalo para kadagiti dadduma ngem babainenna ti asawana.” Awan lugar ti panangirurumen ken panangibabain no umiso ti panagraem iti asawa a babai. Siempre, adda dua a paset itoy a banag; ti asawa a babai rebbeng met a mangipakita iti umiso a panagraem iti asawana.—Efeso 5:33; 1 Pedro 3:1, 2.

Nagsurat ni Dr. Susan Forward, a kasla patpatalgedanna ti adda iti ngato: “Ti naimbag a relasion ket naibatay iti panagraem ti maysa ken maysa.” Daytat’ mamagbalin a rebbengenda a dua ti mangibanag iti balligi. Intuloyna pay a kinuna: “Dayta ramanenna ti pannakaseknan ken panangikaso iti rikrikna ken kasapulan ti sabali, agraman ti panangapresiar kadagiti bambanag a mamagsudi iti tunggal pareha. . . . Dagiti agin-innayat a pareha makasarakda kadagiti epektibo a pamay-an a mangrisut kadagiti dida pagkinnaawatan; dida matmatan ti tunggal panagsupiat a kas panagdangadang a masapul a pangabakanda wenno pakaabakanda.”—Men Who Hate Women & the Women Who Love Them.

Mangipaay met ti Biblia iti nagsayaatan a balakad kadagiti assawa a lallaki idiay Efeso 5:28: “Dagiti assawa a lallaki rebbengda nga ayaten dagiti assawada kas iti bagida. Ti agayat iti asawana ayatenna ti bagina.” Apay a pudno dagita a sasao? Agsipud ta ti panagasawa ket kas iti deposito ti banko a pagramanan ti dua a tao a nagideposituanda a dua iti sag-50 porsiento. No ti asawa a lalaki di umiso ti panangusarna iti aniaman a gatad iti dayta a kuarta, dangranna ti pinansial a kasasaadda a dua. Kasta met, no dangran ti asawa a lalaki ti asawana iti aniaman a pamay-an, di agbayag wenno inton agangay, dangranna met ti bagina. Apay? Agsipud ta ti panagasawa ket puonanda a dua. No dadaelenyo dayta a puonan, dadaelenyo dagiti nagpuonan iti dayta.

Adda maysa a nasken a laglagipen maipapan iti panagraem—saan koma a maipilit. Nupay tunggal asawa mangipakita iti panagraem, masapul a gun-oden dayta. Saan a pulos a ginun-od ni Kristo ti panagraem babaen iti panangipilitna iti natan-ok a pannakabalin wenno saadna.a Kasta met, iti panagasawa gun-oden ti agassawa ti panagraem babaen iti mannakaawat a panagtignayda, saan a babaen ti panangusar kadagiti teksto ti Biblia a mangipilit iti asawa a raemennaka.

Panangipakita iti Panagraem Idiay Pagtrabahuan

Masapul kadi a matmatan dagiti lallaki dagiti babbai a peggad iti kinalalakida? Iti librona a Feminism Without Illusions, nagsurat ni Elizabeth Fox-Genovese: “Iti kinapudnona, adu a babbai itatta tarigagayanda ti kas tarigagayan dagiti adu a lallaki: maaddaan iti nasayaat a panagbiag, maaddaan iti makagunggona a personal a panagbiag, ken ti makapagtultuloy nga agbiag ditoy lubong nga awan ti adu a parikut.” Rebbeng kadi a pagarupen dayta a tarigagay a kas peggad kadagiti lallaki? Kinunana pay: “Apay a ditay mabigbig nga agtalinaed dagiti panagduduma ken mabalin a tagiragsaken dayta, nupay adda dagiti amin a nagbalbaliwanen ken pagbalbaliwanto ti lubong?”

Dagiti Kristiano a lallaki nga agserbi a mangidaulo wenno manangaywan nangnangruna a masapul a raemenda ti dayaw dagiti babbai a kaduada a trabahador ket laglagipenda nga iti pudpudno a kaipapananna iti Biblia maymaysa laeng ti lalaki nga “ulo” ti naasawaan a babai, ti asawana. Dagiti dadduma agbalinda a manangaywan ket maraemda gapu iti dayta; ngem sigun iti pudpudno a kaipapananna iti Biblia, awan ti lalaki nga “ulo” dayta a babai malaksid ti asawana.—Efeso 5:22-24.

Rebbeng a kanayon a makapabileg ti panagsasarita idiay pagtrabahuan. No ti pagsasaritaan dagiti lallaki ramanenna dagiti doble ti kaipapananna wenno tuktukoyenna dagiti seksual a kinaderrep, saanda a mangipakpakita iti panagraem kadagiti babbai, ket saanda met a parparang-ayen ti nasayaat a pakasarsaritaanda. Nagsurat ni Pablo kadagiti Kristiano: “Ngem ti pannakikamalala ken ti amin a kita ti kinarugit wenno ti agum saan koma a pulos a madukit kadakayo kas mayannugot kadagiti sasanto; ket uray pay dagiti nakababain a panagkukua ken dagiti naalas a pagsasao wenno dagiti awan kapapay-anna, dagiti banag a di maipaay, no di ket dagiti koma banag a panagyaman.”—Efeso 5:3, 4.

Ti panangbaliw iti trabaho a di pampanunoten ti rikna ti maysa a babai ket sabali pay a pamay-an ti di panangipakita iti panagraem. Kinuna ni Jean, maysa a nars: “Nakasaysayaat koma no adda ti pannakiuman sakbay ti panangsukat kadagiti trabahomi. Pudno unay a dayta a tignay mangiyeg kadagiti nagsayaatan a pagbanagan. Kasapulan dagiti babbai ti asi ken ti pannakarikna a maipatpategda ken mararaem.”

Ti sabali pay a paset ti panagraem idiay pagtrabahuan isut’ lapped nga awagan ti dadduma a babbai a ti “sarming a bubida.” Daytoy kaipapananna ti “panangidumduma ti institusion a manglapped kadagiti babbai a manggun-od iti saad a senior manager iti maysa a pribado nga industria.” (The New York Times, Enero 3, 1992) Kas banagna, maysa a nabiit pay a panagadal idiay Estados Unidos impakitana ti nababa a porsiento dagiti nangatngato a saad a nagsaadan dagiti babbai, manipud 14 porsiento idiay Hawaii ken 18 porsiento idiay Utah aginggat’ 39 porsiento idiay Louisiana. No maipakita ti panagraem, ti pannakaital-o ti saad kadagiti pagtrabahuan ket saan koma a naibatay iti sekso no di ket iti abilidad ken kapadasan. Kinuna ti direktor iti panagsirarak a ni Sharon Harlan: “Sumaysayaat, ngem . . . addada pay laeng dagiti adu a makalapped a bambanag agpaay kadagiti babbai.”

[Footnote]

[Kahon iti panid 14]

PANAGRAEM Aniat’ Maaramidan dagiti Babbai?

● Maaddaan ken taginayonen ti PANAGRAEM ITI BAGI

● Ipabatadyo no ania ti kayatyo a maisawang ken maaramid iti imatangyo

● Mangikeddengkayo kadagiti umiso a pagbeddengan iti maawat a kababalin ken sao

● Dikay padpadasen ti makisalisal kadagiti lallaki iti kinasalawasaw ken di nasayaat a panagaangaw; dinakay pagbalinen a naemma a balasang ken dina pagbalinen ida a nadayaw a lalaki

● Dikay agkawes iti makagargari, aniaman ti agus-uso; ti panagkawkawesyo ipakitana ti panagraemyo iti bagiyo

● Gun-odenyo ti panagraem babaen iti kababalinyo; raemenyo dagiti lallaki a kas ti inanamaenyo a panangraemda kadakayo

● Dikay agbalin nga alembong

PANAGRAEM Aniat’ Maaramidan dagiti Lallaki?

● Tratuenyo dagiti amin a babbai a buyogen ti panagraem ken dayaw; dikay agamak iti prangka a babai

● Dikay agbalin a nasinged unay iti babai a saanyo nga asawa, a mangusar kadagiti di umno a sasao ti panangipateg

● Liklikan dagiti narugit nga angaw ken manggargari a panangperreng

● Dikay aglablabes a mangidayaw, ken liklikan dagiti di maiparbeng a panangsagid

● Dikay tagibassiten wenno ipababa ti trabahona wenno kinataona

● Agimtuod, umimdeng, ken makisarita a buyogen ti panggep

● Iyebkas ti panangapresiar iti trabaho ti babai

● Tumulong iti trabaho iti balay. No mariknayo a di maiparbeng dayta iti dayawyo, ti ngay dayawna?

● No makikabkabbalaykayo kadagiti dadakkelyo, nalakayo koma a madlaw dagiti pakarigatan ti asawayo. Isu itan ti umuna nga asikasuenyo ken kasapulanna ti panangandingayyo (Mateo 19:5)