Ti Panangmatmat ti Biblia
Adda Kadi Pagdaksan ti Panagsalamangka?
‘NAPNO ti aglawlaw iti panagsalamangka. Kellaat a nangngegan ti bumanugbog a tambor. Nailansa ti amin a mata iti dua a nakauniporme a lallaki a nakaawit iti paltog. Inkasada dagiti paltogda, pinaturonganda ti narangat’ kawesna nga Insik a salamangkero. Inkalasagna iti barukongna ti maysa a plato de china. Rimmuar ti bala dagiti paltog. Kellaat a natumba ti salamangkero, a nakarot’ panagpadarana. Ti pagarup a panangsalaknib ti plato kadagiti bala ti nagbanag iti didigra.’ Ti di napupuotan a pannakakalbit ti maysa a paset ti paltog nga adda depektona ti nangparuar iti bala nga immukuok iti barukong ti salamangkero. Kasta ti insalaysay ti libro a Henry Gordon’s World of Magic.
Anian a panangsayang iti parabur a biag—gapu laeng iti panangpadaan, panangsegga, ken panaglinglingay a kakuykuyog dayta a kita ti panagsalamangka. Kasta met kadi ti reaksionyo? Wenno kunaenyo a paset laeng dayta ti peggad a kakuykuyog ti kasta a panagpabuya? Aniaman ti sungbatyo, idi napaay daytoy nga inanama, talaga nga adda nagdaksanna. Rumbeng ngarud nga iyimtuodtayo: Adda kadi pay saan a madmadlaw a pagdaksan ti panagsalamangka? Agpaay iti sungbat, usigentayo ti nagtaudan daytoy a kadaanan nga arte.
Ti Impluensia ti Panagsalamangka iti Intero a Historia
Manipud pay idi rugrugi ti historia, nagsiddaawan ken nakayawanen ti tao iti misterio ti salamangka. Ti Ingles a sao a “magic” ket nagtaud iti nagan a “mago,” ti kadaanan nga urnos ti kinapadi dagiti Persiano a paglainganda dagiti inaanito nga aramid. Ti kangrunaan a kaipapananna, ti panagsalamangka ket maysa a panagregget a tenglen wenno piliten dagiti kadawyan wenno di-kadawyan a puersa nga agserbi iti tao. Nangusar dagiti Egipcio idi maika-18 a siglo K.K.P. kadagiti managsalamangka. Ti panagsalamangka ket nagbalin met a kangrunaan a paset ti relihion dagiti Caldeo ti Babilonia idi maikawalo a siglo K.K.P. (Genesis 41:8, 24; Isaias 47:12-14; Daniel 2:27; 4:7) Nagtalinaed daytoy nga impluensia kadagiti kadaanan a Griego ken Romano idi Edad Media agingga iti maika-20 a siglotayo.
Mabalin a malasinlasin ti nadumaduma a kita ti panagsalamangka iti sumagmamano a pamay-an. Ti panagsalamangka ket grinupo ni Robert A. Stebbins iti tallo a benneg iti librona a The Magician.
Tallo a Kita ti Panagsalamangka
Ti mistiko a panagsalamangka ket “maysa nga ebkas ti okulto.” Akuenna a “dagiti pasamak wenno pamay-an a mangkontra iti kadawyan a pannakaammo wenno nasientipikuan a pannakaammo” ket “pudno wenno mapaneknekan.” Ilawlawag pay ni Stebbins a ti “mistiko a panagsalamangka ket gapuanan ti panagbuyon, . . . panagilabeg, panaganito, ken, iti sumagmamano a kasasaad, ti relihion.”
Babaen ti manggundaway a panagsalamangka, “dagiti salamangkero usaren wenno gundawayanda ti panamati dagiti agbuybuya iti kinapudno agpaay iti bukodda a pagimbagan.” Ammoda nga al-allilawenda ti publiko, ngem sigun ken Stebbins, “paregtaenda dagiti makaimatang iti panagsalamangka a mamati ta no kasta—no patienda dayta, kas dagiti salamangkero, addaanda iti naisangsangayan a pannakabalin wenno espesial a koneksion kadagiti mannakabalin a parsua.”
Panggep ti manglinglingay a panagsalamangka nga idagadag ti panagsiddaaw babaen iti di madlaw a panangallilaw. Agtinnag dayta kadagiti lima a kangrunaan ken agkakanaig a metodo: “ti maipabuya a panagsalamangka, ti maimatangan iti asideg, ti kinasigo ti ima, ti panangpaadda, panangpaadu wenno panangpaawan, ken ti panangbasa iti panunot ken rikrikna.”
Adda Kadi Pagdaksanna Kadagiti Kristiano?
Usigentay nga umuna ti mistiko a panagsalamangka. Adu a wagas ti mapartuat babaen ti mistiko a panagsalamangka. Kas pangarigan, adda dagiti Satanista a mangar-aramid iti “black” ken “white” a panagsalamangka. Ti “black” a panagsalamangka iramanna ti panangilabeg, panangilunod, ken panangkulam tapno madangran ti kabusor ti maysa. Iti sabali a bangir, ti “white” a panagsalamangka ket nairanta a mangpataud kadagiti naimbag a resulta babaen ti panangsukal wenno panangpasardeng kadagiti panangilunod. Kaskasdi, agpadada nga okulto wenno mistiko nga aramid. Adda pay tiempo a naipakat ti mistiko a panagsalamangka tapno maaddaan nawadwad nga apit wenno mangabak iti pannakisalip iti ay-ayam. Kaskasdi, no iti daytoy a kita ti panagsalamangka, sibabatad a kunaen ti Biblia: “Dikayto met aramaten ti panagbuybuyon, ken dikay agsalamangka.”—Levitico 19:26; Deuteronomio 18:9-14; Aramid 19:18, 19.
Ania ngay ti pagdaksan ti manggundaway a panagsalamangka? Dagiti mammalad, managipadles, ken mangngagas gaput’ pammati, iti panangdakamat laeng iti sumagmamano, agsalamangkada agpaay iti bukodda a pagimbagan. Saan kadi nga agbibiagda iti kinaulbod babaen ti aramidda? Kuna ti Sao ti Dios: “Dikayto mangallilaw, ken dikayto agiinnulbod.”—Levitico 19:11.
Kuna ti The Encyclopedia Americana: “Iti dadduma a gundaway, dagiti panagsalamangka mabalin nga allukoyenda dagiti espiritu.” Kayattayo kadi nga awisen ti kinadakes manipud kadagiti espiritu dagiti demonio babaen iti saan a direkta a pannakinamin iti kasta nga aramid? No maikkanda iti gundaway, mabalinan ken gundawayandatayo dagiti demonio. Agsapsapulda iti “nawaya a tiempo” ken pursigidoda kadagiti panagreggetda.—Lucas 4:13; Santiago 1:14.
Ti panguluen iti arte ti panangallilaw ken kinaulbod ket awan sabali no di ni Satanas a Diablo. Nabayagen nga agsalsalamangka nanipud iti damo a panangallilawna iti tao idiay hardin ti Eden. (Genesis 3:1-19) Asino a Kristiano ti mangayat a tumulad kenkuana? Imbes ketdi, nabalakadan dagiti Kristiano a “tumulad iti Dios” ken “paiturayan[da] . . . iti Dios; ngem makibakal[da] iti Diablo.”—Efeso 5:1; Santiago 4:7.
Ngem kaaduan a tao, inaigda ti sao a “magic” iti panaglinglingay. Mabalin a mangpartuat ti maysa a tao kadagiti karkarna babaen ti im-imana (kinasigo ti ima), a pagarupenna a ti ima ket naparpartak nga agtignay ngem ti mata. Mabalin nga awan makuna ti Biblia iti daytoy. Ngem, no maipakat ti panagsalamangka babaen ti okulto, kayat kadi ti maysa a Kristiano ti agpammarang nga adda karkarna, naisangsangayan a pannakabalinna? Wenno, no saan a nasayaat ti panangmatmat ti sabsabali iti “panagsalamangkana,” saan kadi a kayat ti maysa a Kristiano nga ilaksid ti kasta a paglinglingayan tapno saan a makaitibkol iti sabsabali? (1 Corinto 10:29, 31-33) Kanayonanna pay, adda pagdaksanna no magargari ti maysa a tao, a maigamer iti panagsalamangka.
Gapuna, no maipapan iti panagsalamangka a nabatad a nainaig iti espiritismo, sisisirib a liklikan dayta dagiti pudno a Kristiano. Malaksid pay iti dayta, iti amin a benneg ti biag ti maysa a Kristiano—idiay pagtrabahuan, pagaliwaksayan, wenno paglinglingayan—kayatna a “salimetmetan ti maysa a naimbag a konsiensia,” maysa a konsiensia nga awan pakapilawanna iti Dios wenno tao.—1 Pedro 3:16; Aramid 24:16.
[Picture Credit Line iti panid 26]
The Bettmann Archive