Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Kasano Kaadayo ti “Adayon”?

“Pangngaasiyo man ta pakdaaranyo dagiti tattao kadagiti peggad ti nakaadayon? . . . Masapul a mailawlawag amin dagiti ‘pisikal a panagdinnekket’ kasakbayan ti panagdenna, gapu ta daytat’ mangituggod iti panagdenna. Ti damagek ket, sadinot’ pagbedngan?”

Daytat’ dinamag ti maysa a balasitang iti maysa a magasin para kadagiti agtutubo. Ngem nalabit inut-utobyo metten dayta a saludsod.

No maysakayo a Kristiano, ipappapusoyo ti 1 Tesalonica 4:3-6: “Ta daytoy ti pagayatan ti Dios, ti pannakapasantoyo, nga idianyo koma ti pannakikamalala; . . . nga awan koma ti agranggas ken mangallilaw iti kabsatna itoy a banag, ta ni Jehova isu ti bumales iti maipapan kadagitoy amin a banag.”

Isu a nupay mabalin a mabigbigyo a di umiso ti panagdenna dagiti di kasado a Kristiano, kaskasdi a mabalin a kayatyo a maammuan ti panangmatmat ti Dios iti panagungngo, panangarakup, wenno panangapros iti di kasekso.

Paset ti Panagdakkel?

Umuna iti amin, nasayaat no maawatantayo a saan a kondenaren ti Biblia dagiti lehitimo, nadalus nga ebkas ti panangipateg nga awanan seksual a panaggartem. Medio napanayag idi dagiti immuna a Kristiano iti panangipakitada ti ayatda iti maysa ken maysa. Masansan nga “agkikinnablaaw[da] iti maysa ken maysa iti nasantuan nga agep.” (Roma 16:16; 1 Corinto 16:20) Uray dagiti agkasekso a Kristiano nagiinnungngo ken nagiinnarakupda.​—Idiligyo ti Aramid 20:37.

Iti adu a kultura, ti panaginnungngo ken panaginnarakup ket maibilang pay laeng a panangipakita iti panangipateg iti maysa. Nupay kasta, adu nga agtutubo ita ti mangipakpakita ti panangipateg iti nalablabes ngem iti maiparbeng. Natakuatan ti maysa a surbey idiay E.U. a nasurok a dua ket kakatlo kadagiti napagsaludsodan nga agtutubo ti nagkuna a nakiramandan iti sumagmamano a kita ti panaginnarikap a nakagteng iti panangapros kadagiti mabagbagi. Adu ti nangrugi a nangaramid iti dayta idi agtawenda iti 14. Iti sabali pay a surbey, 49 porsiento ti nakiraman iti panaginnarikap a nagtun-oy iti seksual a panagdenna.

Ikalintegan ti dadduma dagita a panageksperimento iti sekso kas paset laeng ti panagdakkel. Sigun iti libro a The Family Handbook of Adolescence, “ti panagay-ayam iti sekso ken panangtakuat ket gagangay iti gistay amin a normal nga agtutubo.” Isingasing pay ketdi ti dadduma a tattao ti panaginnarikap. Kunaen ti libro a Growing Into Love, ni Kathryn Burkhart: “Gapu ta maisardeng dayta sakbay a rumugso ti panagdenna, kaaduan a panaginnarikap ti saan a pakadanagan ken agserbi kas nakaskasdaaw a pangipeksaan iti seksual nga enerhia.”

Ngem ti saludsod ket, Kasanot’ panangmatmat ti Dios iti dayta nga aramid?

Aniat’ Pagtun-oyan ti Panaginnungngo?

No addakayo iti “kinalasbang ti kinaagtutubo,” nabileg ti irurugso dagiti tarigagay iti sekso. (1 Corinto 7:36) Gapuna, natural laeng nga interesadokayo no aniat’ marikna ti mangungngo wenno mangsagid iti maysa a di kasekso. Ngem ipatuldo ti The Family Handbook of Adolescence: “Nasaksakbay ti seksual nga abilidad, no dadduma adu a tawen, ngem iti kinanataengan ti emosion.” Kinapudnona, saan unay a maamiris ti adu nga agtutubo a ti panagungngo wenno panangapros ket addaan bileg a manggargari kadagiti romantiko a rikrikna wenno seksual a tarigagay.

Nainsiriban ngarud a masapul nga usigenyo dagiti pagbanagan ti pannakiraman iti aramid a manggargari kadagiti seksual a rikrikna. Ania ngay no ubingkay pay unay tapno makiasawa? Apay ngarud a makiungngokayo wenno mangaramid iti aniaman a manggargari kadakayo iti sekso? Amin dagita ket agbanagto laeng iti pannakapaay. Daytoy ket gapu ta saanyo a mabalin nga itulok kas maysa a pudno a Kristiano a makagtengkayo iti talaga a pagtungpalan dagita a romantiko a rikrikna​—ti seksual a panagdenna. Nabatad a kunaen ti Biblia nga umiso dagita a relasion iti uneg laeng ti panagasawa.​—1 Corinto 6:18.

Usigenyo met, ti sabali a mabalin a magargari iti sekso babaen ti romantiko nga aramidyo. Saan kadi a panangallilaw, ken kinaulpit pay ketdi, ti panagungngo wenno panangarakup iti maysa a diyonto pakiasawaan wenno mabalin a saanyo met a sisiserioso a tarigagayan nga agbalinto a kapisi ti pusoyo? (Idiligyo ti Proverbio 26:18, 19.) Mamakdaar ti Biblia: “Ti nadangkok parigatenna ti bagina met laeng.”​—Proverbio 11:17.

Masapul a maammuan met ti maysa nga estudiante ti Biblia a matukay ti romantiko a panangsagid wenno panagungngo ti irurugso ti seksual a tarigagay. Saritaen ti Biblia ti pananggargari ti maysa a balangkantis iti maysa a baro. Kunana: “Iti kasta isu kinemmegna, ket inungnguanna.” (Proverbio 7:13) Ti kasta a panagungngo wenno panangarakup ti mangtukay iti nadekdekket a panagtignay ti bagi. Bayat a nadekdekketda, ad-adda a rumasuk ti maysa a barito wenno balasitang. Talaga a ti bagi ket agsagsaganan iti seksual a panagdenna.

No kasadon ti dua, mapennekda dagiti tarigagayda iti naragsak ken nadayaw a pamay-an. Ngem no ti dua a di kasado ket makiraman iti mangparasuk-derrep a panagay-ayam iti sekso, sigurado a rumsua dagiti parikut. Iti maysa a surbey, naammuan ti mannurat a ni Nancy Van Pelt nga adu nga agtutubo a nainaig iti panagkinnarawa ti sipapanayag a nangamin, kas ti kunaenda, a basta “didan nakapagteppel.” Kas ti maysa a balasitang a napilit a mangaramid iti dina pay pulos naaramid. Nupay saan a nakidenna, pinalubosanna ti barito a mangsagid iti mabagbagina. Kunana: “Dakesen ti marikriknak.” Talaga kadi a di umiso ti impalubosna nga aramiden ti barito?

Aniat’ “Adayon”?

Patien ti dadduma nga agtutubo a la ketdi no dida makidenna, saanda pay a nakaadayo, a ti ar-aramidenda ket saan met a dakes. Ngem ipakita ti Biblia a dakes dayta. Idiay Galacia 5:19-21, kinuna ni apostol Pablo: “Addada a sipapatak dagiti aramid iti lasag, ket isuda ti pannakiabig, kinarugit, nalulok a kababalin . . . dagiti agaramid kadagitoy saandanto a tawiden ti pagarian ti Dios.”

Ania ti pannakiabig? Ti orihinal a Griego a sao agpaay iti pannakiabig ket por·neiʹa. Tukoyenna ti seksual nga aramid a mangiraman iti pannakausar dagiti mabagbagi iti ruar ti singgalut ti panagasawa. Maysa a balasitang a naadaw iti magasin a Seventeen ti nangipalubos iti panangpilit ti nobiona nga isut’ makiraman iti oral a sekso. “Maagak a talaga,” kinunana, “gapu ta kuna dagiti gagayyemko nga ar-aramidenda dayta kadagiti nobioda ket agsinakami no diak aramiden dayta.” Ipakita ti panagsirarak nga umad-adu dagiti agtutubo a makiramraman iti dayta a kita ti imoralidad. Ngem, dagita nga aramid ti mangbukel iti por·neiʹa ken ituggodna ti di pananganamong ti Dios.

Innaig met ni apostol Pablo ti pannakiabig iti “kinarugit.” Ti orihinal a Griego a sao nga a·ka·thar·siʹa, saklawenna ti kinarugit iti aniaman a kita, iti panagsao wenno aramid. Sigurado a narugit ti panangipalubos iti maysa a manglukais iti kawes ti sabali, a mangikkat iti kawes ti sabali, wenno mangarikap kadagiti nalmeng a paset ti bagi ti sabali, kas dagiti suso. Ngamin, idiay Biblia ti panangarikap kadagiti suso ket mainaig kadagiti ragsak a para laeng iti dua a kasado.​—Proverbio 5:18, 19; idiligyo ti Oseas 2:2.

Kaskasdi nga igaggagara ti dadduma nga agtutubo a labsingen dagitoy a pagalagadan ti Dios. Iranrantada ti makaadayon, wenno siaagumda a mangsapul iti adu a kapareha nga isut’ pangaramidanda iti seksual a kinarugit. Makabasolda ngarud iti aw-awagan ni apostol Pablo a “nalulok a kababalin.”

Ipakita ti nadumaduma nga eskolar a ti orihinal a Griego a sao para iti “nalulok a kababalin” (a·selʹgei·a) kaipapananna ti ‘naalas a kababalin, kinamanaglablabes, kinakuspag, di mateppelan a derrep, ken nakababain nga aramid.’ Dagiti agtutubo a nalulok ti kababalinda ket kasda la dagiti pagano a tinukoy ni Pablo. Gapu iti “kinatangken ti pusoda,” dagidiay a pagano “napukaw ti amin a riknadan, inyawatda ti bagida iti kinaderrep tapno aramidenda a siaagum ti amin a kita ti kinarugit.” (Efeso 4:17-19) Sigurado a diyo kayat ti makondenar!

Amirisenyo ngarud a di kasapulan a makidenna ti maysa tapno “makaadayon” iti imatang ni Jehova. No ubingkay pay unay tapno makiasawa, rumbeng a dikay pay la makiraman iti romantiko a panangsagid ken panaginnungngo. Ket masapul nga agannad dagidiay agnobion a di koma agbalin a narugit ti panangipakitada iti panagdinnungngo. Talaga a saan a nalaka ti mangsalimetmet kadagiti pagalagadan ti Dios. Ngem kuna ti Dios idiay Isaias 48:17: “Siak ni Jehova a Diosmo, Daydiay mangisuro kenka a maipaay iti gunggonam, a mangiturong kenka iti dalan a papanam koma.”​—Kitaenyo met ti Galacia 5:16.

[Dagiti ladawan iti panid 21]

No dikay pay kasado, makaituggod iti pannakapaay ken pagdaksan ti pannakiraman iti aramid a mangtukay iti derrep