Panangtingiting Kadagiti Kasapulan Dagiti Dadakkelyo
TAPNO pudno a makatulongkayo kadagiti lakay/baketen a dadakkelyo, masapul nga ammuenyo no ania dagiti kasapulan ken pagay-ayatda. Ta no saan, mabalin a—nupay naimbag ti panggepyo—makaipaaykayo kadagiti tulong ken panagserbi a saan a kasapulan ken di tarigagayan dagiti dadakkelyo, nupay dida kayat nga ibaga dayta kadakayo. Ket ti relasionyo, a naibatay iti di umiso a pannakaawat, mabalin a nakarigrigat saan laeng a kadakayo no di ket kadagiti pay dadakkelyo.
Ania a Talaga ti Kayatda?
Gapu ta patienna a masapulto ti pannakikabbalayna kadagiti dadakkelna, inyurnos ti maysa a babai ti panangiyakarna a dagus kadakuada. Kamaudiananna maammuanna a kabaelan pay met laeng dagiti dadakkelna ti agnaed iti bukodda a pagtaengan—ken naragragsakda no kasta!
Gapu ta inkabbalayna dagiti dadakkelna, kuna ti maysa a baro: “Dikay agabang iti panagnaedyo iti balayko! Ta nagadu dagiti naaramidanyo nga agpaay kaniak!” Nupay kasta, marikna dagiti dadakkelna a kasla nalabes ti panagpannurayda kenkuana. Kamaudiananna ibagada a mapadayawanda no mangipaayda met iti tulong.
Maysa a pamilia ipaayna ti isuamin a panagserbi kadagiti lakay/baketen a dadakkelda tapno masiguradoda a nanam-ay ken dida mabannog. Kamaudiananna maammuanda a kaykayat dagiti dadakkelda nga ad-adu pay ti aramidenda a maipaay iti bagbagida.
Iti tunggal maysa kadagiti pangarigan a naibaga, agpadpada a saan a kasapulan ken tarigagayan dagiti nagannak dagiti naaramid a panagserbi. Nalaka laeng a mapasamak daytoy no matignay ti naayat nga anak a lalaki wenno babai a rebbengenda wenno saanda a maawatan a naimbag ti talaga a kasapulan dagiti dadakkelda. Panunotenyo laengen ti rigat nga ipaay daytoy kadagiti amin a maseknan. Siempre, ti solusion, isut’ panangtingiting iti pudno a kasapulan ken tarigagayan dagiti dadakkelyo.
Talaga kadi a masapul nga umakar dagiti dadakkelyo iti pagtaenganyo itan? Talaga kadi a kayatda? Nalabit masdaawkayo a dadduma a lallakay/babbaketen tarigagayanda ti agwaywayas no mabalbalin. Gapu ta dida kayat ti agparang nga awan panangapresiarna, nalabit dida ibagbaga kadagiti annakda a kaykayatda ti agnaed iti pagtaenganda, nupay saanda a nanam-ay. Nalabit inay-ayatda dagiti annakda ken tarigagayanda met ti makikadua kadakuada iti sumagmamano a tiempo. Ngem ti agpannuray kadagiti annakda? Saan, kaykayatda ti mangaramid kadagiti bambanag nga agpaay kadakuada.
Nalabit dumtengto ti aldaw a nasken nga umakar dagiti dadakkelyo iti pagtaenganyo. Nupay kasta, no di pay dimteng dayta a tiempo, ken no pudno a kaykayatda ti agbiag a bukbukodda, apay nga ikedkedtay kadakuada dagitoy a tawtawen ti panagwaywayas? Mabalin kadi a ti panangbaliw iti eskediol iti pagtaengan wenno ti kanayon a naiyeskediol nga iyaawag iti telepono wenno isasarungkar ti mangipaay kadakuada iti gundaway nga agtaeng iti bukodda a pagtaengan? Nalabit mariknada a naragragsakda iti pagtaenganda a mismo, a mangaramidda iti bukodda nga inaldaw a pangngeddeng.
Inlawlawag ti maysa a mangipapaay iti tulong ti apurado a panangiyakarna iti inana iti pagtaenganna: “Idi natay ni tatang, inkabbalaymi ni nanang, ta maasiankami kenkuana. Ngem nagbiag pay iti 22 a tawen. Imbes nga inlakomi ti balayna, mabalin a nagnaed pay la koma sadiay. Dikay apurado a mangikeddeng no ania nga addang ti alaenyo. Ti kasta a pangngeddeng, no naaramiden, narigaten nga isubli.”—Idiligyo ti Mateo 6:34.
‘Ngem,’ nalabit kunayo, ‘no ngay adda mapasamak iti maysa kadagiti dadakkelko bayat nga addada iti bukodda a pagtaengan? No matnag ni Nanang wenno ni Tatang ket madangran, pabasolekto ti bagik!’ Pudno daytoy a pannakaseknan, nangnangruna no dagiti dadakkelyo nakapuydan wenno nakapuyen ti salun-atda ket agpeggadda a maaksidente. Nupay kasta, no saan a kasta ti kasasaad, saludsodanyo ti bagiyo no ti pakaseknanyo ket agpaay kadagiti dadakkelyo wenno iti bagiyo, a daytat’ tapno salaknibanyo ti bagiyo iti di umiso a pannakabasol.
Usigenyo met a mabalin a nasaysayaat ti kasasaad dagiti dadakkelyo iti pagtaenganda. Iti libro a You and Your Aging Parents, kuna da Edith M. Stern ken Dr. Mabel Ross: “Impakita dagiti panagadal nga umub-ubing ken talaga a nasigsiglat ken nasarsaranta dagiti lallakay/babbaket kadagiti pagtaenganda ngem iti dadduma a lugar. Iti ababa a pannao, adu a di umiso a panangikagumaan a mangpanam-ay iti kasasaadda kadagiti tawtawen ti panagkapuyda ti ad-adda a mangpapartak iti panagkapuyda.” Gapuna, tulonganyo dagiti dadakkelyo nga agbiag nga agwaywayas no mabalin, bayat nga ipaayyo ti panangaywan ken panagserbi a talaga a kasapulanda. Masapul nga iti pana-panawen mangaramidkayo iti panangtingiting ket makibagaykayo bayat nga umadu wenno makissayan pay ketdi dagiti kasapulan dagiti dadakkelyo.
Mannakaawatkay Koma
No tingitingenyo ti salun-at dagiti dadakkelyo ken dagiti kasasaad, nalabit ti kasayaatan met laeng nga addang isu ti pannakikabbalayda kadakayo. No kasta, mannakaawatkayo koma a kaykayatda ti mangaramid kadagiti adu a bambanag nga agpaay kadakuada no mabalin. Kas kadagiti tattao iti aniaman nga edad, mabalin a tarigagayanda nga adda pakabigbiganda, bukod nga eskediol dagiti ar-aramidda, ken dagiti bukodda a gagayyem. Makapasalun-at daytoy. Nupay makaparagsak ti agkakadua a mangaramid kadagiti bambanag kas napalawa a pamilia, nalabit naimbag no mangibatikayo kadagiti ar-aramid nga agpaay laeng kadakayo ken ti pamiliayo ket palubosanyo met dagiti dadakkelyo a mangaramid kadagiti ar-aramidda. Nainsiriban ti panangitudo ti maysa a mangay-aywan a babai: “Siguraduenyo a dagiti dadakkelyo addaanda kadagiti pagay-ayatda a muebles ken maipabuya a retrato a paggugustoda.”
Iti panangikagumaanyo a mangammo kadagiti pudno a kasapulan dagiti dadakkelyo, makisaritakayo kadakuada. Imdenganyo dagiti pakaseknanda ken mannakaawatkayo iti padpadasenda nga ibaga kadakayo. Ilawlawagyo kadakuada no ania ti maaramidyo ken dikay maaramid nga agpaay kadakuada tapno di masaktan ti nakemda iti ulbod a panangnamnama. “Ipaawatyo a silalawag no ania ti inanamaenda kadagiti amin iti pamilia,” inrekomendar ti maysa a lalaki a mangipapaay iti panangaywan. “Maaddaan ti masansan a panagsasarita tapno maliklikan ti sakit ti nakem ken panagpungtot.” No mangikarikayo iti banag a saan a dagus a matungpal (“Awagankanto iti kada malem ti Lunes”; “Ipasiarkanto iti tunggal ngudot’ lawas”), nalabit ilawlawagyo a padasenyo dayta iti sumagmamano a tiempo tapno kitaen no aniat’ pagimbaganna. Iti kasta, no saanto a praktikal, matingitingto manen dayta.
Saan a rumbeng nga ipambar dagiti naibaga nga immuna tapno saan a magun-odan dagiti nagannak ti dayaw ken tulong a maiparbeng kadakuada. Nalawag ti sasaaden ti Namarsua iti daytoy a tema. Rumbeng a raemen, aywanan, ken suportaran dagiti nataenganen nga annak dagiti nagannakda. Kinondenar ni Jesus dagiti aginlilinteg a Fariseo iti panangtiritirda kadagiti kasuratan tapno baybay-anda dagiti dadakkelda. Dagiti nalawag a panangiladawan dagiti sasao ti Proverbio 30:17 ipalgakda ti pananggura ti Dios kadagidiay di agraem kadagiti dadakkelda: “Ti mata a mangrabrabak ken amana ken umsienna ti agtulnog ken inana—sippitento dagiti wak ti lobong nga iruar, ket sidaento dagiti urbon nga agila.”—Kitaenyo ti Marcos 7:9-13; 1 Timoteo 5:4, 8.
Bayat ti panangipaayyo iti kasapulan a tulong kadagiti dadakkelyo, nalabit mapasanguankay met kadagiti baro a pakarigatan. Kasanoyo a maparmek dagitoy? Mangipaayto ti sumaganad nga artikulo kadagiti singasing.
[Dagiti ladawan iti panid 5]
Mabalin a tagiragsaken ti maysa a nagannak ti agaramid a bukod a kadua dagiti gagayyem agraman ti pamilia