Nasanayak Idi a Pumatay, Ita Mangituktukonakon iti Mangispal-Biag a Mensahe
“Adda tattao a kinautibo dagiti terorista iti maysa a balay idiay makin-amianan nga Israel.”
AGBAKBAKASIONAK idi iti ngudo ti lawas manipud iti buyot ti Israel ken agkamkampoak iti igid ti Baybay ti Galilea idi nangngegko ti damag iti radio. Ammok unay ti kaipapanan dagidi a sasao. Maysaak nga opisial ti buyot ti espesial a timpuyog a nasanay a naimbag a mangparmek iti terorismo. Sa ammok idin a maysaak kadagiti mangraut, mangpapatay kadagiti terorista, ken mangwayawaya kadagiti nakautibo. Dagus a limmuganak iti kotsek sa pinatiwerwerko ti nagmaneho a napan iti disso a nakapasamakanna.
Gapu ta kanayon a dagiti opisial ti buyot ti Israel ti sumrek nga umuna, ammok a maysaak kadagiti umuna a makirupak kadagiti terorista, ngem di namagkedked kaniak ti danag di la ket ta matay wenno madangranak. Simmangpetak iti disso a nakapasamakanna sumagmamano a minuto kalpasan a nairingpas dagiti gagayyemko iti timpuyogmi ti annongenda a panangpapatay iti lima a terorista ken panangwayawaya kadagiti nakautibo. Sayangek unay idi ti diak pannakiraman iti daydi a rinnupak.
Apay a kasta idit’ riknak? Agsipud ta nasionalistikoak unay, ket kayatko idi a paneknekan ti panagayatko iti pagiliak. Ngem kasano a nakastrekak iti daytoy nga espesial a timpuyog kontra kadagiti terorista?
Naipasngayak idiay Tiberias, sadi Israel, idi 1958 ken napadakkel iti nasionalistiko unay a pagtaengan. Patiek idi a ti pagiliak ti kanayon nga umiso. Isu nga idi nakipasetak iti buyot idi 1977, nagboluntarioak nga agserbi iti kalaingan a mannakiranget a timpuyog iti buyot ti Israel. Bassit laeng a porsiento kadagiti agaplikar ti maawat a mangrugi iti narikut unay a kurso ti panagsanay. Saan a makaturpos ti amin, ket kadagitoy, dua laeng ti mapili nga agbalin nga opisial. Maysaak kadakuada.
Ti balligik ket talaga a panangipakita iti panagayatko iti pagiliak. Adda naimbag a rason a maipagpannakkelko ti bagik. Ngamin, maysaak nga opisial ti maysa nga espesial a timpuyog dagiti mannakiranget a mangaramid iti di pulos makita ti ordinario a tao, uray pay kadagiti sine. Nupay kasta, ti balligi, dayaw, ken kinalimed ti kakuykuyog ti naespirituan a kinakawaw a dimmegdeg agingga a naamirisko nga adda la ketdi nasaysayaat a panggep ti biag. Isu a kalpasan ti nasurok nga uppat a narikut a tawen, pinanawak ti buyot tapno agbiahe ken pasiaren ti lubong.
No Apay a Pinanawak ti Israel
Nagpatingga ti panagpasiarko iti aglikmut ti lubong idi nga, idiay Thailand, naam-ammok ni Kunlaya, ti nagbalin a kapisi ti pusok, nga ages-eskuela idi iti arts idiay Bangkok University. Awan planomi nga agkallaysa, ngem nabilbileg ti panaginnayatmi ngem iti naamirismi. Isu nga insardeng ni Kunlaya ti panageskuelana, insardengko ti panagpasiarko iti lubong, ket inkeddengmi ti agkadua a mangtagiragsak iti biag. Sadino? Siempre, idiay Israel. “Rumbeng a tumulongak a mangsalaknib iti pagiliak,” kinunak kenkuana.
Idiay Israel, masapul a Judio met laeng ti ikallaysa ti maysa a lalaki a Judio; isu nga ammok idi a makumberte ni Kunlaya iti Judaismo, nupay maysa a Budista, banag nga inanamonganna. Ngem isut’ di kayat dagiti relihiuso a Judio a mangaramid iti kasta a pannakakumberte. Sadinoman a pagpatulonganmi, isu la nga isu ti negatibo nga isungbatda: “Ti kas kenka ket masapul a mangikallaysa iti maysa a napintas a balasang a Judio a saan ketdi a daytoy a Gentil.” Saan laeng a Gentil ni Kunlaya no di ket sabali pay ti pulína.
Kalpasan ti innem a bulan a panangikagumaan, naawiskam met laeng iti maysa a narelihiusuan a korte tapno katungtongen ti tallo a rabbi a mangikeddeng no makumberte met laeng ni Kunlaya wenno saan. Nasarakak ti bagik sadiay a nababalaw iti tarigagayko a mangikasar iti maysa a Gentil. Kinunada kaniak a pagawidekon idiay pagilianna. “Apay a dimo alaen kas maysa a katulong!” insingasing pay ketdi ti maysa a rabbi. Linaksidda ti kiddawmi.
Diakon maanusan daydi a pannakatrato. Bayat nga agsasaoda pay laeng, kinibinko ni Kunlaya a nangpanaw iti korte sa kinunak a pulos a dinton agbalin a Judio ni Kunlaya uray pay kayatda ken diak kayaten ti agtalinaed a Judio. ‘Awan ti serserbi ti relihion a kastoy ti panangtratona kadagiti tattao!’ kinunak iti un-unegko. Ita ta nakaikeddengakon, naaramid dagiti naisangsangayan a panagregget tapno mapagsinadakami ken Kunlaya. Uray dagiti patpatgek a nagannak ket nakibiang payen iti daytoy gapu ta napeklanda iti relihionmi ken naduroganda a pagsinaendakami.
Kabayatanna, nangrugin ti gubat idiay Lebanon iti nagbaetan dagiti buyot ti Israel ken dagiti guerilia ti Palestina. Siempre, naayabanak a makiraman iti ranget, ket nupay no addaak iti nasulinek a teritoria ti kabusorko a namagpeggad iti biagko agpaay iti pagiliak, innalada ti pasaporte ni Kunlaya ket imbilinda a pumanawen iti pagilian. Amin daytoy ket paset ti panagreggetda a pagsinaendakami. Idi kanito a naammuak ti napasamak, napukaw ti panagayatko iti pagiliak. Iti damo unay, naamirisko no ania a talaga ti kaipapanan ti nasionalismo. Napalalo ti kinatulokko nga agserbi iti pagiliak, [ngem] ita didak man la palubosan a mangikallaysa iti babai nga ay-ayatek! Nariknak a sinairdak unay ken liniputan. Iti panagriknak, siak ti pappapanawenda iti pammilinda a mangpapanaw ken Kunlaya. Gapuna a ti panangilabanko a mangabakak iti dayta a kaso ket kinapudnona panangilabanko iti kalintegak nga agnaed idiay Israel, banag a diak situtulok nga aramiden.
Awanen ti pagpilianmi no di ti ageroplano a mapan ballasiw taaw tapno agkasarkami sa agsubli idiay Israel tapno urnosenmin dagiti bambanag sakbay a panawanmi ti pagilian. Pimmanawkami idiay Israel idi Nobiembre 1983, ngem sakbay dayta nakikappiakam pay nga umuna kadagiti nagannakko. Kanayon a naimatangak ti kinamanaginsisingpet ti relihion kas ti kangrunaan a pakaigapuan dagiti problemami a Judio, ngem napasnekak pay met laeng iti relihionmi.
Pannakasarak iti Kinapudno Maipapan iti Mesias
Nasdaawkam unay a nakaammo a maysa a naisangsangayan a linteg ti imigrasion ti namagbalin nga imposible ti panagnaedmi iti pagilian ni baketko. Masapul a mangsapulkami iti maikatlo a pagilian a pagnaedanmi! Ti inauna nga anakmi a lalaki ket naipasngay idiay Australia, ngem dikam met makapagnaed sadiay. Agkaraakarkami iti nadumaduma a pagilian. Dua a tawenen ti napalabas, ket in-inut a mapukpukawmin ti inanama a makasarak iti lugar a mabalin a permanente a pagtaenganmi. Idi Oktubre 1985, simmangpetkami idiay New Zealand. Impagarupmi no ‘sabali manen a pagilian a temporario a pagnaedan,’ bayat a makiluglugankami nga agpaamianan a kaduami ti 11-ti-bulanna a baritomi. Ania la ketdin a biddutmi!
Maysa a rabii, maysa a nasingpet nga agassawa ti nangawis kadakami iti maysa a pannangan. Kalpasan ti pannakangngegda iti pakasaritaanmi, intukon ti babai a tulongannakami iti panagaplikarmi nga agnaeden a permanente idiay New Zealand. Kabigatanna, sakbay unay ti panagpakadami, inikkannak iti bassit a libro a napauluan The New Testament (Griego a Kasuratan). “Basaem dayta,” kinunana. “Amin dagiti mannuratna ket Judio.” Inkargak iti bagko ken inkarik a basaek dayta. Awan ammok maipapan iti dayta a libro—kadawyanna a di basbasaen dagiti Judio dagiti Nakristianuan a literatura. Idi agangay gimmatangkami iti daan a kotse sakam nagpaabagatan, a ti kotse ti pinagbalinmi a pagtaenganmi.
Iti naminsan a panagsardengmi, nalagipko ti karik. Inruarko ti libro ket rinugiak a binasa dayta. Nasarakak ti bagik a nakasursuro maipapan iti tao a ni Jesus nga insuro ti pammatik a Judio a guraek, a karimon pay ketdi. Nasdaawak a nakabasa a binusbos ni Jesus ti kaaduan a panagbiagna iti lugar a kaaduanna a nangbusbosak iti biagko, iti aglawlaw ti Baybay ti Galilea. Ad-adda pay a nasdaawak a nanganag kadagiti banag a sinaona. Awan pay ti nangngegko a nagsao iti kaaspingna.
Pinadasko ti mangsarak iti biddut dayta a tao, ngem awan nasarakak. Imbes ketdi, nagustuak ti insurona, ket no ad-adu ti basaek maipapan kenkuana, ad-adda a masdaawak no apay nga inlibak kaniak dagiti Judio ti maipapan kenkuana. Nangrugi a naawatak a nupay pulos a saanak a napeklan iti relihionko, ti relihion inallilawnak a kas iti panangallilaw kaniak ti nasionalismo. Inut-utobko, ‘Apay nga isut’ kagurgura unay dagiti Judio?’
Medio nasungbatan ti saludsodko idi binasak ti kapitulo 23 iti Mateo. Nasdaawak a talaga bayat a situtured nga imbutaktak ni Jesus ti kinamanaginsisingpet ken dakes a kababalin dagiti relihiuso a lider dagiti Judio idi kaaldawanna. ‘Awan ti nagbalbaliw,’ kinunak. ‘Mayataday unay dagitoy a sasao ni Jesus kadagiti relihiuso a lider dagiti Judio ita. Naimatangak ken napadasak a mismo dayta!’ Nagutugotak a mangraem unay iti daytoy a tao a situtured a nangibaga iti kinapudno. Diak agsapsapul iti sabali a relihion, ngem diak mabalin a laksiden ti bileg ti panangisuro ti Jesus.
Pannakangngeg iti Nagan a Jehova
Kabasbasak ti agarup kagudua ti Griego a Kasuratan idi simmangpetkami idiay Milford Sound, iti Fiordland ti South Island ti New Zealand. Imparadami ti kotsemi iti abay ti sabali a kotse nga iti asidegna, situtugaw ti maysa a babai a taga Asia. Rinugian ni baketko ti nakisarita kenkuana. Idi simmangpet ni lakayna a maysa a Britano, insalaysaymi iti ababa ti pakasaritaanmi. Kalpasanna, imbaga ketdin ni lakayna nga iti asidegen a masanguanan, dadaelento ti Dios amin dagiti agdama a gobierno sa ti gobiernonto [ti Dios] ti agturay iti nalinteg a lubong. Nupay makaay-ayo met ketdi a denggen, kinunak iti un-unegko: ‘Agar-arapaap daytoy a lalaki.’
Intultuloy ti lalaki ti nagsao, sana imbaga kadakami ti kinamanaginsisingpet ti relihion ken ti ulbod a pannursuro dagiti iglesia ti Kakristianuan. Idi kuan, kinuna ni baketna: “Dakami dagiti Saksi ni Jehova.” Kellaat a kinunak iti un-unegko, ‘Apay a makibibiang dagitoy a Gentil iti Dios dagiti Judio? Sa iti dayta pay met nagan a Jehova!’ Ammok ti nagan, ngem damok idi a mangngeg ti pannakaibalikasna. Di maipalubos a baliksen dagiti Judio dayta a nagan. Inted kadakami ti agassawa ti direksionda ken sumagmamano a literatura ti Biblia, sakam pimmanaw. Dimi idi impagarup a ti pannakaam-ammomi kadagitoy nga agassawa ti mamagbalbaliw iti biagmi.
Panangsapul iti Kinapudno
Dua a lawas kalpasanna, addakamin idiay Christchurch. Nayurnos nga agyankami ken tumulong iti maysa a rantso dagiti karnero a kukua dagiti miembro ti iglesia Pentecostal. Idiay rantso, nairingpasko a binasa ti Griego a Kasuratan sa rinugiak a binasa manen dayta. Sibabatad a natarusak ti kaadda ti Dios malaksid ken Jesus. Iti damo a gundaway iti biagko, pinanunotko, ‘Talaga kadi nga adda Dios?’ Rinugiak ti nangsapul iti sungbat. Nakagun-odak iti kompleto a Biblia iti bukodko a pagsasao a Hebreo, ket dagus a binasak dayta, tapno maammuak ti ad-adu maipapan ken Jehova, ti agkunkuna a Mannakabalin-amin a Dios.
Dagus a naamirismi ken baketko a dagiti naammuanmi a pannursuro manipud kadagiti makinkua ti rantso ket saan a maitunos iti nabasami iti Bibliami. Uray pay ti kababalinda. Kinapudnona, adda idi tiempo a maluksawkam unay iti wagas ti pannakatratomi idiay rantso isu a nagsuratak iti babai a nangted kaniak iti Griego a Kasuratan. “Agingga ita, patiek nga impaawaten ti Dios kadakami no ania a ‘Kinakristiano’ ti palso, ket no talaga nga adda Dios, isuronanto kadakami ti pudno a Kinakristiano.” Nagsuratak kenkuana, a diak ammo nga umisoak gayam. Idi la a malagipkon daydi kinuna ti dua a Saksi kadakami maipapan iti kinamanaginsisingpet dagiti iglesia. Inkeddengmi a saraken manen dagiti Saksi.
Sumagmamano nga aldaw kalpasanna, inyurnos dayta a pagassawaan a sarungkarandakami ti dua a sabali pay a Saksi nga asideg laeng ti pagnanaedanda. Inawisdakami iti maysa a pangmalem. Pinagsasaritaanmi ti Biblia idiay pagtaenganda, ket nagustuanmi ti nangngeganmi. Kabigatanna, inawisdakam manen ket napaut manen ti saritaanmi. Nainkalintegan ken nalawag ti impakitada kadakami manipud Biblia a nakariknaanmi nga agassawa a natakuatanmin ti maysa a banag a nakaskasdaaw, wen, ti kinapudno!
Dikam makaturog iti daydi a rabii. Ammomi a naan-anay nga agbalbaliwton ti biagmi. Rinugiak a binasa ti libro a Mabalinyo ti Agbiag nga Agnanayon iti Paraiso a Daga, nga impablaak dagiti Saksi, ket bayat a basbasaek dayta, nariknak nga idi ket kaslaak la bulsek, ngem ita makakitaakon! Naawatak met laengen ti panggep ti biag, no apay a naisaad ti tao ditoy daga, no apay a mataytayo, no apay nga ipalpalubos ti Dios ti kasta unay a panagsagaba, ken no kasano a tungtungpalen ti paspasamak ti lubong dagiti padto ti Biblia. Inkagumaak ti bimmulod iti adu a libro kadagiti Saksi ni Jehova saak nangbusbos iti adu nga oras a nangbasa kadakuada. Nalakak la a naawatan ti kinapalso ti sursuro a Trinidad, impierno, ken ti di ipapatay ti kararua. Nagustuak ti lohika ken ti nabileg a panagrason ti Biblia a nausar kadagiti publikasion.
Panamagdilig Kadagiti Biblia ken Manamati
Inkagumaandakam nga upayen dagiti makinkua iti rantso manipud iti pannakiadalmi kadagiti Saksi ni Jehova. “Sabali ti Bibliada, maysa a biddut a patarus,” kinunada kadakami. “Bueno, sukimatek no pudno dayta,” kinunak. Bimmulodak iti sumagmamano a patarus ti Biblia manipud kadagiti makinkua iti rantso ken nakaalaak met iti bukodko a kopia ti New World Translation of the Holy Scriptures sa pinagdiligmi amin ida iti kopia ti Biblia iti Hebreo a pagsasao. Naragsakanak a nakatakuat a ti New World Translation ti apag-isu unay ken napudno a patarus. Rimmayray ti panagtalekko kadagiti publikasion ti Watch Tower Bible and Tract Society.
Idi damo a timmabunokami iti maysa a gimong idiay Kingdom Hall, dimi unay maawatan dagiti bambanag a mapagsasaritaan sadiay, ngem dikam narigatan a nangtarus iti nakaskasdaaw nga ayat nga impakita ti kongregasion kadakami. Naay-ayokami iti kanayon a panangdakamat iti nagan a Jehova. Sangkabalikasko ti “Jehova, Jehova,” iti dalanmin nga agawid manipud iti gimong. “Saan laengen a basta ‘Dios’ itan, daytan ket ‘Jehova a Dios,’” kinunak ken baketko.
Idi agangay immakarkami idiay Christchurch tapno ad-adda a makitimpuyog kadagiti Saksi ni Jehova ken tabunuan amin a gimong. Impasigurado ti publikasion a Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? kaniak a talaga nga adda ni Jehova a Dios ken isu ti Namarsua.
Naam-ammomi Dagiti Taga Palestina a Kakabsat
Kalpasan ti pannakikomunikarmi iti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova idiay Israel, nakaawatak iti sumagmamano a surat manipud kadagiti Saksi sadiay. Maysa kadagiti surat ket manipud iti maysa a taga Palestina nga agnanaed idiay West Bank, ket dagiti panglukat a sasaona ket: “Kabsatko a Rami.” Para kaniak, nagrigat a patien dayta, yantangay kabusorko dagiti taga Palestina, sa adtoy ti maysa kadakuada a mangaw-awag kaniak iti “Kabsatko.” Naapresiarko ti naisalsalumina a sangalubongan nga ayat ken panagkaykaysa nga adda kadagiti Saksi ni Jehova. Nabasak a kabayatan ti Gubat Sangalubongan II, naibalud dagiti Saksi ni Jehova kadagiti kampo konsentrasion idiay Alemania, nagsagabada, sa napapatay gapu ta dida kayat a ranggasan dagiti naespirituan a kakabsatda iti sabsabali a lugar. Wen, daytoy ti in-inanamaek kadagiti pudno a pasurot ni Jesus.—Juan 13:34, 35; 1 Juan 3:16.
Rimmang-aykami iti panagadalmi. Kabayatanna, siaasi a pinalubosannakam ti opisina ti imigrasion ti New Zealand nga agnaeden a permanente sadiay, a nangnayon manen iti rag-omi. Makaipasdekkamin iti pagtaenganmi ken makapagdayaw ken Jehova iti maysa kadagiti kapintasan a pagilian iti lubong.
Inawat Dagiti Nagannakko ti Kinapudno
Siempre, idi naammuanmin dagitoy a nakaskasdaaw a kinapudno ti Biblia, rinugiak nga insurat ida kadagiti nagannakko. Inyebkasdan ti tarigagayda nga umay sumarungkar kadakami. “Nakasarakak iti napatpateg ngem iti aniaman a kantidad ti kuarta,” insuratko, tapno adda segseggaanda. Dimtengda idiay New Zealand idi arinunos ti 1987, ket gistay dagus a rinugianmi nga inranud ti kinapudno ti Biblia. Impagarup ni tatangko no agbagtitakon gapu iti panamatik ken Jesus, ket inkagumaanna a paneknekan a kamaliak. Gistay inaldaw nga agsubangkami. Nupay kasta, idi agangay dagidiay a panagsubang ket nagbalin a diskusion, ket dagidiay a diskusion ti nagbalin a panagadal iti Biblia. Buyogen iti napudno a panagayat nga impakita kadakuada dagiti Saksi, natarusan dagiti nagannakko ti kinaimnas ken lohika ti kinapudno.
Anian a rag-ok idi nakitak a nawayawayaanen dagiti nagannakko manipud iti ulbod a relihion ken kasta pay met iti nasionalismo idi agangay! Kalpasan ti uppat-bulan nga isasarungkarda, nagsublida a kuyogkuyogdan ti kinapudno idiay ilida iti igid ti Baybay ti Galilea. Sadiay nga intultuloyda ti pannakiadal iti dua a Saksi manipud iti kaasitgan a kongregasion, nga ag-65 kilometro ti kaadayona. Di nagbayag inranuddan kadagiti sabsabali ti maipapan ken Jehova ken ti Saona. Sumagmamano nga aldaw sakbay a nangrugi ti gubat idiay Persian Gulf, insimbolodan ti dedikasionda ken Jehova.
Kabayatanna, dakam ken baketko ti nakitimpuyogen iti sangalubongan a pamilia dagiti Saksi ni Jehova idi insimbolomi iti publiko ti dedikasionmi ken Jehova a Dios idi Hunio 1988. Kumbinsidoak a para kaniak adda laeng kakaisuna a pamay-an a makapagserbiak ken Jehova ket dayta isu ti panagbalin nga amin-tiempo a ministro, isu a dagus a ginundawayak ti simrek iti amin-tiempo a serbisio. Pulos a diak malipatan no kasano a situtulokak idi nga agserbi iti pagiliak, uray isebbak pay ti biagko. Di lallalo payen a situtulokak a mangaramid iti dayta ken Jehova a Dios, nga ammok a pulos a dinto mangtungday kaniak!—Hebreo 6:10.
Agyamankam ken Jehova iti nakaskasdaaw a namnama nga impaayna kadakami, ti namnama a din agbayag ti planeta a Daga ti agbalinton a nagpintas a pagtaengan kadagidiay talaga nga agayat iti kinalinteg—maysa a pagtaengan nga awananton iti nasionalismo wenno ulbod a relihion, ket gapuna, awananton iti gubat, panagsagaba, ken panangilupitlupit. (Salmo 46:8, 9)—Kas insalaysay ni Rami Oved.
[Mapa iti panid 17]
(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)
LEBANON
SYRIA
ISRAEL
Tiberias
Nasakup a Teritoria
Jericho
Jerusalem
Gaza Strip
JORDAN
[Ladawan iti panid 18]
Ni Rami Oved ken ti pamiliana ita