Pagimbagan Kadi ti Umutang?

“DIKAY gasgastuen ti kuartayo no dikay pay naiggaman dayta.” Yantangay ti panagutang kadawyanen iti biag itatta, nagpaso kadin daytoy a balakad ti dati a presidente ti E.U. a ni Thomas Jefferson?

Iti adu a daga, agtalinaed a nababa ti sueldo no idilig kadagiti presio, ket ti implasion ibusenna ti naurnong. Kasta met, apektaran ti kasasaad ti ekonomia ti kababalin ti tattao. Ngem, napateg ti kinamapagpiaran. Agsipud ta nasaknapen ti panagkusit iti buis ken ti di panagbayad iti utang, pudno a maysa a karit ti mangtaginayon iti nasayaat a konsiensia. Di ngarud pakasdaawan, a ti ekonomia ti masansan a pagsasaritaan ti tattao, ket nakaad-adu dagiti singasing maipapan iti panagurnong wenno panagbirok iti kuarta kadagiti diario ken magasin ken iti telebision bayat a padpadasen nga ikeddeng dagiti tattao no kasano a tamingenda dagiti narikut a problema ti ekonomia. Maigiddan iti dayta, maitutop a maseknankayo no kasano nga ipaayanyo ti bagiyo ken ti pamiliayo.​—1 Timoteo 5:8.

Yantangay manmano ti tattao a mangtagtagiragsak iti kinatalged ti ekonomia, aniat’ maaramidyo tapno maliklikan ti panagrigat ti pamiliayo? Ti maysa ket, adda nasken a leksion a laglagipenyo.

Liklikan ti Adu Unay nga Utang

Apay nga umutang ti dadduma? Ti panagutang saan a kanayon a gapu ta kasapulan unay, kas iti sakit. Mabalin a kasta unay ti panagtarigagay a mangtagikua kadagiti material a bambanag. Iti kasumbangirna, saan met ketdi a dakes ti pannakaallukoy nga umutang. Kinapudnona, mabalin a nasaysayaat ti agbayad iti salda ti balay ngem ti agbayad iti abang, wenno nasken ti gumatang iti kotse. Ti agsapsapul tarigagayanna a naragsak ti pamiliana. Tarigagayanna ti agbalin a naballigi nga asawa ken ama. Mabalin a mariknana a kalintegan ti pamiliana ti mangtagiragsak iti adu a material a bambanag nga ik-ikutan ti sabsabali.

Aminentayon a mabalin a makagargari ti umutang ti kuarta tapno magatang ti tarigagayan ngem di met unay nasken a banag. Nasayaat ti rikna ti maysa no makagun-od iti bambanag, saan kadi? Asino ti di mangtagiragsak iti napintas a bestida, maysa a paris ti baro a sapatos, wenno uray pay ti baro a kotse? Ket asino ti di mangayat iti napimpintas a pagtaengan? Ngem, agannadkayo! Manangpilit dagiti negosiante, ket adu a kuarta ti masapulan iti panaglako iti bambanag a saan met a kasapulan dagiti tattao ken dida kabaelan ida.

Laglagipenyo, met, a ti kanayon a panagbayad iti utang no tiempon ti panagbabayad mangpataud ti tension iti relasion ti pamilia. Mabalin nga agresulta iti di pagkikinnaawatan ken sakit ti nakem. Umiso ti mannurat ti sarsuela a ni Henrik Ibsen idi kinunana: “Mangrugin a saan a nawaya ken napintas ti biag iti pagtaengan apaman a maibatay dayta iti panagbulod ken panagutang.” No dikay makabayad iti umiso a tiempo, mabalin a mamulitan ti nasayaat a pakasarsaritaanyo. Agsipud ta nalaklaka a gastuen ti binulod a kuarta ngem ti panangbayad nga addaan iti interes, maduktalan ti adu a ti ginatangda saan a makaipaay iti rag-o kas iti ninamnamada.

Gagangayen nga agtultuloy dagiti gobierno a bumulod iti ad-adu pay, a mangipangato iti bayadanda nga interes. Nupay gagangayen daytoy, apay a tuladenyo ti nasnasion a nailumlomen iti utang? Imbes a paaduenna ti kinabaknang dagiti tattao, ti adu unay nga utang pakaruenna ti kinapanglaw ken kinaawan talged. Kas kunaen ti maysa a proverbio a Danes, “narigat ti mangbayad iti tinapay a nakanen.”

Makaparagsak, dakkel ti maksay a danag gapu iti utang no masursuroyo ti nainsiriban a panaggasto. Isu a siaannad nga iplano ti panaggatangyo tapno maliklikan ti pannakapilit a bumulod. Uray pay kadagiti pagilian a sadiay nakaro ti implasion, adda pamay-an a makamenus ti gasto​—babaen ti panaggatang kadagiti baratilio ken panaggatang laeng kadagiti kasapulan. Sapulenna ti panagbiag laeng sigun iti kabaelanyo, a siaanus nga aguray ken palabsen ti tarigagayyo.

Saludsodanyo ti bagiyo: Ti kadi panagutangko makaipaay iti rigat iti pamiliak? Ti ngay pakasarsaritaak no diak mabayadan ti utang? Mabalin a lumabas ti nawatiwat a tiempo sa mapagtalkandakto manen! Maipapan itoy, adda praktikal, nasayaat a balakad a magun-odan. Apay a dikay sukimaten ti Biblia tapno kitaen no matulongannakayo ken ti pamiliayo a mangtaming iti panagutang?

Matulongannakay Kadi ti Biblia?

Napatpateg pay, makatulong kadatay amin ti Biblia a mangpatanor iti naan-anay a panagtalek ken Jehova. Sigurado a kasapulantay ti tulong kadagitoy “tiempo a narigat a pakilangenan.” (2 Timoteo 3:1) Nabalakadantayo: “Ti wagas ti panagbiagyo siwayawaya koma iti panagayat iti kuarta, bayat a mapnekkayo kadagiti agdama a bambanag. Ta kinunana: ‘Saankanto a pulos panawan ket saankanto a pulos baybay-an.’ Iti kasta mabalintayo ti agtalged ket sawentayo: ‘Ni Jehova ti katulongak; diakto agbuteng. Ania ti maaramidan ti tao kaniak?’” (Hebreo 13:5, 6) Anian a nagpateg ti panangpatanor iti natibker a pammati iti Dios kas Manangipaaytayo!

Nupay saan nga ibaga ti Biblia iti tunggal tao no kasano ti agsapul iti pagbiag, daytat’ mangipaay kadagiti nasayaat a pagannurotan. Pinaregta ni Jesu-Kristo dagiti managimdengna a mangasikaso nga umuna iti espiritualidadda: “Naragsak dagidiay sipapanunot iti naespirituan a kasapulanda.” (Mateo 5:3) Naibaga met kadatayo a mangikeddengtayo kadagiti kalat: “Pagbalinenyo a kalat ti agbiag a siuulimek ken asikasuenyo ti bukodyo nga aramid ket agtrabahokayo babaen iti im-imayo, kas iti imbilinmi kadakayo; tapno makapagnakayo a sitatakneng no maipapan kadagiti tattao a taga ruar ket dikay agkasapulan iti aniaman.” (1 Tesalonica 4:11, 12) Tapno makapagbiag a siuulimek ken tagiragsaken ti kinatalna, saan kadi a sapulen dayta ti panagbiag sigun iti kabaelantayo?

Tulongannatay ti Sao ti Dios a mangbalbaliw iti panagpampanunottayo. Impakita ti mannurat ti Proverbio ti natimbeng a panangmatmat iti panangdawattayo iti Dios ti: “Dika itden kaniak ti kinapanglaw wenno ti kinabaknang. Taraonannak iti taraon a mayanatup kaniak, di la ket ta diak mapnek ket ilibakka ken kunaek: ‘Siasino ni Jehova?’ ken di la ket ta pumanglawak ket agtakawak ken aramatek a sibabassawang ti nagan ti Diosko.” (Proverbio 30:8, 9) Gapuna dikay mabain no masapul nga agbiagkayo a bassit ti ik-ikutanna, siempre iti apagbiit. Dikay ipalubos nga agpannuray ti kinaragsakyo kadagiti material a bambanag, kas kadagiti adu, nga idiligda ti bagbagida iti sabsabali wenno madanaganda kadagiti material a sanikua.​—Mateo 6:31-33.

Mainayon pay, matulongannakay ti Biblia a mangpatanor kadagiti nasayaat nga ugali. Sursuruenyo ti agbalin a nasalimetmet a di agbalin a naimut, a mapnekkayo iti bambanag a kabaelanyo. No maysakay nga agtutubo, dikay inanamaen a magun-odanyo a dagus dagiti bambanag a nagun-odan dagiti nataengan babaen iti adu a tawen a panagtrabaho. Liklikanyo ti panangadipen ti materialismo. Mayanatup a balakadannatayo ti Biblia, saan a maipapan iti kuarta, no di ket “ti ayat iti kuarta,” a kunkunana: “Dagidiay determinado a bumaknang matnagda iti pannakasulisog ken iti maysa a silo ken kadagiti adu a minamaag ken makapasakit a tartarigagay, a mangipalned kadagiti tattao iti pannakadadael ken pannakarebba. Ta ti ayat iti kuarta isu ti ramut dagiti amin a kita ti makadangran a bambanag, ket babaen ti panangragpat iti daytoy nga ayat sumagmamano ti naiyaw-awan manipud iti pammati ket sinalputda ti intero a bagbagida iti adu nga ut-ot.” (1 Timoteo 6:9, 10) Anian a nagpateg a mabigbigyo ti nagdumaan ti pudno a kasapulanyo ken ti basta kayatyo!

Nupay kasta, mariknayo kadi a nababa unay ti birokyo? Pudno, saan a nalaka nga ibturan ti makurkurangan a di maupay. Nupay kasta, situtulokkay koma a mangibtur iti kinaawan dagiti di unay nasken imbes nga umutangkayo gapu kadakuada, a mabalin a mangpataud iti pakadagsenanyo wenno pinansial pay a pukaw. Siaannad nga agplano, ken agekonomia. Mabalin a makagun-odkayo kadagiti praktikal a singasing babaen ti pannakisarita iti aduanen kapadasan a gayyem. Makatulong kadi ti panangsursuro iti baro a paglaingan? Laglagipenyo: Nasken ti panangsurot kadagiti prinsipio ti Biblia, a panangyun-una kadagiti naespirituan a bambanag, ken naan-anay a panagtalek ken Jehova​—aniaman ti kasasaad.​—Filipos 4:11-13.

Wen, ti panagutang mabalin a saan a pagimbagan. Naikunan: “Ti tao a nakautang natabukolan.” Ti panagutang mabalin a makadangran iti biag ti pamilia, salun-at, ken espiritualidad. Mabalin nga ad-adda a papanglawen ti utang ti bimmulod. Kuna ti Proverbio 22:7: “Ti nabaknang iturayanna ti napanglaw, ket ti umutang adipen ti nagpautang.” Gapuna, liklikan ti di kasapulan a panagutang. Magunggonaantay pay laeng manipud iti prinsipio a nairaman iti inrekomendar ni apostol Pablo kadagiti Kristiano: “Dikay koma makautang iti maysa a banag iti asinoman, malaksid iti panagayat iti maysa ken maysa; ta ti agayat iti padana a tao natungpalna ti linteg.”​—Roma 13:8.

Aniaman ti kasasaad ti ekonomia iti pagilianyo, manginanamakayo a buyogen ti panagtalek iti baro a lubong ti Dios. Din agbayag saanton a mabingbingay ti sangatauan iti nagpautang ken immutang. Iti sidong ti Pagarian ti Dios, awanton ti asinoman a napanglaw. Pumaysonton ti kari ni Jehova: “Ispalennanto ti makasapul intono umkis, ken ti napanglaw nga awan mangarayat kenkuana. Mangngaasinto kadagiti napanglaw ken makasapul, ket dagiti kararua dagiti makasapul isalakannanto.” (Salmo 72:12, 13) Imbes nga ikagumaanda laeng ti agbiag, dagiti agindeg iti daga “maay-ayatandanto iti kinaruay ti talna.”​—Salmo 37:11.

[Ladawan iti panid 12]

Ni Thomas Jefferson

[Credit Line]

Impinta ni Gilbert Stuart. Impaay ti Bowdoin College Museum of Art/Dictionary of American Portraits/Dover

[Ladawan iti panid 13]

Ti nakaro a panagutang mangyeg ti rigat iti panagasawayo