Ti Panangmatmat ti Biblia
Napateg Kadi No Ania ti Patienyo?
“KAYKAYAT A PATIEN TI TAO TI KAYATNA A PUDNO.”—FRANCIS BACON, 1561-1626, INGLES A MANNURAT ITI SALAYSAY KEN ESTADISTA.
NO NARELIHIOSUAN a doktrina ti pagsasaritaan, patien ti adu a tattao a la ketdi no sipapasnek a patien ti maysa nga ‘adda Apo Dios’ ken ayatenna ti padana a tao, saanen a napateg no ania ti patien ti maysa. Mabalin a dillawen ti dadduma dagiti agsisimparat a patpatien nga itantandudo dagiti relihioso a grupo maipapan iti Dios, ti panggepna, ken no kasano ti panangdayaw kenkuana sa ipapandan a gagangay laeng nga adda nagdudumaan, kas iti nadumaduma nga estilo ti kawes nga isuot ti isu met la a tao. Patienda pay ketdi a naan-anay nga awanen ti espiritu ti pudno a Kinakristiano kadagidiay pagbalbalinenda la nga isyu dagita a pagdudumaan.
Bigbigen ti Kasuratan a saan a makagunggona amin a saritaan maipapan kadagiti narelihiosuan a sursuro. Kas pagarigan, kadagiti naipaltiing a suratna ken ni Timoteo, tinukoy ni apostol Pablo ti tattao a rubrobanda “dagiti nadawel a panagsusuppiat maipapan kadagiti babassit a bambanag.” Dineskribir ida ni Pablo kas ‘addaan sakit iti isip maipapan kadagiti panagus-usisa ken panagsusuppiat maipapan kadagiti sasao.’ (1 Timoteo 6:4, 5) Binilinna ni Timoteo a ‘laksidenna dagiti minamaag ken nanengneng a panagus-usisa, yantangay ammona a pataudenda dagiti panagaapa,’ ken isurona dagiti kongregasion “a dida makiapa maipapan kadagiti sasao, maysa a banag nga awan a pulos ti pagimbaganna.” (2 Timoteo 2:14, 23) Adu a narelihiosuan a debate iti kaaldawantayo ti mayataday itoy a panangiladawan ken napaneknekan a panagsaysayang laeng iti tiempo.
Ngem kaipapananna kadi nga awan serserbi ti isuamin a saritaan maipapan kadagiti narelihiosuan a patpatien? Bueno, ditay isardeng a mamimpinsan ti agisuot iti kawes gapu laeng ta dadduma a kawes ket di maiparbeng nga isuot, di ngamin? Isu nga apay nga ibilangyo ti intero a tema dagiti narelihiosuan a patpatien kas di napateg maigapu laeng ta dadduma a saludsod maipapan iti doktrina ket di maikari a mapagsasaritaan? Ipakita ti konteksto ti sasao ni Pablo a naadaw iti ngato nga ibilangna ti banag maipapan kadagiti doktrina kas pakaseknan unay. Maulit-ulit a namakdaar a dagiti ulbod a sursuro ti makaisiasi iti maysa manipud iti pammati, ket binilinna ni Timoteo a ‘bilinenna koma dagiti sumagmamano a dida mangisuro iti naiduma a doktrina.’ (1 Timoteo 1:3-7; 4:1; 6:3-5; 2 Timoteo 2:14-18, 23-26; 4:3, 4) Sigurado a dina imbaga dagidiay a mangyunay-unay a sasao malaksid no napateg daydi iti patpatien dagidiay nga umuna-siglo a Kristiano.
Apay ngarud nga adda balakad a laksiden dagiti panagsusuppiat maipapan iti doktrina? Agsipud ta idi kaaldawan ni Pablo adda sumagmamano a tattao—a dineskribirna a “rinuker ti panunotda ken naawanan iti kinapudno”—ti mangpatpataud kadagiti isyu maipapan iti doktrina a panggepda laeng a dadaelen ti pammati dagiti sabsabali. (1 Timoteo 6:5) Maipapan laeng kadagidiay isyu a pinataud dagidiay a nadangkes a tattao a binalakadan ni Pablo ni Timoteo a liklikanna dagiti saritaan maipapan kadagiti narelihiosuan a patpatien.
Dagiti Kadi Patpatien Apektaranda ti Kababalin?
Ngem dadduma ti nalabit a mangkuestion no adda met laeng dakkel nga epekto ti narelihiosuan a patpatientayo iti kita ti kinatao a pagbalinantayo—dagiti personal a kualidad ken kababalintayo. Mabalin a matmatanda a dagiti patpatien ken kababalin ket dua a nagsina ken di agkanaig a banag, a kas iti jacket ken pantalon a mabalin nga agterno wenno agparis sigun iti kayat ti agisuot. Nupay kasta, iti Biblia, dagiti patpatien ken kababalin ket saan laeng a kas iti kawes a mabalin nga agparis.
Ipalgak ti Biblia ti direkta a panagkanaig ti patpatientayo ken ti kita ti kinatao a pagbalinantayo. Dagiti aginlilinteg a Fariseo idi kaaldawan ni Jesus ti pagarigan ti panangapektar ti di umiso a patpatien iti kababalin. (Mateo 23:1-33; Lucas 18:9-14) Iti kasumbangirna, idagadag ti Colosas 3:10: “Kawesanyo ti bagbagiyo iti baro a personalidad, a babaen ti umiso a pannakaammo mapabpabaro maitunos iti ladawan Daydiay namarsua iti dayta.” Paliiwenyo ta ti pannakabalin a mangituggod iti nadiosan a panagbiag ket nainaig iti kaadda ti umiso a pannakaammo iti Dios.
Ti Griego a termino a naipatarus nga “umiso a pannakaammo,” a nagparang iti 20 a daras iti Kristiano a Griego a Kasuratan, tukoyenna ti eksakto, umiso, wenno kompleto a pannakaammo. Deskribiren ti Griego nga iskolar a ni Nathanael Culverwel dayta kas panagbalin nga “ad-adda a makaam-ammo iti banag nga am-ammokon; ti naek-eksakto a panangmatmat iti maysa a banag a nakitak manipud iti adayo.” No kasano a sukimaten ti maysa nga alahero ti maysa a nasudi a bato tapno matingitingna dagiti kalidad ken pategna, nasken a sukimaten ti maysa a Kristiano ti Sao ti Dios tapno maammuanna ti eksakto, umiso, wenno kompleto a pannakaammo ti Dios a pagserserbianna. Ramanen daytoy ti panangammo iti personalidad ti Dios, pangpanggepna, pagalagadanna, ken isuamin a sursuro a mangbukel “iti makapasalun-at a sasao”—a nagpaiduma unay manipud iti basta panamati nga ‘adda Apo Dios.’—2 Timoteo 1:13.
Ti maysa a pagarigan iti kita ti bunga nga agresulta no narabaw laeng ti pannakaammo ti maysa a tao iti Dios isut’ naisurat iti umuna a kapitulo ti naipaltiing a surat kadagiti taga Roma. Sadiay, natukoy ti sumagmamano a tattao a, “nupay ammoda ti Dios, . . . dida inanamongan ti panangbigbig iti Dios iti umiso a pannakaammo.” Insalaysay ni apostol Pablo dagiti imbunga dagiti di umiso a patpatienda: “Ti Dios inyawatna ida iti maysa a di naanamongan a kasasaad iti isip, tapno aramidenda dagiti bambanag a di maiyanatup, idinto ta napnoda iti amin a kinakillo, kinadangkes, kinaagum, kinadakes, a napnoda iti apal, panangpapatay, ringgor, allilaw, makadangran a pagannayasan, a managarasaasda, manangpadpadakes, mananggura iti Dios, nakuspag, natangsit, napalangguad, manangpartuat kadagiti makadangran a bambanag, nasukir kadagiti nagannak, awanan pannakaawat, naulbod kadagiti tulagan, awanan ti nainkasigudan a panagayat, awanan asi.”—Roma 1:21, 28-31.
Nalawag a direkta nga inapektaran ti patpatien dagidi a tattao ti abilidadda nga agbiag iti Nakristianuan a panagbiag. Kas met la ita, dagiti patpatien ken kababalin ket maiyarigda iti awan saipna a kawes, sangsangkamaysa ti pannakaabelna. Isu ngarud a napateg iti isuamin nga agtarigagay a gumun-od iti anamong ti Dios a siguraduenda no pudno met laeng dagiti narelihiosuan a patpatienda, a naan-anay a naibasar iti Sao ti Dios. Ta “ti pagayatan [ti Dios] ket maisalakan koma dagiti amin a kita ti tattao ken dumtengda iti umiso a pannakaammo iti kinapudno.”—1 Timoteo 2:4.
[Ladawan iti panid 25]
Iyanninaw ti aginlilinteg a kababalin ti Fariseo dagiti patpatienna