Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Apay a Tunggal Maysa ti Makiasawan Malaksid Kaniak?

“Makiasawaak met koman. Ta no kasta, naragsakakton.”​—Cheryl.a

NAINKASIGUDAN laeng ti tarigagay a makiasawa. Inikkan ti Dios ti lalaki ken babai iti nainkasigudan a pannakaallukoy iti kasungani a sekso. Ket impasdekna ti panagasawa kas manayon a panagtipon ti lalaki ken babai.​—Genesis 1:27, 28; 2:21-24.

Nalawag ngarud a mabalin a medio maupay wenno mariknayo a naikapiskayon no dikay pay nakiasawa​—nangruna no adu kadagiti kapatadanyo ti nagkakasaren. Dagiti nasayaat-panggepda a gagayyem ti mangdagdag pay iti pannakapilit. “Agtawenakon iti 24 ngem awan pay asawak, ket saanak pay met ngarud a naki-date iti asinoman,” kuna ni Tina. “Kasla isuaminda ti masikoran unay iti diak pay pannakiasawa sa ket talaga met a mangrugrugin ti kinasensitibok maipapan iti dayta. Iparpariknada kaniak a kaslaak maysan a balasang a baket wenno addan sa ketdi diperensiak.”

Iti dadduma a tattao, ti kinawaywayas ket mangrugin a kaslattay maysa a pader, di maparmek a bangen, a mangisina kadakuada manipud kinaragsak. Tunggal aglabas ti tawen, daytat’ mangiparikna a kaslattay adda manen nainayon a ladrilio iti ngatuen dayta a pader. Mangrugin a marikna ti maysa nga agtutubo nga isunto met ngamin ket saan a napintas wenno di makaay-ayo. Kunaen ti maysa nga agtutubo a babai idiay Italia nga agnagan Rosanna: “Masansan a mariknak nga agmaymaysaak ken awan serserbik; kasla awanen gundawayko a makiasawanto pay.” Uray dagiti agtutubo a lallaki ket addaan kadagiti umasping a rikna. Ni Frank, kas pagarigan, ti nangrugin a nakarikna nga isuamin a gagayyemna ket ad-adda a nagbalin a makaallukoy ken aduanen iti pannakaammo kalpasan ti panagasawada. Rinugiannan a pinampanunot no kastanto met ti mabalin nga aramiden ti panagasawa kenkuana.

Masarakanyo met kadi ti bagiyo a mangpampanunot iti umasping a kapanunotan? No agwaywayaskay pay laeng, pasaray kadi a pampanunotenyo nga adda diperensiayo wenno agnanayonen a napagasatankayo nga agbiag nga agwaywayas?

Panagasawa​—Sarsarita Kontra Kinapudno

Usigentay man nga umuna ti nasaknap a panamati a ti panagasawa ti automatiko a mangituggod iti kinaragsak. Agpayso a ti panagasawa ket makaituggod ken masansan a makatulong tapno agbalin a naragsak ti maysa a tao. Nupay kasta, saan a gapu laeng ta nakiasawa ket naragsaken ti maysa a tao. Uray pay dagiti kasayaatan a panagasawa ket mangyeg iti sumagmamano a ‘rigat iti lasag.’ (1 Corinto 7:28) Dumteng laeng ti kinaragsak iti panagasawa babaen ti agtultuloy a panagsakripisio ti bagi ken napinget a panagregget. Makapainteres ta ti katan-okan pay laeng a tao a nagbiag, ni Jesu-Kristo, ket agwaywayas idi. Adda kadi nangawag kenkuana idi a di naragsak? Awan a pulos! Ti rag-ona ket nagtaud iti panangaramidna iti pagayatan ni Jehova.​—Juan 4:34.

Ti sabali pay a sarsarita ket sigurado kano nga agas ti kinaliday ti panagasawa. Saan! Insennaay ti maysa a kasado a Kristiano a lalaki: “Pulos a di agipudno ni baketko kaniak wenno makisarita man la koma iti nabagas kaniak, pulos a saan!” Dadduma a Kristiano nga assawa a babbai ti nagreklamo met a di makisarsarita dagiti assawada wenno kasla ad-adda nga interesadoda iti trabaho wenno gagayyemda ngem kadakuada. Nakalkaldaang ta kadawyan unay ti naasawaan ngem naliday.

Sa addada dagidiay mangmatmat iti pannakiasawa kas maysa a pagkamangan manipud kadagiti parikut ti pamilia. Kunaen ti maysa a kasado a babai: “Inikkandak la koma dagiti nagannakko iti gundaway nga agmataengan. Ngem didak pinalubosan a maaddaan iti nobio wenno agpasiar la koma . . . No inikkandak koma dagiti dadakkelko iti gundaway, siguro diak koma nakiasawa idi agtawenak iti 16. Ngem kayatko idi nga ipakita kadakuada a nataenganakon.”

Mabalin a mariknayo a nakaing-ingetto met ngamin ti biag idiay pagtaengan. Ngem ti pannakiasawa ket mangyeg kadagiti responsabilidad a manglimitar unay iti personal a wayawaya ti maysa. Panunotenyo man no ania ti nairaman iti panagtrabaho, panagbayad iti utang, panagtarimaan iti balay ken lugan, panagluto, panagdalus, panaglaba, ken nalabit panangpadakkel pay iti annak! (Proverbio 31:10-31; Efeso 6:4; 1 Timoteo 5:8) Adu nga agtutubo ti maklaat unay no sarangtendan dagitoy a responsabilidad dagiti nataengan.

Patien pay met ti dadduma a ti panagasawa ti tulbek ti kinalatak. Ngem awan makaipasigurado a tarigagayanto pay laeng ti dadduma ti makikadua kadakayo​—wenno iti asawayo​—maigapu laeng ta kasadokayon. Ti tattao kayatdakayto latta no nasingpet, managparabur, ken saankay a managimbubukodan, kasadokay man wenno agwaywayas. (Proverbio 11:25) Ket uray no nalaklaka bassit ti makibagay iti kasado a gagayyem, masapul a laglagipen ti asawa a lalaki ken asawa a babai a “maymaysadan a lasag.” (Genesis 2:24) Masapul a ti kangrunaan a pakaseknanda ket no kasano a makibagayda iti maysa ken maysa​—saan nga iti gagayyemda.

Nakasaganan a Makiasawa?

Siempre, uray no maawatanyo ti kina-nainkalintegan dagitoy a punto, mabalin a pasaray a maup-upaykay pay laeng. Kastoy ti kunaen ti kadaanan a proverbio: “Ti inanama a maitantantan pagsakitenna ti puso.” (Proverbio 13:12) Kas pagarigan, nasarakan ti agtutubo a ni Tony ti bagina a gistay desperadon gapu ta isut’ agwaywayas. Nangrugin a mariknana nga isut’ sisasaganan a mangasawa iti uray asino ditan. Uray ti agtutubo nga agnagan Sandra ket maupay metten tunggal madamagna nga adda manen naginnayat; pampanunotenna no kaano met ngata a dumteng dayta kenkuana.

Sakbay nga itulokyo iti bagiyo a maldaang, damagenyo ti bagiyo, ‘Talaga kadi a nakasaganaakon a makiasawa?’ Nalawag a no maysakay pay laeng a tin-edyer, mabalin a ti sungbat ket nakabatbatad a saan! Idiay Estados Unidos, marakrak ti kaaduan a pagassawaan a tin-edyer iti unos ti lima a tawen.b Siempre, mabalin a naisangsangayan ti kinamataengan ti dadduma nga agtutubo ngem iti edadda ken kabaelandan a pagballigien ti panagasawa. Ngem di kaipapanan dayta a rumbeng a makiasawakayo metten. Sipapasnek kadin nga inut-utobyo no nakasaganakay met laengen a mangibaklay kadagiti responsabilidad iti panagasawa?

Talaga a sibabatad a mangipudno ti napasnek a panangamiris iti bagi. Kas pagarigan, kasano ti kinamanakem ken kinaresponsableyon? Makasalimetmetkay met la ngatan iti kuarta, wenno gastuenyo a dagus apaman a maawatyo dayta? Naintiempuan met la ngata ti panagbayadyo iti utangyo? Kabaelanyo kadin ti mangged wenno agtagibalay? Makatunosanyo met la kadi a naimbag dagiti sabsabali, kas kadagiti katrabahuan ken nagannak, wenno masansan a makisubangkayo kadakuada? No kasta, mabalin a matakuatanyo a narigatto unay ti makitunos iti asawa.

No tin-edyerkay pay laeng, mabalin a matakuatanyo a kasapulanyo pay laeng ti sumagmamano a tawen a kapadasan tapno makagtengkayo iti kinamanakem ken kinatibker a kasapulan tapno makapagbalinkayo a naimbag nga asawa a lalaki wenno asawa a babai. Ti panangbigbig iti daytoy a kinapudno ket mabalin a makatulong kadakayo a mangbalbaliw kadagiti namnamaenyo ken matmatan ti panagasawa kas maysa a posibilidad iti masakbayan. Mabalin a daytoy ti makatulong kadakayo nga ad-adda a ‘mangikeddeng a sipapasnek’ iti panagwaywayasyo, uray iti agdama a tiempo laeng.​—1 Corinto 7:37.

Umno a Panagsagana

Ngem, kasanon no mariknayo a nalabsanyon “ti kinalasbang ti kina-agtutubo” ket patienyo a nakasaganakayon a makiasawa? Makapaupay no manmano dagiti mabalin a pagpilianyo a pakiasawaan wenno mapaaykayo tunggal iyebkasyo ti interesyo iti maysa a tao. Ngem kaipapanan kadi daytoy a saankay a makaay-ayo? Saan met ketdi. Napaay ni Ari Solomon a nangpaaklon iti agtutubo a babai nga ay-ayatenna​—ket isut’ maysa kadagiti kabaknangan, kasisiriban pay laeng a tao a nagbiag idi! Ti problema? Ti puso ti balasang ket saan ngamin nga agduyos nga agayat kenkuana. (Kanta ni Solomon 2:7) Mabalin ngata met a saanyo pay a naam-ammo daydiay talaga a makatunosanyonto.

Ti panagkunayo aya ket saankayto met ngamin a napintas tapno adda maallukoyyo? Pudno nga addada pagsayaatan ti napintas a langa, ngem saan nga isut’ kaskenan ken kapatgan. No usigenyo dagiti pagassawaan nga am-ammoyo, saan kadi a masarakanyo kadakuada ti tattao iti isuamin a katayag, pammagi, ken panaglanglanga? Malaksid pay, daydiay talaga a managbuteng iti Dios ket nangnangruna a maseknan iti kinataoyo, iti “nalimed a kinatao ti puso.”​—1 Pedro 3:4.

Siempre, di rumbeng a baybay-anyo ti pisikal a langayo; nainkalintegan laeng nga ikagumaanyo a pasayaaten ti langayo. Ti saan a nanakman a panagkawes ken panagay-ayus ti mangted iti sabsabali iti dakes nga impresion iti kinataoyo.c Kasta met a mabalin a dagiti dadduma ket didakay kayat no adda kapkapuyyo a makisarita wenno addada pakapilawan ti personalidadyo sakbay a maam-ammodakayo. Maibaga kadakayo ti maysa a nataengan a gayyem wenno nagannak no adda sumagmamano a nasken a parang-ayenyo kadagitoy a benneg. Mabalin a nasaem ti kinapudno, ngem ti panangaklonyo iti dayta nalabit tumulong kadakayo nga agbalbaliw ket iti kasta agbalinkayto nga ad-adda a makaay-ayo iti sabsabali.​—Proverbio 27:6.

Kamaudiananna, nupay kasta, ti kinapategyo kas maysa a tao ket saan a maikeddeng no kasadokayo man wenno saan. Ti agpayso a napateg isut’ panangmatmat ti Dios kadakayo, ket “kitaenna ti puso.” (1 Samuel 16:7) Ti pakaiturongan koma ti pakaseknanyo isut’ pananggun-od iti anamong ni Jehova saan ketdi a ti pannakiasawa. Saan koma a ti naud-udi ti mangdominar iti panunot ken panagsasaritayo. Siaannad nga usigenyo dagiti kakkakuyogyo, pilpilienyo a musika, ken paglinglingayan.

Pudno, mabalin a sumkento latta ti tarigagay a makiasawa, ngem dikay madanagan. Aganuskayo. (Eclesiastes 7:8) Imbes a matmatanyo ti kinawaywayasyo kas maysa a lunod, naan-anay a gundawayanyo ti wayawaya nga itukon ti kinawaywayas ken dagiti ipaayna nga oportunidad tapno makapagserbikay iti Dios nga awan ti makasinga. (1 Corinto 7:33-35, 38) Mabalin a makiasawakayto inton tiempona​—nalabit nasapsapa ngem iti ipagarupyo.

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 26]

Naglaka a marikna ti pannakaikapis no agkakasaren dagiti kapatadan ti maysa