Pabilgen ti Korte Suprema ti Canada ti Kalintegan ti Nagannak
BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! ITI CANADA
NO MAIPASANGO ti anakyo iti nadagsen a sakit, kas naayat a nagannak gagangay laeng a maseknan ken madanagankayo. Anian a mangipanamnama ken makaliwliwa kadakayo no pagraeman dagiti mapagtalkan, manangngaasi a doktor ti piniliyo a panangagas! Nupay kasta, rumsua dagiti kasasaad a maaramid ti kayat [ti doktor] ket di maikankano ti pagayatan ti nagannak. Masansan unay nga agturong daytoy iti nakaam-amak a kapadasan.
Idiay Canada dagiti linteg maipapan iti pagimbagan ti anak ikkanna dagiti opisial ti gobierno iti kalintegan a mangaywan iti pagimbagan ti ubbing. Uppat a probinsia ti mangipalubos iti gobierno a mangidian iti pili dagiti nagannak nga awanen ti panangdengngeg iti kaso. Mangiparang daytoy kadagiti isyu a napateg iti amin a nagannak ken annak. Ania ti biangan dagiti nagannak a pangngeddeng? No pilien ti gobierno ti makibiang iti panangaramid ti nagannak iti pangngeddeng, ania ti pamay-an a masurot a mangipaay kadagiti nagannak ken annak iti kasapulan a kinahustisia? Salakniban kadi ti Konstitusion ti panangaramid dagiti nagannak iti pangngeddeng?
Maysa nga artikulo a nagparang iti The Toronto Star a Marso 3, 1995, ti nanggupgop kadagitoy nga isyu ta mainaigda iti kaso ti di nadanonan a naipasngay a maladaga a babai a nayanak idi 1983. Saksi ni Jehova dagiti nagannakna. “Awaten[da] ti kaaduan a panangagas ngem agkedkedda iti pannakayalison ti dara. Nagkiddaw dagiti doktor iti pammilin ti korte. Inted ti hues iti Children’s Aid Society ti panangaywan [iti ubing]. Awan ti nayalison a dara iti maladaga agingga a napalabas ti tallo a lawas, sa daytoy ket panangisagana laeng iti di nasken a pannakaeksamin ti mata ken ti posible a pannakaopera ti mata. Nagkedked dagiti nagannak agingga a naiparang ti kaso iti Korte Suprema.”
Naited ti pangngeddeng idi Enero 27, 1995, ket nupay no saan a binaliktad ti Korte Suprema ti naaramid idi 1983, lima kadagiti siam a hues ti nangipaulog kadagiti pagalagadan a manglapped iti panangabuso iti pannakabalin ti gobierno. Pabilgen ti pangngeddeng ti Korte ti kalintegan dagiti nagannak a mangaramid iti pangngeddeng iti pannakaagas ti annakda.
Kangrunaanna, inusig ti Korte ti panangikeddeng dagiti nagannak a maitunos iti wayawaya ti relihion nga ipaay ti Canadian Charter of Rights and Freedoms. Agpaay iti kaaduan, kinuna ni Justice Gerard La Forest: “Ti kalintegan dagiti nagannak a mangpadakkel iti annakda sigun iti relihioso a pammatida, agraman ti panangpili iti panangagas ken dadduma pay a kita ti pannakaagas, ket agpadpada a kangrunaan nga aspeto ti wayawaya ti relihion.”
Daytoy ti damo unay nga impaulog ti kangatuan a korte ti Canada a ti wayawaya ti relihion iti sidong ti Charter ket iramanna ti kalintegan dagiti nagannak a mangpili iti pannakaagas ti annakda. Pinatalgedan ni Justice La Forest daytoy a prinsipio idi kinunana: “Daytoy dina kayat a sawen a din makibiang ti gobierno no ipapanna a nasken dayta a mangsalaknib iti kalintegan wenno salun-at ti ubing. Ngem ti kasta a pannakibiang masapul a nainkalintegan. Iti sabali a pannao, masapul a salakniban ti Charter ti panangaramid dagiti nagannak iti pangngeddeng tapno ti pannakibiang ti gobierno ket siuumiso a maiturong dagiti korte, ket mapalubosan laeng no dayta ket maitunos kadagiti prinsipio a nailanad iti Charter.”
Impaganetget ni Justice La Forest a masapul nga ikalintegan ti pannakibiang[da] iti panangaramid dagiti nagannak iti pangngeddeng idi sinungbatanna ti komento ti dua kadagiti padana a hues: “Dadduma kadagiti komentoda maawatan a suportaranda ti pananglapped iti kalintegan ti nagannak gapu laeng ta pagarupen dagiti doktor a masapul a maaramid dayta. Maseknanak unay no mabaelan ti maysa a doktor a lapdan ti kapanunotan ti nagannak a din ipakita a kasapulan a makibiangda iti pangngeddeng dagiti nagannak.”
Ti panangaramid dagiti nagannak iti pangngeddeng no maipapan iti pannakaagas ket nailasin a kas kalintegan iti konstitusion iti sidong ti Canadian Charter of Rights and Freedoms. Gapuna, naipatulod ti nabileg a mensahe kadagiti opisial ken hues iti panangaywan iti ubing. Masapul nga agtignayda a buyogen ti panagannad ken umiso a panagraem iti kalintegan ti nagannak. Awaten met dagiti mapagtalkan a doktor dagitoy a pagalagadan ta suportaran dagitoy ti kalintegan dagiti nagannak a mangpili kadagiti nainkalintegan a kasandi a panangagas, agraman dagiti awanan-dara a panangagas kadagiti ubbing.
Gapu iti agdama a panangusig iti pannakayalison ti dara ken ti naammuanen a peggadna, agraman ti AIDS, maapresiar ti maysa ti komento ni Justice La Forest idi innayonna: “Ti pannakaseknan nga inyebkas dagiti nagannak a nagapelar pataudenna dagiti isyu no maitutop pay laeng ti panangituloy iti panangagas a mapagduaduaan unay dagiti ipaayna a gunggona . . . Nupay kasta, ti pammaneknek ti medisina a naiparang idi 1983 . . . dinatay palubosan a mangkuestion iti pannakasapul ti panangyalison, nupay dadduma ti mabalin a masulisog a mangrepaso iti dayta. Nupay kasta, ipalagip daytoy nga apelasion a masapul nga ituloy ti panangaywan a buyogen ti panagannad no marimbawan ti panagkedked ti nagannak.”—Kuami dagiti italiko.
Nagturpos ti artikulo idiay The Toronto Star a nadakamat itay: “Aniat’ naibanag ti pangngeddeng ti Korte Suprema? Umuna, dagiti doktor, nagannak, social worker ken hues ket addaanen kadagiti pagalagadan no adda nagdumaan ti kapanunotan dagiti nagannak ken doktor. Maikadua, ti pannakaipaganetget dagiti maisandi nga agas ti rumbeng a mamagbalin a nalaklaka a baliwan ti agas a panangyalison iti tiempo nga umad-adun dagiti magun-odan nga awanan-dara a maisandi nga agas. Maikatlo, no maaramid ti pangngeddeng a mangbaliktad iti pangngeddeng ti nagannak, adda koma nainkalintegan a panangbista idiay korte a masapul a paneknekan ti gobierno ken dagiti doktor a nasken ti naisingasing a pannakibiang.”
Awan duadua a makitanto dagiti doktor, hues, ken nagannak iti dadduma a lugar a napateg ken makatulong dagiti pagalagadan nga impaay ti kaaduan iti pangngeddeng ti Korte Suprema ti Canada. Mainanama a dagiti doktor iti sadinoman a lugar itultuloydanto ti mangagas a buyogen ti pannakipagrikna ken pannakaseknan kadagiti kalintegan agpadpada dagiti annak ken nagannak.