Ti Panangmatmat ti Biblia

Ti Aramidem no Masairmo ti Sabsabali

ADDA problema. Ita la a naammuam. Igaggagaranaka a likliklikan ti maysa a Kristiano a kabsatmo. Awan ti imbagana a nakasairanna, ngem dinaka man la kablaawan​—kablaawannakanto laeng kalpasan a nakablaawamon! Rumbeng kadi nga asitgam tapno ammuem no aniat’ problema?

‘Problemana dayta,’ mabalin a kunam. ‘No adda gurana kaniak, isu ti rumbeng nga umay ket ibagana kaniak.’ Kinapudnona, paregtaen ti Biblia ti tao a napasaktan nga isut’ mangyun-una a makikinnappia ken ni kabsatna. (Idiligyo ti Mateo 18:15-17.) Ngem ti ngay nakabasol? No adda man, aniat’ responsabilidadna?

Iti Sermonna idiay Bantay, kinuna ni Jesus: “No, ngarud, mangidatdatagka iti sagutmo iti altar ket sadiay malagipmo a ti kabsatmo addaan iti maysa a banag a maibusor kenka, panawam ti sagutmo sadiay sanguanan ti altar, ket mapanka; umuna a makikappiaka ken kabsatmo, ket kalpasanna, inton nakasublikan, idatonmo ti sagutmo.” (Mateo 5:23, 24) Usigem ta maiturong ti sasao ni Jesus iti nakabasol. Aniat’ responsabilidadna tapno marisut ti problema? Tapno masungbatan dayta, usigentayo ti kababagas ti nakuna ni Jesus kadagiti Judio a managdengngegna idi umuna a siglo.

“Mangidatdatagka iti Sagutmo iti Altar”

Nalawag ti inladawan ni Jesus ditoy: Napan idiay Jerusalem ti maysa a Judio a managdaydayaw para ti maysa kadagiti tinawen a piesta. Adda sagutna​—nalabit ayup​—nga idaton ken ni Jehova.a Sigurado a napateg a ritual ti panagdaton. Ilawlawag ti libro a Judaism​—Practice and Belief: “Ti panangpili iti nalukmeg, awan pakapilawanna a daton, a nakita ida a sinukimat dagiti eksperto, ti panangpapagna kadakuada iti sumagmamano a yarda nga agturong iti gumilgil-ayab nga altar, panangyawat kadakuada, panangiparabaw iti im-ima iti ulo, panangipudno iti babak wenno basol, wenno iti sabali a pannao panangidedikar iti ayup, panangngurungor iti tengngedna, wenno basta panangtengngel iti dayta​—dagitoy ti manggarantisar iti kinapateg ken kinanaisangsangayan ti kanito. . . . Awan asinoman a patienna nga imbilin ti Dios ti intero a serbisio . . . ti makadaer iti dayta a di man la maibuyog ti riknana.”

Ti kanito a napnuan kaipapanan ken kinanaisangsangayan iti Judio a managdaydayaw ti ipalagip ngarud dagiti sasao ni Jesus idiay Mateo 5:23, 24 kadagiti managdengngegna. Iladawan ti maysa nga eskolar ti Biblia ti eksena iti kastoy a pamay-an: “Simreken ti managdaydayaw iti Templo; limmasat kadagiti agsasaruno a paraanganna, ti Paraangan dagiti Gentil, ti Paraangan ti Babbai, ti Paraangan ti Lallaki. Malaksid iti dayta adda Paraangan ti Papadi a di mabalin a serken ti kadawyan a tao. Agtaktakder ti managdaydayaw iti barandilia, a nakasaganan a mangyawat iti datonna iti padi; agpudno bayat a naiparabaw ti im-imana [iti ulo ti ayup].”

Iti dayta a naisangsangayan a kanito, malagip ti managdaydayaw nga adda banag a guraen kenkuana ni kabsatna. Nalabit ti bukodna a konsiensia ti mangsidsidir kenkuana, wenno mabalin a nadlawna ti kababalin ni kabsatna kenkuana nga addan sa ket nakabasolanna. Aniat’ maitutop nga aramidenna?

“Panawam ti Sagutmo . . . , ket Mapanka”

“Panawam ti sagutmo sadiay sanguanan ti altar,” ilawlawag ni Jesus, “ket mapanka.” Apay? Aniat’ napatpateg iti dayta a kanito ngem ti panagdaton ken ni Jehova? “Umuna a makikappiaka ken kabsatmo,” ilawlawag pay ni Jesus, “ket kalpasanna, inton nakasublikan, idatonmo ti sagutmo.” Isu a panawan ti managdaydayaw ti datonna a sibibiag idiay altar ti mapuoran a daton ket mapanna sapulen ni kabsatna a nakabasolanna.

Tangay piesta, adda la ketdi ni kabsatna iti nagtetengngaan dagiti peregrino nga agaaripuno idiay Jerusalem. Tangay akikid dagiti kalye ken agiinnasideg ti balbalay, dakkel la ketdi ti populasion ti Jerusalem. Ngem piesta daytoy, ket napno ti siudad kadagiti sangaili.b

Uray no agbiahe ken agkakadua nga agkampamento ti agkakailian, adda la ketdi rigrigat ti panangbirok iti maysa a tao iti aduan-tao a siudad. Kas pagarigan, no Piesta dagiti Abong-abong, mangaramid dagiti sangaili kadagiti abong-abong iti intero a siudad ken kadagiti kalsada ken hardin iti aglawlaw ti Jerusalem. (Levitico 23:34, 42, 43) Kaskasdi, nasken a sapulen ti Judio a managdaydayaw ni kabsatna a nakabasolanna agingga a mabirokanna. Kalpasanna, aniat’ aramidenna?

“Makikappiaka ken kabsatmo,” kuna ni Jesus. Nagtaud iti balikagraw (verb) a (di·al·lasʹso) ti Griego a sao a naipatarus a “makikappiaka” a kaipapananna “‘ti panangatur, pannakisinnukát,’ ket ngarud, ‘makisinnublianan.’” Tangay nagreggetanna a biroken ni kabsatna a nakabasolanna, panggep ti Judio a managdaydayaw a makikinnappia kenkuana. Kalpasanna, kuna ni Jesus, mabalinnan ti agsubli idiay templo ken idaton ti sagutna, ta daytat’ awaten itan ti Dios.

Napateg ngarud a leksion ti isuro ti sasao ni Jesus idiay Mateo 5:23, 24: Pannakisinnublianan, wenno talna, ti umuna sakbay ti panagdaton. Ti panangtratotayo iti padatayo a managdaydayaw adda direkta a panangapektarna iti relasiontayo iti Dios.​—1 Juan 4:20.

No Aniat’ Aramidem no Masairmo ti Sabsabali

Ania ngay no maamirismo nga addaka iti umasping a kasasaad a nailadawan iti pangrugian daytoy nga artikulo​—mariknam nga adda nasairmo a padam a managdaydayaw? Aniat’ rumbeng nga aramidem?

No iyaplikarmo ti pammagbaga ni Jesus, iyun-unamon nga asitgan ni kabsatmo. Buyogen ti ania a panggep? Tapno kumbinsirem nga awan ti pamkuatanna a masair? Saan la ketdi! Mabalin a saan la a simple a di panagkinnaawatan ti problema. “Makikappiaka,” kinuna ni Jesus. Ikkatem, no mabalbalin ti sakit ti nakemna. (Roma 14:19) Iti dayta a panggep, mabalin a kasapulan a bigbigem, saan nga ilibak, ti nasair a rikriknana. Mabalin a kasapulan met nga iyimtuodmo, ‘Aniat’ aramidek tapno mapakawannak?’ Masansan a ti napasnek a panangdawat iti pammakawan ti umdasen a kasapulan. Iti dadduma a kaso, nupay kasta, kasapulan ti nasair a tao ti tiempo a mangiliwliwag iti rikriknana.

Ngem, kasanon, no di latta makisinnublianan agpapan pay iti maulit-ulit a panagreggetmo? Kuna ti Roma 12:18: “No mabalin, sigun iti panagpannurayna kadakayo, makikappiakayo iti isuamin a tattao.” Makapagtalekka ngarud nga apaman a pinagreggetamon ti makikappia, maay-ayonto ni Jehova a mangawat iti panagdaydayawmo.

[Dagiti Footnote]