Agannadkayo! Nagitaak
Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Australia
MASANSAN a maibaga kadagiti migrante ken sangaili iti Australia a gistay agkaiwara dagiti nagita nga uleg ken lawwalawwa iti daytoy naglawa a pagilian. Ngem, kadagiti naammuan a kita ti lawwalawa, agarup 1,700 laeng ti masarakan ditoy. Medio bassit ti talaga a mabigbig a makaikuna iti “Agannadkayo! Nagitaak,” ngem saan a makadangran ti kaaduan.
No maipapan kadagiti uleg, agarup 2,500 a kita ti makipagnanaed kadatayo ditoy planeta a Daga. Masarakan ti agarup 140 kadagitoy idiay Australia, ket 20 laeng ti nagita. Talaga kadi a posible ti pannakasabét iti maysa kadagitoy a nagita a parsua?
Kadagiti Siudad?
Agnanaed ti kaaduan kadagiti nagita nga uleg ken lawwalawwa iti pagilian, wenno iti kabakiran. Nupay kasta, rumbeng nga agannad a naimbag ti dadduma nga agnanaed kadagiti siudad iti kosta, nangnangruna kadagiti lawwalawwa. Kas pagarigan, kas ipasimudaag ti naganna, agnanaed ti Sydney funnel-web spider iti uneg ken ruar ti Sydney, ti kadakkelan a siudad ti Australia. Babaen ti agrungrungarong a nangingisit a ngipenna, nabiag ti langana iti batibat ti asinoman.
Mailasin ti kalakian a funnel-web babaen ti naminar a kawwet iti maikadua a gurongna, ket isut’ kapeggadan—ti gitana maminlima nga ad-adda a makapapatay ngem iti kabaían. Atrax robustus ti pormal a naipanagan iti daytoy a lawwalawwa iti Latin. Kinuna ti libro a The Funnelweb idi 1980: “Kabayatan ti napalabas a pitopulo a tawen, agarup sangapulo ket siam a tattao ti naammuan a natay gapu iti kagat dagiti lawwalawwa a Funnelweb.” Idi 1980, napataud ti kaunaan nga indieksion a naballigi a kontra-gita kadagiti kagat ti funnel-web.
Ti sabali pay a lawwalawwa a rumbeng a pagannadan isut’ redback, a napanaganan gapu iti naranghita-nalabaga nga urit a nagsapal iti natayengteng-ngisitna a tianna. No dadduma, dumerosas wenno napusyaw pay ketdi a kolor-dapo ti uritna. Napeggad ti kabaían a redback. Nagun-odanen idi 1956 ti indieksion a kontra-gita para iti talaga a makapapatay a kagatna. Masarakan ti redback iti intero nga Australia ken kabagian ti agdindinamag a black widow spider.
Agannadkayo! Addada Uleg!
Masarakanen dagiti uleg kadagiti hardin wenno kakaykayuan dagiti pagtaengan nga asideg iti siudad, nangnangruna no rabii. Adda sumagmamano a napeggad—kas iti tiger snake, ti death adder, ken ti taipan. Agarup 1.5 a metro ti kaatiddog ti tiger snake. Mailasin dayta babaen iti napaták nga uritna a nagsapal iti bukotna. No makaunget, aguni iti kasla napigsa nga uyek.
Nadumaduma ti kolor ti death adder, ngem addaan dumuyaw-puraw a paset ti murdong ti ipusna a pangguyodna iti biktima. Masansan a masarakan kadagiti nadarat a lugar, a sadiay ti pagiddaanna iti sukog a kas iti dapan ti kabalio. Agarup 0.6 metro ti kaatiddog ti death adder ken nalukmeg.
Ti taipan, iti kasumbangirna, mabalin a dumanon iti 3 a metro a kaatiddog! Daytat’ kolor-kape, nga addaan napusyaw nga agong. Adda dadakkel a glandula ti gitana, ket dadduma nga specimen ti addaan ngipen a gistay 1 a sentimetro ti kaatiddogna. Natay ti maysa a kabalio lima a minuto kalpasan a kinagat ti taipan!
Kasanon no Nakagatak?
Magun-odan ti indieksion a kontra-gita iti kagat ti lawwalawwa man ken uleg, ket 24 nga oras a sisasagana dagiti poison information center iti intero nga Australia. Rimmang-ayen dagiti pamay-an ti panangagas iti kagat ti uleg. Ti ideya a rumbeng a sugaten a dagus ti nagkagatan sa masusop ti gita ti ibilang ti adu a saan la a lausen no di pay ket makadangran. Ti balakad dagiti medikal nga autoridad ita isut’ panangpatalna ken panangpakalma iti pasiente ken galutan wenno bendaan ti nagbaetan ti nakagat ken ti puso. Sa mabenda a siiirut ket ti naapektaran a paset ti bagi ti rumbeng a mapasikkilan tapno di makutkuti. Kalpasan daytoy, rumbeng nga agpadoktor ti pasiente wenno mayospital a dagus no mabalin.
Manmano a masarakan iti uneg ti balay dagiti funnel-web ken redback spider. Aglemmeng ti redback iti suli dagiti garahe wenno linong wenno iti aniaman a naulimek, di masingsinga a disso, kas iti daan a kotse, tambak a basura, wenno kasilias iti ruar ti balay. Nasken ti panagannad a dida mapakpakadaan a maiserrek iti uneg ti balay.
Kasano Kadakkel ti Peggad?
Kaaduan nga Australiano ti saan pay a nakakita iti redback wenno death adder ken awan pay ti personal a naammuanda a nakagat. Ti kinapudno ket, awan ti agpeggad a makagat iti nagita a lawwalawwa wenno uleg no maaramid ti kalalainganna a panagannad. Ikagumaan ti kaaduan a nagita a parsua a liklikandakayo ket mabalin a lumabanda laeng no masuron wenno marautda.
Nupay kasta, nainsiriban ti agannad. Tagtagiragsaken ti Australiano a sientista nga eksperto kadagiti nagita a parsua “ti agmula a nakaguantes, agkalap a nakabotas ken agbiahe a siaannad.” Apay nga agbotas? Bueno, nalabit gapu kadagiti nagita a kita ti kurita ken jellyfish, agraman ti stonefish.
Nalabit nasaysayaat nga inton maminsan laengen nga iyestoriami ida.
[Ladawan iti panid 24]
Ti kabaían a red-back spider
[Credit Line]
Ngato: Impaay ti Australian International Public Relations
[Ladawan iti panid 24]
Ti northern death adder
[Credit Line]
Impaay ni Ross Bennett, Canberra, Australia
[Ladawan iti panid 25]
Ti funnel-web spider
[Credit Line]
Impaay ti Australian International Public Relations
[Ladawan iti panid 25]
Ti taipan
[Credit Line]
Impaay ni J. C. Wombey, Canberra, Australia