Ti Dati a Makasair a Sasao Nagbalin a Makaagas a Sasao

“Patay ken biag addada iti pannakabalin ti dila.”​—PROVERBIO 18:21.

TI PANANGRABNGIS​—maysa nga inggagara a kadawyan a panangusar iti makainsulto, nabassawang a panagsasao​—nabatad a kondenaren ti Biblia. Iti sidong ti Linteg ni Moises, mabalin a mapapatay ti maysa a mangrabngis kadagiti nagannak kenkuana. (Exodo 21:17) Gapuna, saan a laglag-anen ni Jehova a Dios dayta a banag. Ti Saona, ti Biblia, dina anamongan ti kapanunotan a saan a nasken ti aniaman a mapasamak iti ‘uneg ti pagtaengan’ no la ket ta akuen ti maysa nga isut’ agserserbi iti Dios. Kuna ti Biblia: “No ti asinoman a tao pagarupenna iti bagina nga isu maysa a pormal a managdaydayaw ket kaskasdi dina ngedngedan ti dilana, no di ket itultuloyna nga al-allilawen ti bukodna a puso, ti porma ti panagdaydayaw daytoy a tao ket barengbareng.” (Santiago 1:26; Salmo 15:1, 3) Gapuna no pagsasawan ti lalaki ti asawana, mabalin nga awan ti mamaay ti amin a Nakristianuan nga ar-aramidna iti imatang ti Dios.a​—1 Corinto 13:1-3.

Kasta met, mabalin a mailaksid iti kongregasion ti maysa a Kristiano a manangrabngis. Mabalin pay a mapukawna dagiti bendision ti Pagarian ti Dios. (1 Corinto 5:11; 6:9, 10) Nalawag, masapul a mangaramid iti dakkel a panagbalbaliw ti maysa a tao a makadangran dagiti sasaona. Ngem kasano a maibanag daytoy?

Panangipalgak iti Parikut

Nabatad, saan nga agbalbaliw ti nagbasol malaksid no maawatanna a sibabatad nga isut’ addaan iti nakaro a parikut. Daksanggasat, kas kinuna ti maysa a mamalbalakad, adu a lallaki a nabassawang ti panagsasaoda “dida pulos bigbigen ti kababalinda a kas panangabuso. Kadagitoy a lallaki, dagita a tigtignay interamente a kadawyan laeng ken ‘gagangay’ a pamay-an ti panaglangen ti agassawa.” Gapuna, adu ti di makakita a masapul ti panagbalbaliw agingga a maipabigbig a mismo kadakuada ti kasasaad.

Masansan, kalpasan ti sikakararag a panangtingitingna iti kasasaadna, marikna ti asawa a babai a mapilit nga agsao​—agpaay iti pagimbaganna ken kadagiti annakna ken gapu ta maseknan iti kasasaad ti asawana iti imatang ti Dios. Pudno, adda a kanayon ti gundaway a mabalin a pakaruen ti panagsao dagiti bambanag ken mabalin a masungbatan dagiti sasaona kadagiti agsasaruno a panangilibak. Nalabit malapdan ti asawa a babai daytoy babaen ti panangpanunot nga umuna no kasano nga ipabigbigna ti parikut. “Ti sao a maitutop ti pannakaisaona kasla mansanas a balitok a nabungon iti iniket a pirak,” kuna ti Biblia. (Proverbio 25:11) Ti naalumamay ngem prangka a panagsao iti nakalma a kanito mabalin a danonenna ti pusona.​—Proverbio 15:1.

Imbes a mangpabasol, ikagumaan koma ti asawa a babai nga ilawlawag no aniat’ epekto kenkuana ti nasakit a panagsasao. Masansan a nasaysayaat ti pagbanagan ti panangaramat iti sao a “siak.” Kas pagarigan, ‘masaktanak agsipud ta . . .’ wenno ‘mabainanak no kunam kaniak . . .’ Dagita a sasao ad-adda a makadanon iti puso, ta puntiriaenda ti parikut imbes a ti tao.​—Idiligyo iti Genesis 27:46–28:1.

Mabalin a nasayaat ti resulta ti natibker ngem nataktika a pannakibiang ti asawa a babai. (Idiligyo iti Salmo 141:5.) Natakuatan ti maysa a lalaki nga awagantayo iti Steven a pudno daytoy. “Nabigbig ti asawak ti pagannayasak a mangabuso a diak mabigbig, ket naaddaan iti tured a mangibaga iti dayta kaniak,” kunana.

Pananggun-od iti Tulong

Ngem ania ti maaramidan ti asawa a babai no di awaten ti asawana ti parikut? Iti kastoy a kasasaad dadduma nga assawa a babbai mangsapulda ti tulong iti ruar. Iti tiempo ti kasta a rigat, mabalin nga umadani dagiti Saksi ni Jehova kadagiti panglakayen iti kongregasionda. Paregtaen ti Biblia dagitoy a lallaki nga agbalinda a naayat ken naasi a mangipastor iti naespirituan nga arban ti Dios ken, maigiddato iti dayta, “mangtubngar kadagidiay sumupiat” iti sursuro a makapasalun-at ti Sao ti Dios. (Tito 1:9; 1 Pedro 5:1-3) Nupay awan ti pakibianganda iti personal nga ar-aramid dagiti agassawa, umiso a maseknan dagiti panglakayen no agsagsagaba ti maysa kadagidiay agassawa iti nakas-ang a panagsasao ti sabali. (Proverbio 21:13) Iti panangipangag a naimbag kadagiti pagalagadan ti Biblia, dagitoy a lallaki dida ikalintegan wenno tagibassiten ti nabassawang a panagsasao.b

Mabalin a mapalaka dagiti panglakayen ti komunikasion dagiti agassawa. Kas pagarigan, maysa a panglakayen ti inasitgan ti maysa a babai a nangibaga nga adu a tawenen a pagsasawan ti asawana, a padana a managdaydayaw. Inyurnos ti panglakayen ti makipagkita kadakuada a dua. Bayat nga agsarita ti maysa, dinawatna iti tunggal maysa nga agimdengda a di sumamsampitaw. Idi agsaon ti asawa a babai, imbagana a saannan a maibturan ti kellaat a panagpungtot ti asawana. Iti adu a tawenen, inlawlawagna, isut’ mabutbuteng iti ngudo ti tunggal aldaw, ta dina ammo no makaunget manen no sumangpet. No makaunget, sawenna dagiti mangtagibassit a bambanag maipapan iti pamiliana, dagiti gagayyemna, ken ti kinataona a mismo.

Kiniddaw ti panglakayen nga ilawlawag ti asawa a babai no kasano ti panagriknana kadagiti sasao ti asawana. “Mariknak a nakadakdakesak a tao ta awanen ti mangayat kaniak,” kinunana. “No dadduma, damagek ken nanangko, ‘Nanang, narigatak aya a pakikaduaan a tao? Didak aya pagay-ayat?’” Bayat ti panangiladawanna no kasano ti panagriknana iti sasao ni lakayna, nangrugin a nagsangit ni lakayna. Iti damo unay, nakitana no kasano a sinaksaktanna ti asawana babaen kadagiti sasaona.

Mabalinyo ti Agbalbaliw

Addaan dagiti dadduma a Kristiano idi umuna a siglo iti parikut a nabassawang a panagsasao. Binalakadan ni Kristiano nga apostol Pablo ida nga iwaksi ti “pungtot, unget, kinadakes, nabassawang a panagsasao, ken naalas a sasao.” (Colosas 3:8) Nupay kasta, ti naulpit a panagsasao ad-adda a parikut ti puso ngem ti dila. (Lucas 6:45) Dayta ti makagapu nga innayon ni Pablo: “Uksobenyo ti daan a personalidad agraman dagiti aramidna, ket kawesanyo ti bagbagiyo iti baro a personalidad.” (Colosas 3:9, 10) Gapuna ti panagbalbaliw ramanenna saan laeng a ti naiduma a panagsasao no di ket ti naiduma a panagrikrikna.

Ti asawa a lalaki a makasair ti panagsasaona mabalin a kasapulanna ti tulong a mangikeddeng no ania ti mangtignay iti kababalinna.c Mabalin a tarigagayanna ti kababalin ti salmista: “Usigennak, O Dios, ket ammuem toy pusok. Padasennak, ket ammuem dagiti pampanunotko; ket kitaem no adda dinadangkes a dalan kaniak.” (Salmo 139:23, 24) Kas pagarigan: Apay a mariknana a dominaran, wenno kontrolen ti asawana? Ania ti manggargari iti panagbassawangna? Dagiti kadi panagsasaona sintoma iti nakarkaro a sakit ti nakem? (Proverbio 15:18) Agsagsagaba kadi iti pannakarikna iti kinaawan-serbina, nalabit gapu iti pannakapadakkelna a napno iti pammabalaw? Dagita a saludsod ti makatulong iti maysa a lalaki a mangibuksil kadagiti pagtataudan ti kababalinna.

Ngem, narigat nga ikkaten ti nabassawang a panagsasao, nangnangruna no impasagepsep dagiti nagannak a nabassawang ti panagsasaoda wenno ti kultura a mangitandudo iti dominante a kababalin. Ngem aniaman a nasursuro​—bayat nga aglabas ti tiempo ken buyogen ti panangikagumaan​—mabalin a maikkat. Ti kadadakkelan a tulong iti daytoy isu ti Biblia. Makatulong iti maysa a mangduprak uray kadagiti naigamer unay a kababalin. (Idiligyo iti 2 Corinto 10:4, 5.) Kasano?

Umiso a Panangmatmat Kadagiti Inted-Dios nga Akem

Masansan, di umiso ti pannakaawat dagiti lallaki a naulpit panagsasaoda iti inted-Dios nga akem ti asawa a lalaki ken asawa a babai. Kas pagarigan, kuna ti mannurat iti Biblia a ni Pablo a dagiti asawa a babbai “agpasakopda koma kadagiti assawada” ken ti “asawa a lalaki ti ulo ti asawana.” (Efeso 5:22, 23) Mabalin a marikna ti asawa a lalaki a ti kinaulo ti mangipalubos kenkuana a naan-anay a mangkontrol. Ngem saan a pudno daytoy. Ti asawana, nupay agpasakup, saanna nga adipen. Isu ti “katulongan[na]” ken “katutopan[na].” (Genesis 2:18) Gapuna, inayon ni Pablo: “Rebbeng a dagiti lallaki ayatenda dagiti assawada a kas kadagiti bukodda a bagi. Ti agayat iti asawana a babai ay-ayatenna ti bagina, ta awan pay a pulos ti tao a nanggura iti bukodna a lasag; no di ket taraonan ken ipatpategna dayta, a kas met ken Kristo iti kongregasion.”​—Efeso 5:28, 29.

Kas ulo ti kongregasion Kristiano, saan a pulos nga impababa ni Jesus dagiti adalanna, a mamagdanag kadakuada buyogen ti panagkintayeg no kaano a mapasamak ti sumaganad a panangbabalawna. Imbes ketdi, naasi, isu a nasalimetmetan ti dayawda. “Pagin-awaenkayto,” inkarina kadakuada. “Naalumamay ti kaririknak ken napakumbaba ti pusok.” (Mateo 11:28, 29) Ti panagmennamenna buyogen ti kararag no kasano nga inaramat ni Jesus ti kinaulona ti makatulong iti asawa a lalaki a mangmatmat iti kinaulona iti natimtimbeng a pamay-an.

No Tumaud ti Tension

Nalaka ti panangadal kadagiti prinsipio ti Biblia; naiduma ti panangyaplikar kadakuada no adda pakarigatan. No tumaud ti tension, kasano a maliklikan ti asawa a lalaki ti panagsubli iti kadawyan a naulpit a panagsasao?

Saan a pagilasinan ti kinalalaki para iti asawa a lalaki ti agsao a siuulpit no makapungtot. Kunaen ti Biblia: “Ti nabannayat nga agpungtot nasaysayaat ngem ti nabileg; ket ti makatengngel iti espirituna, nasaysayaat ngem ti mangparmek iti maysa a pagilian.” (Proverbio 16:32) Ti pudno a lalaki makontrolna ti espirituna. Mangipakita iti empatia babaen ti panangpanunotna: ‘Kasano nga apektaran dagiti sasaok ti asawak? Kasano ti panagriknak no addaak iti kasasaadna?’​—Idiligyo iti Mateo 7:12.

Bigbigen ti Biblia, nupay kasta, a dadduma a kasasaad makagargarida iti pungtot. Maipapan kadagita a kasasaad nagsurat ti salmista: “Siaameska, ket dika agbasol. Makiumanka a sipapasnek ita pusom met laeng iti pagiddaam, ket agulimekka.” (Salmo 4:4) Kastoy pay ti pannakaisaona: “Saan a dakes ti agpungtot, ngem dakes ti agbassawang babaen ti siuulpit a panagsao, panangibabain wenno panangtagibassit.”

No marikna ti asawa a lalaki a dina magawidanen ti panagsasaona, masursurona ti agtuken. Nalabit nainsiriban a rummuar iti kuarto, agpagnapagna, wenno mangbirok iti pribado a lugar a pagpalamiisanna. Kuna ti Proverbio 17:14: “Lisiam ti susik, iti sakbay ti riribuk.” Ituloy ti panagsarita no bimmaawen ti rikrikna.

Siempre, awan ti perpekto. Mabalin nga agsubli ti parikut ti asawa a lalaki a nagubsang ti panagsasaona. No mapasamak daytoy, rumbeng nga agpadispensar. Agtultuloy a pamay-an ti panangikawes “iti baro a personalidad,” ngem agapitto ti maysa kadagiti dadakkel a gunggona.​—Colosas 3:10.

Dagiti Makaagas a Sasao

Wen, ti “patay ken biag addada iti pannakabalin ti dila.” (Proverbio 18:21) Masapul a masukatan dagiti makasair a panagsasao kadagiti sasao a makapabileg ken mangpatibker iti panagasawa. Kuna ti maysa a proverbio ti Biblia: “Dagiti makaay-ayo a sasao arigda la rara, nasam-itda iti kararua, ket salun-at kadagiti tultulang.”​—Proverbio 16:24.

Sumagmamano a tawenen ti napalabas, naaramid ti maysa a panagadal a mangikeddeng no ania dagiti bambanag a mamataud iti epektibo a panagandar dagiti natibker a pamilia. “Nasarakan ti panagadal a dagiti miembro dagitoy a pamilia kayatda ti maysa ken maysa, ket kanayon nga ibagbagada iti maysa ken maysa a kayatda ti tunggal maysa,” ipadamag ti espesialista iti panagasawa a ni David R. Mace. “Patalgedanda ti [panagayatda iti] maysa ken maysa, ikkanda ti tunggal maysa iti personal a pateg, ken alaenda ti tunggal nainkalintegan a gundaway a makisao ken agtignay a buyogen ti panangipateg. Ti resulta, natural laeng, a tagiragsakenda ti panagkadua ken pabilgenda ti maysa ken maysa kadagiti pamay-an a mamagbalin iti relasionda a makapnek unay.”

Awan ti managbuteng-Dios nga asawa a lalaki a sipupudno a makaibaga nga inay-ayatna ti asawana no sipapakinakem a mangdangran kenkuana babaen kadagiti sasaona. (Colosas 3:19) Siempre, pudno met dayta iti asawa a babai nga agsao a siuulpit iti asawana. Kinapudnona, obligasion dagiti agassawa a suroten ti balakad ni Pablo kadagiti taga Efeso: “Saan koma a rummuar iti ngiwatyo ti rinuker a sasao, no di ket ti aniaman a sasao a naimbag a maipaay a pangpabileg kas iti kasapulan, tapno maipaayna no ania ti mainugot kadagiti managdengngeg.”​—Efeso 4:29.

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 9]

Mabalin a makatulong ti maysa a Kristiano a panglakayen iti panagsinnarita ti agassawa

[Ladawan iti panid 10]

Rumbeng a mangaramid dagiti agassawa iti pudno a panangikagumaan a mangtarus iti maysa ken maysa