Ti Kinapudno ti Nangisubli iti Biagko

Kaaduan kadagiti dati a gagayyemko nataydan iti AIDS. Sakbay ti ipapatayda, masansan a makitkitak ida kadagiti kalsada. Natayak met koman no saan a gapu iti kinapudno. Bay-andak a mangilawlawag.

NAIPASNGAYAK idi Disiembre 11, 1954, ti maikadua ken inaudi nga anak da John ken Dorothy Horry. Pinanaganandak iti Dolores, ngem idi naipasngayak inawagannak ni Nanang iti Dolly agsipud ta kaslaak kano maysa a munieka. Nagtalinaed ti palayaw, ngem saan nga ammo idi dagiti tao nga agbalinakto a kadadaksan a parikut ni Nanang.

Agnanaedkami idi iti apartment a riles​—napanaganan a kasta gapu iti atiddog ken akikid a diseniona. Masarakan dayta iti 61st Street idiay New York City. Saan unay a makaay-ayo ti apartment; kabbalaymi dagiti utot. Nupay kasta, kalpasan a nakagatak iti maysa a rabii, dagus a pimmanawkami sadiay.

Idi 1957 immakarkami iti makindaya a deppaar ti makin-abagatan a Manhattan. No idilig iti naggapuanmi, nasaysayaat daytoy​—napintas dagiti kuartona, dakkel ti parke iti ruar ti tawak, ken matannawagak ti East River. Mabalinko a buyaen dagiti barko nga aglaylayag ken dagiti ubbing nga agay-ayam iti football ken baseball idiay parke. Wen, paraison daytoy para kaniak. Kalpasanna nangrugin a narbek ti natalged a lubongko.

Alkoholismo ken Droga

Kanayon nga agsinnungbat da Tatang ken Nanang. Idi damo diak maawatan no apay, ngem nangrugi a madlawko a kanayon a nabartek ni tatang. Saan nga agbayag iti trabahona, ket ni laeng Nanang ti agtartrabaho. Idi naammuan dagiti gagayyemko nga alkoholiko ni Tatang, ti panangrabrabakda kaniak pinagbalinna ti panagbiagko a nakalkaldaang.

Nagtultuloy a kimmaro dagiti bambanag. Kamaudiananna, nagbalinen a naranggas ni Tatang ket pinapanaw ni Nanang. Isu a nagbalinkami a maymaysat’-naganakna a pamilia. Agarup walo wenno siam idin ti tawenko, ket nariknak a nadadaelak gapu iti kasasaad ti pamiliami. Masapul a kanayon nga agtrabaho ni Nanang tapno umanay ti mabirokan, nga ibatinakam ken ni manangko kadagiti kaarrubami kalpasan ti panageskuela.

Idi addaak iti maikanem a grado, nagbalinak a rebelioso unay. Aglanganak kadagiti klase ket mapanak iti asideg a Tompkins Square Park ken padasek ti uminum tapno malipatak dagiti parikut iti biagko. Di nagbayag nangrugiakon a makibarkada iti bunggoy dagiti natataengan a gagayyem. Agtawenak laeng idi iti 11, ngem dakkelak no maidilig iti edadko, isu a mabalin a maibilangak a 16 wenno 17. Uminum, agsigarilio iti marihuana, agusar iti LSD, ken agitudok iti heroin daytoy a baro a bunggoy dagiti gagayyem. Ket kayatko ti makikadua, isu a pinadasko dagitoy. Idi agtawenakon iti 14, agpannurayakon kadakuada tapno makagunayak.

Naammuan ni Nanang

“Impasngayka ditoy lubong, ket papatayenka.” Daytoy ti pagsasao ti inna iti sangakaarrubaanmi a mariribukan unay ken maupay kadagiti annakda. Idi naammuan ni Nanang, a gagangay a nakakalkalma ken nateppel a tao, nga agus-usar iti heroin ti 14-tawenna nga anakna, imbagana a talaga nga aramidenna dayta​—papatayennak.

Nagtarayak iti banio ket pinadasko a tulbekan ti ruangan babaen ti panangipangalko kadagiti sakak iti baniera, ngem nabannayatak unay. Talaga a delikadoakon! Uray diakon sawen, nabautak iti kakaruan iti biagko. Naispalak laeng iti pungtot ni Nanang ta nakastrek idiay banio ni manangko ken ti tao a nangipulong kaniak ket tinengngelda ni nanang tapno makalibasak iti apartment. Idi nagawidakon kamaudiananna​—nagtalawak iti sumagmamano nga aldaw​—immanamongak nga agpatulong iti parikutko iti droga.

Pananggun-od iti Propesional a Tulong

Sumagmamano a bulan kalpasanna, nabuyak ti komersial iti TV maipapan iti pasilidad ti rehabilitasion iti droga. Dayta ti lugar a pakagun-odan dagiti tattao a pudno nga agtarigagay iti tulong tapno maparmek ti parikutda iti droga. Insaritak ti nakitak ken Nanang, ket imbaonnak iti maysa kadagiti lugarda idiay New York City. Mangipaay ti pasilidad iti kasla aglawlaw ti pamilia a kasasaad a sadiay makagun-od dagiti tattao iti pakagutugotan a mangbalbaliw iti intero nga estilo ti panagbiagda. Nagindegak sadiay iti agarup dua ket kagudua a tawen.

Nupay nagunggonaanak iti naipaay a tulong, nakaro ti pannakaupayko idi naammuak a dadduma a kameng ti pasilidad a nagtalkak ken rinaemko​—a rumbeng a nakaidianen iti droga​—ti nagusar manen kadakuada. Nariknak a naliputanak ken maagak. Insuroda kadakami nga ulbod ti daan a pagsasao a, “No naadikton, kanayonen nga adikto.” Ngem itan matmatak ida a kas sibibiag a pammaneknek a saan nga agpayso dayta.

Nupay kasta, idi agtawenak iti 17, nagawidak a saanen nga adikto ken determinado nga ikagumaak a saanen nga agusar a pulos ti heroin. Kabayatanna, nangrugin da nanang ken manangko a makipagadal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova.

Buong ti Ulo pay Laeng ti Pamilia

Nupay insardengkon ti agusar iti droga, mariknak pay laeng a siak ti buong ti ulo ti pamilia. Saanak ngamin a sisasagana nga agbiag a maitunos kadagiti baro a pagalagadan ti sangakabbalayan, a mangiraman iti saan a panagsigarilio, saan a makipagragragsak kadagiti disco, ken dadduma pay. Di nagbayag pinapanawnak ni nanang iti apartment agsipud ta diak kayat a sinaan dagiti kakaduak ken balbaliwan ti nailubongan a kababalinko. Talaga a ginurak gapu itoy, ngem iti kinapudnona daytat’ kasayaatan a banag a naaramidna kaniak. Natibker ti takderna kadagiti nalinteg a prinsipio ket pulos a di nagbalbaliw.

Gapuna pimmanawak tapno pabaruen ken pasayaaten ti biagko. Nageskuelaak manen tapno makasursuroak iti trabaho a makatulong kaniak iti panagadalko iti kolehio. Talaga a simmayaat ti kasasaadko ket nagbalinak a naimbag a kameng ti kagimongan. Nakagun-odak iti nasayaat a trabaho ken bukodko nga apartment. Kalpasanna dimteng ti pannakiinnayat, idi nasarakak ti dati a nobiok. Pinabaromi ti relasionmi ket pinanggepmi nga ilinteg dagiti bambanag ken agkasar.

Kamaudiananna, nupay kasta, nangrugi a nagusar ti nobiok iti droga, ket nagbalinen a dakes dagiti bambanag kadakami a dua. Gapu ta diakon maibturan ti sakit ti nakem, inaramidko ti ammok a kasayaatan​—nagusarak iti droga tapno mabibineg ti riknak. Naigamerak iti cocaine, a nangipaay iti maawagan maipalpalangit a rikna dagiti babaknang. Nalatak ti cocaine idi ta adut’ di mangibilang iti dayta a makaadikto. Ngem para kaniak nakarkaro dayta ngem heroin.

Idi ngalay ti dekada 1970, agus-usarakon iti cocaine iti agarup tallo a tawen. Kamaudiananna, nangrugin a makitak ti dakes nga epekto ti panagusarko, ket pinampanunotko, ‘Kastoy laengen aya ti biag?’ Pinanunotko a no kasta ti kasasaad, ngarud naumaakon iti dayta. Nagsubliak ken Nanang ket imbagak kenkuana nga umdasen ti napadasak ket agsubliak iti sentro ti rehabilitasion. Kalpasan ti sabali manen a makatawen ket kagudua, awanen ti epekto ti droga.

Dandanikon Nasarakan ti Kinapudno

Nakagun-odak manen iti nasayaat a trabaho ken nakasarak iti napintas nga apartment ken nobio. Nagtulagkami. Kabayatanna, regular a kinasaritanak ni Nanang. Kasaritanak maipapan iti Biblia ken patulodannak kadagiti magasin a Pagwanawanan ken Agriingkayo!, ngem diak pulos ukagen ida. Imbagak ken Nanang dagiti planok a makiasawa ken maaddaan iti pamilia. Gapuna pinatulodannak iti maysa a libro a nangbalbaliw iti biagko iti agnanayon​—Panangparagsak ti Biag ti Pamiliayo.

Bayat ti panangbasak itoy a libro, ammokon no ania ti kayatko ket sapsapulek dayta iti di umiso a pamay-an. Kamaudiananna, adda nakaawat iti riknak ken no ania a talaga ti adda iti pusok. Saanak nga abnormal a tao gapu iti rikriknak​—normalak! Nupay kasta, kinatawaannak ti tao a nakitulagak idi pinadasko nga impakita kenkuana ti libro a Biag ti Pamilia ken ti Biblia. Dina kayat ti agbalbaliw a kasapulan tapno tagiragsaken ti naragsak a biag ti pamilia. Gapuna narigat a pangngeddeng ti masapul nga aramidek​—agtalinaed kenkuana wenno panawak. Inkeddengko a tiempon a panawak ket mapanak iti sabali a lugar.

Nakaunget ti nobiok. Idi nagawidak iti maysa nga aldaw, nasarakak a pinigisna amin a kawesko babaen iti labahas. Gistay amin a sanikuak awandan​—sapatos, kagay, muebles​—nadadael wenno nailako. Ti laeng nabati isu dagiti suotko a kawes. Kayatkon ti agidda ket matay. Iti dadduma a tiempo iti biag makauma ti makidangadang. Isu nga agsublika iti kanayon nga inar-aramidmo idi tapno agballigi​—agusar iti droga tapno mabibineg ti rikna. Pinanunotko a dayta ti aramidek wenno agpakamatay.

Nupay nagdrogaak manen, saan a pulos a naawanan ni Nanang iti namnama kaniak. Sarungkarannak ket itugotannak iti Pagwanawanan ken Agriingkayo! Maysa a rabii bayat ti panagsaritami, imbagak kenkuana ti riknak​—a nabannogakon a mangpadpadas ket dandani agpatinggan ti anusko. Basta imbagana laeng: “Pinadasmon ti amin, apay a dika padasen ni Jehova?”

Inispal ti Kinapudno

Tawen 1982 idi immanamongak a mangaramid iti iparparegtana nga aramidek iti adun a tawen. Rinugiak ti agadal iti Biblia a sipapasnek. Di nagbayag naragsakanak kadagiti bambanag a nasursurok. Nangrugin a naamirisko a ti biagko napateg unay ken Jehova ken adda pudno a panggep ti biag. Ngem nabigbigko a no agserbiak ken Jehova, masapul a mangaramidak iti adu a panagbalbaliw ken masapulko ti emosional ken naespirituan a saranay. Gapuna kiniddawko ken Nanang no mabalin nga agawidak.

Naannad ni Nanang ta masansan ti panangpaayko idin kenkuana. Nakisarita iti maysa a Kristiano a panglakayen maipapan iti kiddawko nga agawid a makipagnaed kenkuana. Idi nadlawna a marikna ni Nanang nga adda nasayaat a posibilidad a mabalin a pudno nga agbalbaliwak iti daytoy a tiempo, imparegtana: “Apay a dika ikkan iti sabali a gundaway?”

Buyogen iti panagyaman, iti daytoy a tiempo diak pinaay ni Nanang. Intuloyko ti nagadal iti Biblia ken nangrugi a tumabuno a regular kadagiti Nakristianuan a gimong. Babaen iti tulong ni Jehova, naan-anayen a binalbaliwak ti estilo ti panagbiagko. Ti balakad nga impaay ti Biblia, ti kinapudno iti Sao ti Dios, ti timmulong kaniak a makalasat kadagiti narikut a tiempo. (Juan 17:17) Inidiak payen ti agsigarilio, maysa a pannakaadikto a narigrigatko a pinarmek ngem ti pannakaadikto iti heroin ken cocaine. Iti damdamo unay pudno a nariknak a naragsak ti agbiag.

Sumagmamano a bulan kalpasanna, idi Disiembre 24, 1983, insimbolokon ti dedikasionko ken Jehova babaen ti bautismo iti danum. Iti sumaganad nga Abril, rinugiak ti nag-auxiliary payunir, maysa a porma ti ad-adu a panagserbi. Idi damo, inang-angawdak dagiti dati a kakaduak idi nakitadak iti tay-ak ti ministerio. Daytat’ kas iti impakpakauna nga impakdaar ni apostol Pedro: “Agsipud ta dikay agtultuloy a makipagtaray kadakuada iti daytoy a dalan nga agturong iti isu met laeng a lugnak ti kinagaramugam, mariribukanda ket itultuloyda ti agsao a sibabassawang kadakayo.”​—1 Pedro 4:4.

Idi Setiembre 1984, nagbalinak a regular payunir, ket di nagbayag mangikonkonduktaakon iti sangapulo a linawas a panangyadal ti Biblia. Dadduma kadagitoy nga iyad-adalak ti kadua dagiti nangang-angaw kaniak idi damo a nangrugiak iti ministerio. Daytoy ti nakaragragsak a tiempo iti biagko agsipud ta nabaelak a tinulongan ti adu nga agtutubo a mangabrasa iti kinapudno ti Biblia. Kanayon a pagay-ayatko dagiti ubbing, gapuna ti panagbalin nga ina, kaiyariganna, kadagiti naespirituan nga annak a gubuayan iti kanayon a rag-ok.​—Idiligyo ti 1 Corinto 4:15.

Bayat ti panaglabas dagiti tawen, makitak kadagiti kalsada iti asideg ti pagtaenganmi dagiti dati a gagayyem a kaduak idi a nagusar iti droga. Kas resulta ti panagririnnamanda iti dagum kadagiti tao a naakaran, nakaalada iti AIDS ket nakaay-ay-ay ti langada. Adu ti natayen. Ammok a mabalin a natayak met koman no saan a gapu iti kinapudno ti Biblia. Kaiyariganna, dayta ti nangisubli iti biagko.

Liklikan ti Saem

Masansan a tinartarigagayak a naammuak koma ti kinapudno idi ubingak pay ket naliklikak ti biag a napno iti saem ken ladingit. Ita tultulongannakon ni Jehova a mangdaer kadagiti saem a resulta ti di umiso a panangbusbosko iti kinaagtutubok, ngem agurayak pay agingga iti baro a sistema maipaay iti naan-anay a pannakaimbag dagiti emosional a piglat. (Apocalipsis 21:3, 4) Ita ikagkagumaak nga ibaga kadagiti agtutubo a benditoda a mangammo ken Jehova ken maaddaan iti tulong ti organisasionna a mangyaplikar iti isursurona.

Mabalin nga agparang a nakaay-ayat ken makaawis ti lubong. Ket kayatna a mamatika a mabalin a gun-odem ti ragsakna a di makarikna iti saem. Ngem nabatad nga imposible daytoy. Usarennaka ti lubong, ket no nalpasannakan, ibellengnakan. Pudno a kunaen ti Biblia a ti Diablo ti agturay iti lubong​—kinapudnona isu ti diosna​—ket saantay koma nga ayaten ti lubong wenno dagiti adda kenkuana. (Juan 12:31; 14:30; 16:11; 2 Corinto 4:4; 1 Juan 2:15-17; 5:19) Yantangay agbibiag dagiti nailubongan a tattao kas ad-adipen ti kinadakes, ti pannakikadua kadakuada di mangyeg kenka iti pudno a ragsak.​—2 Pedro 2:19.

Ti inanamak ket tumulongto ti panangisalaysayko kadagitoy a banag maipapan iti bagik kadagiti sabsabali a makaawat a “ti pudno a biag”​—biag nga agnanayon iti baro a lubong ti Dios​—ti kakaisuna a makagunggona a biag a rumbeng a gun-oden. Aniaman ti mapadasantayo bayat ti pannagnatayo iti kinapudno, saan a narabraber ti ruot iti ballasiw ti alad, iti lubong ni Satanas. Basta padpadasen laeng ni Satanas a pagparangen a kastat’ langana. Ikarkararagko, agraman dagiti amin a Kristiano a kakabsatko a lallaki ken babbai, a masalimetmetak koma a maipamaysa ti matak iti pudno a biag, wen, iti biag nga agnanayon iti Paraiso a daga. (1 Timoteo 6:19)​—Kas insalaysay ni Dolly Horry.

[Ladawan iti panid 15]

Kaduak ni nanangko, a mangaskasaba idiay Tompkins Square Park