Panangmatmat iti Lubong
Dagiti Kotse a Patarayen ti Bateria ken ti Aglawlaw
Nangilungalong ti German Automobile Company iti maysa a panagadal tapno takkuatenna no nasaysayaat dagiti kotse a patarayen ti bateria para iti aglawlaw ngem kadagiti lugan a patarayen ti gasolina wenno krudo. Sigun iti periodiko a Süddeutsche Zeitung, nakipaset iti panagadal ti 100 a tsuper a nagbiahe iti 1.3 milion a kilometro iti nagbaetan ti 1992 ken 1996. Natakkuatan nga adda sumagmamano a pagimbagan dagiti kotse a patarayen ti bateria, agpapan pay iti matarayda nga assideg a distansia: Naulimek ti tarayda, awan direkta nga ipugsoda no mausarda. Nupay kasta, dagitoy a pagimbagan ket lapunosen ti maysa a dakkel a parikut. Ti panangkarga iti koriente dagiti bateria mabusbosna ti ad-adu nga enerhia ngem ti makonsumo dagiti lugan a patarayen ti gasolina wenno krudo—ad-adu iti 1.5 agingga iti 4 a daras, depende iti kasansan a pannakausar ti lugan—sa dayta nga enerhia rumbeng a maala iti di matinong a lugar. Depende iti pamay-an a pannakaala ti enerhia, posible a ti “pannakadadael ti aglawlaw ket dakdakkel ngem ti patauden dagiti kadawyan a lugan,” kuna ti periodiko.
Pakdaar: Pagballasiwan ti Colobus
Ti Kabakiran ti Diani, nga asideg iti kosta ti makin-abagatan a Kenya, ket maysa kadagiti sumagmamano a lugar iti Daya nga Africa a pagbibiagan pay laeng ti sunggo a colobus. Ti parikut a sangsanguen dagiti sunggo ket no kasano a sitatalged a ballasiwen ti aduan tao ken lugan a kalsada iti igid ti playa. Sigun iti maysa a pattapatta, agarup 12 a sunggo ti mapalidlidan dagiti kotse iti kada bulan, sigun iti Swara, ti magasin ti East African Wild Life Society. Inkeddeng ti maysa a grupo dagiti maseknan a residente iti Diani nga agtignayda tapno makissayan dagiti matmatay. Malaksid iti panangidagadagda kadagiti tsuper nga agan-annadda, nabiit pay a nagaramidda iti lubid a rangtay iti ngatuen ti kalsada. Tangay naparegtada idi nakitada nga us-usaren dagiti sunggo ti rangtay, plamplanuen dagiti residente ti mangaramid iti adu pay a rangtay.
Pakdaar: Makadangran Dagiti Telepono
No mausar bayat ti panagmaneho, talaga a makadangran. Isingasing ti maysa a panagadal a naipablaak iti New England Journal of Medicine a dagiti tsuper a mangus-usar kadagiti telepono iti kotse ti mamimpat nga ad-adda a maaksidente ngem kadagiti tsuper a naan-anay a nakasentro ti atensionda nga agmaneho. Daytoy ti mamagbalin iti panagmaneho bayat nga agus-usar iti telepono a kas iti kapeggad ti panagmaneho a nakainumka iti 0.1 porsiento nga arak. Ket agpadpada laeng ti peggad dagiti tsuper nga ig-iggamanda ti telepono kadagidiay agus-usar iti speakerphone. Dagus a kinuna dagiti managsirarak a dagiti telepono a mismo saanda a makaaksidente no di ket mainaigda laeng kadagita, a kas no agsinnubangda a pakadistorbuan ti atension ti tao. Malaksid, inusar kalpasanna ti 39 porsiento kadagiti tsuper a nainaig iti aksidente ti telepono iti kotseda tapno agpatulong. Maisingasing a liklikan koma dagidiay addaan iti telepono iti kotse ti amin a saan unay a napateg nga awag bayat nga agmanmanehoda sa iyab-ababada ti pannakipatangda. Dadduma a pagilian a kas iti Brazil, Israel, ken Switzerland, addaandan iti linteg a mangipawil kadagiti tsuper a mangusar kadagiti telepono a cellular.
Estratehia ti Tabako
“Pampanunotenyo kadi no apay a saan nga inusar ti industria ti tabako ti naisangsangayan nga impluensiana iti politika tapno maksayan ti kinainget wenno maikkat dagiti etiketa ti pakdaar iti amin nga anunsio ken kaha ti sigarilio [idiay Estados Unidos]?” iyimtuod ti The Christian Century. “Simple ti sungbat: dagiti pakdaar maipapan iti peggad ti panagsigarilio salaknibanna ti industria ti tabako iti pannakaidarum. No mangrugika nga agsigarilio iti edad a 12 ket mataykanto iti kanser iti bara inton agedadka iti 45, ket ikeddengmo nga idarum ti kompania a namagbalin kenka nga adikto, ti industria adda nalaka nga isungbatna: ‘Pinakdaarandaka a ti panagsigarilio makadangran iti salun-at.’” Maysa kadagiti kabaruan nga estratehia iti panaglako ket ti panangparegta iti panagtabako babaen ti panangkayaw dagiti artista ken modelo tapno itandudoda ti produkto. Nupay kasta, dagiti tabako ad-adda a makasabidong ngem kadagiti sigarilio ken ad-adu ti peggadda iti salun-at. “Ti panagtabako saan a makagunggona iti babai no di ket nayonanna ti posibilidad nga agsakit iti mamagpeggad-biag, ken ikkatenna kenkuana ti bileg ken karadkad a kasapulanna tapno agballigi iti biag,” kuna ni Dr. Neil Schachter iti Mount Sinai Medical Center iti New York City.
Kinamauyong ti Milenio
“Ti maika-20 a siglo, a nangrugi kas ti Siglo ti Naan-anay a Gubat ken nagbalin a Tiempo ti Atomo, kasla agpatingga kas ti Tiempo ti Paglinglingayan,” kuna ti magasin a Newsweek. “Dagiti hotel iti intero a lubong napnon ti reserbasionda” para iti pannakaselebrar ti Bisperas ti Baro a Tawen ti 1999. Nupay kasta, madama ti maysa a kontrobersia maipapan iti panangrugi ti milenio. “Nangrugi ti riribuk iti nasion ti Kiribati,” kuna ti U.S.News & World Report. “Dati a mangrugi ti international date line iti agaassideg a puro: No Domingo idiay makindaya a Kiribati, Lunes idiay makinlaud a Kiribati.” Narisut ti nasion ti parikut babaen ti panangikuna a manipud idi Enero 1, 1995, nga agpatpatuloy, ti date line mangrugi iti daya a pungto ti puro a Caroline. Kaipapananna a ti Kiribati ti kaunaan a lugar a makakita iti panangrugi iti baro nga aldaw. Nupay kasta, ti dadduma a nasion, a kas iti Tonga ken New Zealand, kayatda ti maaddaan iti “umuna” a pakabigbigan. Sigun iti Royal Greenwich Observatory, awan praktikal a pateg ti kuestion. “Tangay agsilnag ti init idiay South Pole manipud iti equinox no Setiembre agingga iti equinox no Marso, umuna nga agparbangon ti milenio idiay abagatan a pungto ti Daga,” kuna ti report. Nupay kasta, inayon ti Observatory, dayta ket inton Enero 1, 2001 pay laeng—saan nga inton tawen 2000.
Dagiti Ginggined Di Maipakpakauna
Itay nabiit, maysa nga internasional a grupo dagiti eksperto iti ginggined ti nagtataripnong idiay London tapno pagsasaritaan no mabalin nga ipadles ti siensia dagiti ginggined. Ti natakkuatanda? “Iti nasuroken a 100 a tawen, impagarup ti adu a sientipiko iti Daga nga adda dagiti makita ken mabigbig a pagilasinan a mausar kas pagibasaran a mairuar dagiti alarma sakbay [dagiti napipigsa a ginggined],” insurat ni Dr. Robert Geller, iti Tokyo University, iti publikasion nga Eos. Imbes ketdi, kasapulan a mabalbaliwan ti panangipagarup ta “agparang a ti saggaysa a ginggined kadawyanna di maipakpakauna.” Nupay imposible ti umno a padles, mapattapatta dagiti sientipiko ti posible ken mabalin a kapigsa dagiti ginggined kadagiti lugar a nalawa ti seismic record-da. Kas pagarigan, ti baro a mapa a pinartuat ti U.S. Geological Survey ipakitana ti lugar a paggingginedannanto iti napigsa iti kontinental nga Estados Unidos bayat ti sumaganad a 50 a tawen. Gapu itoy nga impormasion, kuna dagiti ahensia ti gobierno a nasurok a 70 a porsiento iti populasion ti California ti madama nga agnanaed kadagiti lugar a nalabit agpegpeggad.
Dagiti Mula a Mangan Kadagiti Eksplosibo
Dagiti mula a sugar-beet ken maysa a kita ti pondweed ti addaan abilidad a mangaon iti eksplosibo iti daga ken danum kadagiti nakaikalian idi dagiti igam sa sitatalged a runawenda ida, kuna ti magasin a New Scientist. Dagiti sientipiko idiay Rice University, sadi Houston, Texas, nagikalida iti TNT iti nakaimulaan dagiti periwinkle ken parrot feather, a kadawyan a pondweed. Iti unos ti makalawas, awan ti nakita nga eksplosibo a nagtalinaed kadagiti tisyuda, ket dagiti nangkonsumo a mula dida nangpataud iti eksplosion idi napuoran. Maigiddato, natakkuatan dagiti managsirarak idiay University of Maryland a ti kadawyan a selula ken tutot ti sugar-beet maagsep ken marunawda ti nitroglycerin. Dagiti mula ket inestirelisado nga umuna ti dua a grupo dagiti sientipiko tapno mapaneknekan a saan ida a tulongan dagiti mikroorganismo. “Iti agdama, kadawyan napeggad unay ken nangina ti panangbirok kadagiti nabayagen a nakaikalian dagiti igam tapno makapagpatakder koma iti dissoda, ngem nabalbaliwan koma dayta no dagiti nalaka nga agtubo a mulmula ti nausar a mangaon kadagiti eksplosibo iti daga ken iti danum ken sitatalged a runawenna ida,” kuna ti artikulo. Adda naganat a pakasapulan agsipud ta “mapukpukawen ti nakayugalian a panagibasura iti baybay kadagiti din maus-usar nga igam.”
Napeggad a Panagsala
Imbes a natakneng nga arte, dadduma a ballroom dancing ti nagbalinen a “naranggas a salip nga isports a panguartaan,” ipadamag ti The Times ti London. Dagiti napigsa a pannakaidungpar ken pannakakugtar a di-inggagara a mangdangran kadagiti makisalip a sumasala ti agbalbalinen a peligro iti salaan. Nakarkaro pay, dadduma a napeggad a panagsala ti mairanta buyogen ti “di-mangikankano a panangigagara,” sigun ken ni Harry Smith-Hampshire, maysa a nalatak a hurado dagiti sala. Mangipakpakita dagiti sumasala a makisalip “kadagiti kababalin iti istadium ti football ken pagboboksingan,” sigun iti The Times. Tangay inanamaenda a ti ballroom dancing ket agbalinton a paset ti Olimpiada, nagaramiden dagiti propesional a coach ken hurado iti opisial a “pagannurotan iti kababalin” a mangtarawidwid iti isports.