Pakagun-odam iti Kasayaatan nga Adal?
“No kasano a makapataud ti eskultura iti napintas a ladawan nga inukit iti marmol, kasta met a ti adal matubayna ti kararua.”—Joseph Addison, 1711.
NAKAPAGESKUELAKA kadi? Wen, kuna ti kaaduan a tattao—ngem saan a makapageskuela ti amin. Bayat a sumrektayo iti maika-21 a siglo, di mabilang a minilion nga ubbing ti saan nga ages-eskuela. Nabayagen a kastoy ti mapaspasamak, ta ita, dandanin maysa a bilion nga adulto ti awan adalna.
Ngem, ti nasayaat nga adal ket maysa a kangrunaan a kasapulan. Imbes a matmatan dayta a kas di maragpat a kinaluho, adu ita ti mangmatmat iti dayta kas kalintegan agpadpada dagiti ubbing ken adulto. Ngem, kasano a magun-odan ti nasayaat nga adal no awan ti umdas a magasto? No ngay awan dagiti umdas a libro, agkurang dagiti kualipikado nga agisuro, ken awan dagiti umdas nga eskuelaan?
Kinapudnona, sadino ti pakagun-odan dagiti tattao iti de kalidad nga adal a mangiparegta iti pannakipaset dagiti indibidual, mangparang-ay iti pannakaammoda iti aglawlawda, ken mangipaay kadagiti naespirituan a prinsipio a mangbalbaliw iti panagbiagda? Ania nga adal ti mangipaganetget kadagiti nagsayaat a pagalagadan iti moral, mangisuro no kasano ti maaddaan iti nasaysayaat a kalidad ti biag, ken mangipaay iti natibtibker a namnama iti masakbayan? Talaga kadi a magun-odan ti amin ti kasta nga adal?
Pakaibatayan ti Kasayaatan nga Adal
Nupay kasla nakaskasdaaw, buyogen panagtalek a makasungbattayo iti wen. Amin ket mabalin a makagun-od iti de kalidad nga adal. Ngamin, adda nabileg nga alikamen iti panagadal a pakaibatayan dayta. Dayta ti nabayagen a “libro” a mabalin a gun-oden iti intero wenno iti pasetna, iti nasurok a 2,200 a lenguahe iti lubong. Amin ditoy daga dandani magun-odanda dayta iti lenguahe a maawatanda. Ania daytoy a libro?
Dayta ti Biblia, maysa a libro a sapasap a mabigbigbig a kapatgan pay laeng a libro a naisurat. “Tunggal maysa nga addaan iti naan-anay a pannakaammo iti Biblia nalabit pudpudno a makuna a de adal,” insurat ni William Lyon Phelps, maysa nga eskolar idi kattapog ti maika-20 a siglo. “Awanen ti adal wenno kultura, kasano man kasaknap wenno katan-ok dayta, ti . . . makaaramid iti umno a kasukatna.”
Ti Biblia ket koleksion dagiti libro a naisurat iti las-ud ti 1,600 a tawen. Kuna pay ni Phelps maipapan iti daytoy nagpateg a libraria dagiti libro: “Ad-adu kadagiti kapanunotan, kinasirib, pilosopia, literatura, arte ken raragpatentayo ti aggapu iti Biblia ngem iti amin a sabali pay a nagtitipon a liblibro. . . . Patiek a napatpateg daytay adda ammom iti Biblia uray no saanka a nagkolehio ngem daytay nagkolehioka nga awan ammom iti Biblia.”
Itatta, adda naisangsangayan a naibatay iti Biblia a trabaho a panangyadal nga ar-aramiden ti komunidad dagiti Kristiano a Saksi ni Jehova iti intero a lubong. Ti kasta a panagadal saanna laeng a saklawen dagiti kasapulan a pannakaammo iti panagbasa ken panagsurat. Pasayaatenna ti panunot ken kababalin. Tulonganna dagiti tattao a maaddaan iti nasaysayaat a panangmatmat iti masakbayan. Mangipaay iti pakaibatayan ti agpaypayso a namnama a nasaysayaatto ti masakbayan ngem iti napalabas.
Pangngaasim ta ammuem daytoy a programa ti panagadal maipanggep iti biag babaen ti panangbasam iti sumaganad nga artikulo.