Ti Maaramidan ti Panagtitinnulong iti Nakaparsuaan
Iti nakaparsuaan, “ti panagtalinaed a sibibiag ket agpannuray iti itatanor ken panagpaadu. Umasping iti dayta, ti panagtalinaedtayo a sibibiag ket agpannuray iti kinasingedtayo kadagiti kaarrubatayo.”—“Liaisons of Life.”
NATALINAAY ken nalinak ti taaw. Ti laeng nalaaw nga uni ti nagadu a tumatayab iti baybay ti mangngegan. Ipasimudaag ti ragsakda nga adda mapaspasamak iti uneg ti taaw. Pagammuan ta nagparang dagiti burek, nga in-inut a nagbalin a kasla puraw a sirkulo. Kalpasan ti sumagmamano a kanito, adda dua a nagdadakkel ken nangisit a timpuar iti nalitnaw a danum iti tengnga ti sirkulo. Dagitoy dagiti balyena a maawagan iti humpback whale. Nakangangada a limmung-aw. Iti rabaw ti danum, inkaemda dagiti nagdadakkel a pangada, nagpug-awda, sada bimmatok tapno ulitenda manen dayta.
Agtintinnulong ti dua a balyena a mangum-ummong ken mangmangan iti adu a kakasla pasayan nga ikan a maawagan iti krill. Kasda la agsalsala iti uneg ti danum. Dagitoy a mamalia nga agtimbang iti 40 a tonelada, bimmatokda iti sirok dagiti krill, sada nagrikus bayat nga agpugpug-awda. Daytoy nagsigo a panaglangoyda ti nangpataud kadagiti burek a nanglikmut kadagiti krill. Kalpasanna, nagsinnublatda a limmung-aw iti tengnga ti kasla sirkulo a burek, sada nagpiestaan dagiti biktimada.
Kadagiti kapatagan ti Africa, masansan nga agtitinnulong dagiti baboon ken impala. “Dagiti dua a mamalia agpinnakdaarda no adda peggad,” kinuna ti periodiko a Scientific American. Agbagay ti napigsa a panagangot dagiti impala ken ti napigsa a panagkita dagiti baboon, isu a nalakada a madlaw no adda umasideg nga agkaan kadakuada. Agkadua met dagiti abestrus, a napigsa ti panagkitada, ken dagiti zebra, a napigsa ti panagdengngegda.
Sumagmamano laeng dagitoy iti nagadu a pagarigan ti panagtitinnulong dagiti sibibiag a parsua iti aglawlawtayo. Kinapudnona, makitatayo ti panagtitinnulong iti amin a kita ti biag, manipud mikrobio agingga iti tao ken iti nagbaetan dagiti agpapada ken agduduma a kita ti sibibiag a parsua. Rinibu a tawenen ti napalabas, napaliiw ni Ari Solomon, a maysa a mangad-adal iti nakaparsuaan, ti nanumo a kuton. Insuratna: “Mapanka iti kuton, sika a nasadut; kitaem ti daldalanna ket agbalinka a masirib. Nupay awanan iti komandante, opisial wenno agturay, isaganana ti taraonna iti mismo a kalgaw; nagurnong kadagiti abastona a taraon iti mismo a panagani.”—Proverbio 6:6-8.
Dagiti kuton ti pagwadan iti panagtitinnulong, kinagaget, ken kinaurnos. Masansan nga agbibinnadangda a mangyawid kadagiti banag a dakdakkel pay ngem iti bagida. Tulongan pay ketdi ti dadduma a kuton dagiti nasugatan wenno nabannogan a kakaduada tapno makaawidda iti balayda. Gapu kadagitoy a kualidad, di pakasdaawan a pinili ni Solomon dagiti kuton kas pagwadantayo.
Kadagiti sumaganad nga artikulo, kitaentayo no kasano a ti panagtitinnulong ti kangrunaan a tema iti ‘libro ti nakaparsuaan,’ isu a posible ti panagbiagtayo amin. Maammuantayo met ti maisupadi a paset dagiti tattao iti pananggundaway iti nakaparsuaan, panangmulitda iti dayta, ken panangikisapda kadagiti parsua nga adda iti dayta. Ipalubos ngata ti Namarsua nga agtultuloy daytoy iti agnanayon?
[Ladawan iti panid 3]
Ngato: No adda peggad, agpinnakdaar dagiti baboon ken impala
[Ladawan iti panid 4]
Dagiti kuton ket pagwadan iti panagtitinnulong
[Ladawan iti panid 4]
Agtitinnulong dagiti abestrus, a napigsa ti panagkitada, ken dagiti zebra, a napigsa ti panagdengngegda