Panaglayag Kadagiti Barangay a Runo
BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY PERU
Adda nagpaiduma a salip iti panaglayag a magusgustuan ti tattao iti baybay nga asideg iti siudad ti Trujillo, Peru. Imbes nga agluganda iti gagangay a surfboard dagiti taga-Hawaii, dagiti makisalip agusarda kadagiti “kabalio marino,” wenno caballitos del mar. Dagitoy nagbabassit a lugan ket naaramid iti rineppet a runo a totora, nga agbibiag ditoy. Tunggal lugan ti kaasping ti barangay a kayak ngem kurbado nga agpangato ti atiddog a sungona, isu a kabaelan ti “kabalio marino” a tuparen ti dadakkel a dalluyon. Dagiti makisalip kumlebda iti ngato dagiti barangayda a kas kadagiti kumakabalio, sada subaen dagiti agsabuag a dalluyon babaen kadagiti gaud a kawayan. Sigun iti dadduma nga agpalpaliiw, kasla kumakabalio dagitoy a lumayaw kadagiti bangen iti naaladan a paglulumbaan dagiti kabalio. Kaano a nangrugi ti pannakaaramid dagitoy a karkarna a lugan?
Manmano dagiti kayo iti lugar a kas iti daytoy, a dagiti desierto ket dumanon agingga iti baybay, isu a bassit ti tarikayo a pagaramid iti barangay. Dagiti trabahador iti dayta a lugar nagbiitda a nasursuro kadagiti inapoda ti panagaramid iti “kabalio marino.” Babaen ti panangrugida iti natirad nga arko ti sungona, reppetenda dagiti totora. Mairingpas ti barangay a pukekek ti kutitna nga addaan iti bassit a pagkargaanda kadagiti alikamen a pagkalap agraman pagkargaan iti ikan. Dagitoy a runo saanda a maslep iti danum iti ruar ngem nalukneng ken tumpaw ti makin-uneg a pasetna, isu a nagsayaat dagitoy a pagaramid kadagiti barangay. Nupay kasta, sumlep ti danum kadagita a barangay kalpasan ti makatawen isu a rumbeng a maibellengen.
Sinigsiglon a sinaranget dagiti mangngalap iti dayta a lugar dagiti dadakkel a dalluyon iti Taaw Pacifico kadagitoy manomano ti pannakaaramidda a “kabalio marino.” Mapukpukaw itan daytoy a paset ti kulturada. Aglablabes ti kalapen dagiti agkitkitang a mangus-usar kadagiti pang-industria a pamay-an. Isu a no dadduma, mapilitan dagiti kadawyan a mangngalap nga agdaliasat iti kinilkilometro manipud iti kosta tapno agdaklis. Ngem ti sumagmamano nga annak dagiti katutubo a tribu ti agkalkalap pay laeng babaen kadagiti “kabalio marino,” nangruna no gawat. Ngamin, dayta ti kakaisuna a pamuspusan tapno adda pagtaraon ti pamiliada.
Kabayatanna, ti panagusar iti “kabalio marino” kas isport ti agtultuloy a mangipaay iti pamastrekan kadagiti nairuamen nga agaramid kadagiti barangay, ken pangallukoy iti adu a turista nga interesado iti kadaanan a kultura. Dayta ti mangipaay met iti pamastrekan kadagiti otel iti dayta a lugar. Masansan nga ibaga dagiti sangaili a maiparbeng laeng a buyaen ti salip dagiti “kabalio marino” iti baybay ti Huanchaco.
[Ladawan iti panid 18]
Seramika a mangipakita iti mangngalap a nakalugan iti barangay a naaramid iti runo a totora sakbay ti Panawen Dagiti Inca
[Credit Line]
Museo Rafael Larco Herrera/Lima, Perú