Pollen—Pulbo ti Biag

NO DUMTENGEN ti primavera, makumikom dagiti uyokan ken adu ti mayang-angin a pollen. Para kadagiti addaan iti allergy, ti pollen ket kasla maysa a lunod imbes a bendision. Ngem imbes a masurontayo iti pollen, rumbeng a laglagipentayo ti maaramidan daytoy nagpaiduma a pulbo. Mabalin a masdaawtayo a mangammo no kasano a masansan nga agpampannuray ti biagtayo iti dayta.

Ania ngamin aya ti pollen? Kastoy ti ilawlawag ti The World Book Encyclopedia: “Ti pollen ket buklen dagiti pino a tinukel a patauden ti kalalaki a paset dagiti agsabsabong a mula.” Iti simple a pannao, dagiti mula ket agpataud iti pollen tapno umaduda. Kas iti ammotayo, kadagiti tattao, ti semilia ti lalaki ti mangpertilisado iti itlog ti babai tapno mapataud ti maysa nga ubing. Umasping iti dayta, ti kababai a paset ti sabong (ti pistil) kasapulanna ti pollen manipud iti kalalaki a pasetna (ti stamen) tapno agbalin a pertilisado ken agbunga.a

Nagbabassit dagiti tinukel a pollen ket makitatayo laeng ida no agusartayo iti mikroskopio. Kinapudnona, babaen dayta, makita ti maysa a naiduma ti kabassit ken sukog ti pollen ti tunggal partikular a kita ti mula. Yantangay di marunaw ti pollen, napateg ta masansan nga adalen dagiti sientista ti naisangsangayan a pakabigbigan ken padron dagiti tinukel ti pollen a madiskobreda. Iti kasta, mailasinda dagiti mula nga immula dagiti tattao sinigsiglon ti napalabas. Napateg ta dagiti nagpaiduma a pakabigbigan ti tunggal kita ti pollen ti makatulong kadagiti sabong tapno mailasinda ti pollen dagiti kakikitada a sabong.

Ti Panagdaliasat ti Pollen

Adu a mula ti agpampannuray iti angin a mangitayab iti pollen-da apaman a rummuar dagitoy kadagiti sabong. Ti danum ti maysa pay a mangipan iti pollen iti dadduma a mula nga agbibiag iti danum. Yantangay ti polinasion babaen iti angin ket saan a kanayon a naballigi, dagiti kayo ken mula nga agpampannuray iti dayta a wagas ti polinasion ket agpataud iti nagadu a pollen.b Para kadagiti tattao nga agsagsagaba iti hay fever, alusiisenda kadagitoy a pannakaitayab dagiti pollen.

Nupay makatulong unay ti angin iti panangpolinar iti adu a kita ti kayo ken ruot, dagiti agsabsabong a mula a saan nga agaassideg kasapulanda ti nasaysayaat a sistema. Kasano a ti pollen manipud kadagita a mula ket maidanon iti dadduma a mula a kinilkilometro ti kaadayoda? Babaen ti epektibo unay a serbisio dagiti panniki, tumatayab, ken insekto! Ngem siempre, saanda a mangibiahe kadagiti pollen manipud iti nadumaduma a sabong nga awan maganabda.

Kadagitoy a manangpolinar, mangitukon dagiti sabong iti nektar—maysa a naimas a produkto a sigurado a dida pagkedkedan. Bayat nga agsussusop iti nektar, ti sangaili ket kanayon a mapulbuan iti pollen. Inton dumap-aw iti sabali a sabong a pangsusopanna iti nektar, mayallatiwna ti pollen.

Dagiti insekto ti kaaduan a mangpolinar, nangruna kadagiti lugar a kalkalainganna ti temperatura. Nagadu a sabong ti papananda iti kada aldaw bayat a mangmanganda iti nektar ken pollen.c “Nalabit ti kapatgan a maitulong dagiti insekto iti salun-at ti tao ket ti saan unay a maikabkabilangan nga ar-aramidenda nga isu ti panangpolinar,” inlawlawag ni Propesor May Berenbaum. Dagiti agbunga a kayo masansan nga adda sabongda nga agpannuray iti panangpolinar ti dadduma tapno umadu ti bungada. Gapuna, makitayo no kasano kapateg iti biagtayo ti pannakaibiahe ti pollen.

No Kasano a Maguyugoy Dagiti Manangpolinar

Nasken a maatrakar dagiti sabong dagiti posible a mangpolinar ken agsusop iti nektarda. Kasano nga aramiden dayta dagiti sabong? Mabalin nga ipaayanda dagiti mangpolinar iti nalinong a paginanaan tapno saanda a mainaran. Iyawisda met ti nektar ken pollen-da babaen ti makaay-ayo a langa ken ayamuomda. Kasta met nga adu a sabong ti mangipakita iti dadduma a makatulong a pagannurotan babaen kadagiti de kolor a labang wenno garitda. Iti kasta, maammuan dagiti manangpolinar no sadino ti pakagun-odanda iti nektar.

Nadumaduma ti panangatrakar ti nadumaduma a sabong kadagiti mangpolinar kadakuada. Dadduma ti mangiruar iti kaasping iti angot ti marunrunot a banag tapno maatrakarda dagiti ngilaw. Allilawen ti dadduma a sabong dagiti mangpolinar kadakuada tapno maipasigurado ti naballigi a polinasion. Dagiti bee orchid, kas pagarigan, kalanglangada dagiti uyokan, isu a maallilawda dagiti agrayo nga uyokan tapno asitganda ida. Adda dadduma a sabong nga agkaem apaman nga agdisso kadakuada dagiti insekto sada agbukar met laeng inton nalpasen a napolinarda. “Awanen iti pagarian dagiti mula ti pakasarakan iti narikrikut, mas eksakto, wenno nasaysayaat a panangpaadu kadagiti mula ngem iti napateg a pammasiguro a dagiti sabong ket mapolinar,” insurat ti botanista a ni Malcolm Wilkins.

No saan nga inyurnos ti Namarsua a mapolinar dagiti mula babaen ti panangaramidna kadakuada a makaay-ayo, minilion a mula ti saan a makapagpaadu. Iti panagkomentona maipapan iti resulta dayta a naisangsangayan nga aktibidad, kinuna ni Jesus: “Agsursurokayo kadagiti lirio iti talon, no kasano ti panagdakkelda; saanda nga agbannog, wenno mambi; ngem kunak kadakayo nga uray ni Solomon iti isuamin a dayagna saan a nakawesan a kas iti maysa kadagitoy.”—Mateo 6:25, 28, 29.

Gapu iti panangpolinar, agbiag dagiti mula ken agpataudda iti taraon a pagpampannurayantayo. Agpayso a ti pollen ket mabalin a makapasuron kadagiti dadduma, ngem rumbeng nga agyamantayo amin gapu kadagiti naggagaget a manangpolinar a mangiwarwaras iti pulbo ti biag. Dagiti nawadwad nga apit ket nangnangruna nga agpannuray iti daytoy nakaskasdaaw a natural a proseso a mangpasingked iti nakaskasdaaw nga aramid ti Namarsua kadatayo.

[Footnotes]

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 16, 17]

Dagiti Manangpolinar

DAGITI NGILAW KEN ABAL-ABAL

Dagitoy ti dadduma kadagiti nagaget a manangpolinar a saan unay a mapadpadayawan. No paboritom ti tsokolate, agyamanka iti nagbassit nga insekto a mangar-aramid iti napateg a trabahona a mangpolinar kadagiti sabong ti kayo a kakaw.

DAGITI PANNIKI KEN POSSUM

Adu kadagiti katatayagan a kayo iti lubong, kas iti kapasanglay ken ti baobab, ket agpannuray kadagiti panniki a mangpolinar kadakuada. Dadduma a panniki nga agkaan kadagiti prutas ket saan laeng nga agsusop kadagiti nektar no di ket kanenda ti bungana isu a mairawasda dagiti bukel, isu a doble ti maipapaayda a serbisio. Idiay Australia, dagiti babassit a marsupial a pagaammo kas dagiti possum asitganda dagiti sabong ken agpiestada kadagiti nektar. Bayat ti panagpasiarda, ti burboran a bagida ti mangyallatiw iti pollen iti nadumaduma a sabong.

DAGITI KULIBANGBANG KEN SIMOTSIMOT

Dagitoy a napintas nga insekto agpannurayda unay iti nektar a pagtaraonda, isu nga adda dagiti pollen a dumket iti bagida manipud iti nadumaduma a sabong. Dadduma a napipintas nga orkidia ket agpannuray a naan-anay kadagiti simotsimot agpaay iti naballigi a polinasion.

DAGITI SUNBIRD KEN HUMMINGBIRD

Dagitoy a namaris a tumatayab kanayon a mapanda iti nadumaduma a sabong tapno agsusop iti nektar. Dumket dagiti pollen iti dutdot iti muging ken barukong ti tumatayab.

DAGITI UYOKAN KEN ALUMPIPINIG

Dumket ti pollen iti burboran a bagi dagiti uyokan isu a dagiti uyokan epektiboda unay a mangpolinar. Ti maysa laengen a bumblebee ket makaawit iti agingga iti 15,000 a tinukel a pollen. Gapu iti pannakaisangpet dagiti bumblebee a naggapu iti England idi maika-19 a siglo, nabunga itan dagiti bangkag ti clover idiay New Zealand, a mangipapaay iti napateg a pagaraban dagiti dinguen iti dayta a pagilian.

Iti intero a lubong, ti uyokan ti kapatgan a manangpolinar. Kaaduanna a dumap-aw dayta iti maysa laeng a kita ti sabong a nawadwad iti asideg ti balayna. Ti eksperto kadagiti insekto a ni Christopher O’Toole pinattapattana nga “agingga iti 30 a porsiento ti amin a taraon ti tao ti direkta wenno saan a direkta nga agpannuray iti panangpolinar dagiti uyokan.” Kasapulan dagiti uyokan tapno mapolinar dagiti mula a kas kadagiti almendro, mansanas, plum, cherry, ken kiwi. Dagiti mannalon bayadanda ti serbisio dagiti agtartaraken iti uyokan gapu kadagiti serbisio nga ipapaay ti tunggal balay dagiti uyokan.

[Ladawan iti panid 18]

Dagiti bee orchid