Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Kasano a Maliklikak ti Pornograpia?

“Adda kaeskuelaak a ti makinlikud a rikep ti locker-na ket napigketan iti retrato ti silalabus a babai. Agassideg laeng ti locker-mi.”​—Robert.a

“Madamaak idi nga agin-Internet para iti leksionko idi pagammuan ta nalukatak ti maysa a site ti pornograpia.”​—Annette.

IDI agtutubo a kas kenka dagiti dadakkelmo, asinoman a mayat nga agbuya iti pornograpia ket nasken nga agsapul iti pagbuyaanna iti dayta. Ita, agkaraiwaran ti pornograpia. Kas ti kadakdakamat a ni Robert, mabalin a di inggagara a makakitaka iti pornograpiko a ladawan a kukua ti kaeskuelaam. Wenno kas ken Annette, mabalin a pagammuan ta agparang dayta bayat nga agluklukatka iti site iti Internet. Kinuna ti maysa a balasitang nga agtawen iti 19, “No dadduma, bayat nga agluklukatak iti site, gumatgatangak, wenno uray no suksukimatek laeng ti kuartak iti banko babaen ti Internet, pagammuan ta agparang lattan dagiti pornograpiko a ladawan!”b

Saanen a karkarna dayta. Iti maysa a panagadal, 90 a porsiento kadagiti agtawen iti 8 agingga iti 16 ti nagkuna a dida inggaggagara a nalukatanda ti maysa a site maipapan iti pornograpia​—kaaduanna bayat nga ar-aramidenda ti leksionda! Kinapudnona, babaen ti minilion a Web site nga aglaon iti ginasut a milion a makagargari a Web page, ti pornograpia ket nalaklakan a mabuya ngem idi. Mabalin pay ketdin a mabuya ken mabasa dagita iti cell phone. “Nalatak dayta idiay eskuelaanmi,” kinuna ti 16-anyos a ni Denise. “Kada Lunes, ti saritaan ket masansan a maipapan kadagiti ladawan a nai-download iti cell phone-mi iti Sabado wenno Domingo.”

Gapu ta ammom a nagadu ti agbuybuya iti pornograpia, nalabit pampanunotem no dakes kadi a talaga dayta. Ti sungbat ket wen, gapu iti nadumaduma a rason. Usigem ti uray tallo laeng kadagita:

◼ Ti pornograpia ibabainna dagiti agar-aramid ken agbuybuya iti dayta.​—1 Tesalonica 4:3-5.

◼ Ti panaginteres iti pornograpia ket umasping iti abnormal a seksual a panaggartem dagiti dakes nga espiritu idi kaaldawan ni Noe.​—Genesis 6:2; Judas 6, 7.

◼ Ti panagbuya iti pornograpia ket masansan a mangiturong iti panagaramid iti seksual nga imoralidad.​—Santiago 1:14, 15.

Makadadael dagiti epekto ti pornograpia kadagidiay nairuam iti dayta. Usigem ti dua kadagita a pagarigan:

“Ubingak pay idi damo a nagbuyaak iti pornograpia isu a marigatanak a mangisardeng iti dayta. Adun a tawen ti napalabas ngem malaglagipko pay laeng dagidi a nabuyak. Kasla diak pulos malipatan dagita, ken panagriknak, pulos a diakton maaddaan iti nadalus a konsiensia. Ti pornograpia dadaelenna ti panagraemmo iti bagim ken mabalin a pakaigapuan pay ketdi dayta iti pannakariknam a narugitka ken awan serserbim. Kanayonen a mariknam nga adda dadagsen iti barukongmo a sika laeng ti makaammo iti dayta.”​—Erica.

“Sangapulo a tawen a naadiktoak iti pornograpia, ngem 14 a tawenen a naisardengko dayta. Ngem uray ita, inaldaw a lablabanak ti tarigagayko nga agbuya manen. Nupay malablabanakon dayta, adda pay laeng ti kasta a tarigagayko. Kayatko pay laeng ti agusioso. Presko pay laeng iti panunotko dagiti pornograpiko a ladawan a nabuyak idi. Diak la koman pinadpadas dayta idi. Kasla ngamin saan a makadangran idi damo. Ngem ita, ammokon a makadangran gayam dayta. Ti pornograpia ket makadadael, nakadakdakes, ken ibabainna dagiti nagaramid ken mangbuybuya iti dayta. Uray kasano ti panangallukoy dagiti promotorna, talaga nga awan a pulos ti pagimbagan dayta.”​—Jeff.

Tingitingem

Kasano a maliklikam ti di inggagara a pannakakitam iti pornograpia? Umuna, usigem ti kasasaad.

Kasano kasansan a di inggagara a makakitkitaka iti pornograpia?

□ Saan a pulos □ Pasaray

□ Linawas □ Inaldaw

Sadino ti masansan unay a pakakitaam iti dayta?

□ Internet □ Eskuelaan

□ TV □ Dadduma pay

Aniada dagiti kasasaad a masansan a makakitaka iti pornograpiko a material?

Usigem dagiti sumaganad a pagarigan:

Adda kadi dadduma a kaeskuelaam a kaay-ayoda ti agipatulod iti pornograpiko a ladawan babaen iti e-mail wenno cell-phone? No ammomon a kasta ti ar-aramidenda, mabalin a dayta ti mangtignay kenka a mang-delete kadagita uray saanmo pay ida a nalukatan.

No madamaka nga agta-type bayat ti panagsirarakmo iti Internet, adda kadi dagiti mensahe a kellaat nga agparang iti iskrin ti computer a mangaw-awis kenka a manglukat iti maysa a site? No adda, mabalin a makatulong kenka no i-type-mo ti mas espesipiko a termino imbes nga agusarka iti termino a nalawa ti saklawenna.

Isuratmo iti baba ti aniaman a kasasaad a nagtungpal iti pannakakitam iti pornograpia.

․․․․․

Maigapu kadagiti kadakdakamat, ania ti mabalin nga aramidem tapno makissayam ti kasansan ti di inggagara a pannakakitam iti pornograpia? (Isuratmo ditoy dagiti kapanunotam.)

․․․․․

Ania ti aramidem no naiparna a nakakitaka iti pornograpia?

□ Iddepek a dagus.

□ Kitaek biit.

□ Itultuloyko a buyaen ken kumitaak iti ad-adu pay.

No ti maikadua wenno maikatlo ti sungbatmo, ania a kalat ti rumbeng nga aramidem maipapan iti dayta?

․․․․․

Panangisardeng

Dadduma kadagidiay saan a nangigaggagara a nakakita iti pornograpia ket nagusioso idi agangay agingga a nairuamdan nga agbuya iti dayta. Saan a nalaka nga isardeng dayta nga ugali. Kinuna ni Jeff a nadakamat itay: “Sakbay a nagadalak iti Biblia, napadasak ti nakaro a panagdroga. Dandani amin a nalatak a droga ket napadasakon. Ngem kadagiti amin a nakaadiktuak, ti panagbuya iti pornograpia ti karirigatan nga isardeng.”

No nakayugaliam ti agbuya iti pornograpia, dika maupay. Mabalinmo ti agpatulong. Kasano?

◼ Ammuem no ania a talaga ti pornograpia. Kinapudnona, dayta ket maysa a taktika ni Satanas tapno pagbalinenna a nakababain ti maysa a nadayaw a banag a pinarsua ni Jehova. Matulonganka a ‘manggura iti dakes’ no ammuem no ania a talaga ti pornograpia.​—Salmo 97:10.

◼ Panunotem dagiti dakes nga epektona. Ti pornograpia dadaelenna ti panagasawa. Ikkatenna ti panagraem kadagiti babbai ken lallaki. Ibabainna met daydiay mangbuya iti dayta. Adda ngarud naimbag a rason no apay a kunaen ti Biblia: “Nasaldet daydiay nakakita iti didigra ket rugianna ti aglemmeng.” (Proverbio 22:3) Isuratmo iti baba ti maysa a pagarigan ti didigra a mabalin nga umapay kenka no iyugalim ti agbuya iti pornograpia.

․․․․․

◼ Agkarika iti bagim. “Insapatak a pulos a diak matmatan a sidederrep ti maysa a balasang,” kinuna ti matalek a ni Job. (Job 31:1, Ti Naimbag a Damag Biblia) Dagiti sumaganad ti sumagmamano kadagiti ‘kari’ a mabalinmo nga aramiden:

□ Diakton agusar iti Internet no sisiak iti maysa a siled.

□ Dagus nga iserrakto ti aniaman a kellaat nga agparang a site a mangipakita kadagiti imoral nga eksena.

□ Agpabalakadak iti maysa a nataengan a gayyem no kasdiay a mangrugiak manen nga agbuya iti dati a nakaadiktuak a pornograpia.

Adda kadi maysa wenno dua a mapanunotmo a pamay-an a makatulong kenka tapno maisardengmo ti ugalim nga agbuya iti pornograpia? No adda, isuratmo dagita iti baba.

․․․․․

◼ Ikararagmo dayta. Inkararag ti salmista ken Jehova: “Iliklikmo dagiti matak manipud panangkita iti awan pategna.” (Salmo 119:37) Kinapudnona, mabalin a narigat nga idian ti maysa a banag a kaay-ayo ti managbasol a lasagtayo. Ngem kayat ni Jehova nga agballigika, ket maipaayannaka iti “pannakabalin a nalablabes ngem ti gagangay” tapno maaramidmo ti umiso!​—2 Corinto 4:7.

◼ Ipudnom dayta iti maysa a mapagtalkan a gayyem. Mabainka kadi? Nalabit! Ngem panunotem ti masagrapmonto a bang-ar no lumag-an ti aniaman a pakadagsenam. Daydiay pagipudnuam iti parikutmo ket kayarigan ti maysa a “kabsat a mayanak no adda rigat.” (Proverbio 17:17) Ti panagpili iti maysa a mapagtalkan a gayyem ti masansan a maysa a napateg a pamuspusan tapno interamente a maisardengmon dayta nga ugalim.

No ugalim ti agbuya iti pornograpia, isuratmo iti baba ti nagan ti maysa a nataengan a kapammatian a mariknam a komportable a pagipudnuam iti parikutmo maipapan iti dayta.

․․․․․

Kabaelam ti agballigi iti panangikagumaam a mangisardeng iti ugalim nga agbuya iti pornograpia. Kinapudnona, kada liklikam dayta, maysa manen dayta a naisangsangayan a balligim. Ipakaammom ken Jehova ti maipapan iti dayta a panagballigim ket agyamanka iti panangpabilegna kenka. Kanayon a laglagipem a maparagsakmo ti puso ni Jehova no isardengmo ti panagbuyam iti makadangran a pornograpia!​—Proverbio 27:11.

Ad-adu pay nga artikulo manipud iti serye nga “Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .” ti masarakam iti Web site a www.watchtower.org/​ype

Footnotes]

UTOBEM

◼ Kasano a ti pornograpia pagbalinenna a nakababain ti maysa a banag a nadayaw?

◼ Ania dagiti praktikal nga addang a maaramidam tapno masalaknibam ti bagim manipud iti pornograpia?

◼ Kasano a makatulongka no ti kabsatmo ket nayugalinan ti agbuya iti pornograpia?

[Ladawan iti panid 12, 13]

Ugali kadi ti dadduma a kaeskuelaam a mangipatulod iti pornograpia babaen iti cell phone?