Panaggusto iti Pizza
BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY ITALIA
NI Ari Ferdinand I (1751–1825) ket naipadamag a nagpammarang kas ordinario a tao ken sililimed a pinasiarna ti maysa a napanglaw a komunidad idiay Naples. Apay? Sigun iti maysa nga estoria, makakakaan ngamin iti taraon nga imparit ti reyna iti palasio. Ania dayta a taraon? Isu ti pizza.
No koma ta sibibiag pay ita ni Ferdinand, saanen a marigatan a gumun-od iti dayta. Ngamin, addan agarup 30,000 a paggatangan iti pizza iti Italia, ken tinawen nga agar-aramidda iti promedio nga 45 para iti tunggal umili!
Nanumo a Nangrugian
Ti pizza ket mabalin a nangrugi a naaramid idiay Naples idi agarup 1720. Ti kaaduan idi a mangmangan iti pizza ket dagiti napanglaw. Nalaka dayta nga isagana, a mailako ken makan iti ruar. Dagiti kalsada ket unoren dagiti aglaklako nga ipukpukkawda dagiti naimas a lakoda. Tapno saan a bumaaw dagiti pizza, naikabil dagita iti scudo, maysa a gambang a pagkargaan a susuonen ti aglaklako.
Idi agangay, impakaammo ni Ari Ferdinand I iti naarian a sangakabbalayanna ti panaggustona iti pizza. Di nagbayag, dayta a taraon a mailaklako la idi iti kalsada ket magugustuanen ti adu ta uray dagiti adda iti alta sosiedad ken dagiti natatan-ok iti pagarian ket agaaripunon kadagiti paggatangan iti pizza. Ti apoko ni Ferdinand a ni Ari Ferdinand II ket nagpaaramid pay ketdi iti pugon a masungrodan iti kayo iti minuyongan ti Palasio Capodimonte idi 1832. Isu a kanayonna a maparagsak dagiti natatan-ok a sangailina.
Nasustansia Kadi ti Pizza?
Ita, ti pizza ket paborito dagiti agtutubo, ngem nasken ti panagannad. Maibilang laeng a nasustansia ti pizza no naaramid dayta kadagiti makapasalun-at a ramen a balanse ti linaonna a karbohidrato, protina, ken taba, ken kasta met nga aduan kadagiti bitamina, mineral ken amino acid. Maisingasing ti lana ti olibo kas ramen ti pizza ta mangpapartak dayta iti itataud ti HDL, a nadeskribir kas “ti nasayaat a kita ti kolesterol a makatulong a mangdalus kadagiti urat.”
Kasta met a no ti pizza ket naluto a naimbag, manmano a pakaigapuan dayta ti panagsakit iti tian. Ti maysa a makagapu ket makaagsep iti umdas a danum ti karbohidrato iti arina bayat ti pananggamay ken panangpaalsa. Gapu ta nalaka a makabsog ti taraon no nabaknang iti karbohidrato, gagangay a dimo masobraan ti mangan iti pizza uray no paboritom dayta.
Inton sumaganad a manganka iti paboritom a pizza, lagipem ti nanumo a nangrugianna. Ken agyamanka ta saan nga inlimed ni Ari Ferdinand I ti panaggustona iti pizza.
[Kahon/Ladawan iti panid 27]
◼ Ti kasayaatan a paglutuan iti pizza ket iti pugon a masungrodan iti kayo. Naayamuom ti pizza gapu iti asuk bayat ti panagluto. Naimas met dayta gapu iti naurnong a bassit a dapo iti sirok ti pizza.
◼ Ti kadakkelan a nagtimbukel a pizza ket naaramid idi 1990. Nasurok a 37 a metro ti diametrona ken nasurok a 12,000 a kilo ti kadagsenna!
◼ Ti nakairuamanda a panangipallatok ken panangipusipusipos iti bellaay ket saan laeng a tapno pagpabuya. Makatulong dayta iti panagbalin ti bellaay a daplat ken sukog-pinggan a medio nabengbeng ti pingirna isu a nagsayaat dayta a pannakalansad ti pizza!
[Ladawan iti panid 26]