‘Nagadu ti Aramidek!’

DAGITI makisalip iti Olimpiada iti tay-ak ti panagbarbel saanda nga inaldaw a nayonan ti kadagsen ti bagkatenda a barbel. Regular nga agbagkatda kadagiti nalaglag-an a barbel tapno pumigsada a mangbagkat kadagiti nadagdagsen. No kanayon nga agbagkatda iti inggat’ kabaelanda, madangran dagiti masel ken susuopda agingga a didanton makapagbarbel.

Umasping iti dayta, nalabit napingetka nga agad-adal kas maysa nga estudiante. Ket napingpingetka manen no adda dagiti narigat nga asaynmentmo wenno no agsagsaganaka para iti eksamenasion.a Ngem kasanon no inaldaw laengen a nagabsuonanka iti asaynment, dadduma pay a leksion, ken proyekto? Nalabit dikan makapangan a naimbag wenno masansan payen nga agpuyatka. Gapu ta kanayon a marigrigatanka, mabalin nga agsakitka inton agangay. Nalabit kasta itan ti mapaspasaram.b

Di Maib-ibusan iti Asaynment

“Iti panaglabas dagiti tawen, umad-adu ken rumigrigat dagiti asaynmentko. Nagbayag pay met nga iringpas dagita,” kinuna ti 15 anyos a ni Hirokoc nga estudiante idiay Japan. “Nagadu pay koma ti kayatko nga aramiden, ngem masapul nga itedmin ti asaynmentmi kabigatanna. No dadduma, matartarantaakon.” Maipapan kadagiti asaynmentna, insurat ti 14 anyos a ni Svetlana idiay Russia: “Diak maaguantaan dagiti rumigrigat nga asaynmentko. Kada tawen, umad-adu dagiti asignaturak ken umad-adu met ti asaynment nga ited dagiti mannursuro. Kasta met a tunggal mannursuro ibilangna a napatpateg ti asignaturana ngem iti dadduma pay. Nagrigat a bingaybingayen ti panawenko a mangileppas iti amin nga ipapaaramidda kaniak.”

Apay a nagadu nga asaynment ti ipapaaramid dagiti mannursuro? Insurat ti 18 anyos a ni Gilberto idiay Brazil: “Kuna dagiti mannursuro a kayatdakami nga isagana tapno makastrekkaminto iti trabaho a pagiinnagawan dagiti aplikante.” Ipapantayon a pudno dayta ngem nalabit marigatanka unay gapu iti kaadu ti asaynmentmo. Mabalin a mapalag-ananka no baliwam ti panangmatmatmo kadagita ken ipamuspusam ti agbalin nga organisado.

Ibilangmo ti umad-adu nga asaynmentmo kas pannakasanay a kasapulam tapno agballigika inton nataengankan. Nupay kasla di agpatpatingga dagiti asaynmentmo, dimo mapupuotan nga agpatingganto met la dagita ta agturposkan. Inton mangrugikan nga agtrabaho tapno masuportaram ti bagim, maragsakankanto ta nairingpasmo dagidi nagririgat nga asaynmentmo. ‘Mananammonto ti nagbannogam’ bayat ti panageskuelam.—Eclesiastes 2:24, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

Makissayam ti adu a pakarigatam no disiplinaem ti bagim ken agbalinka nga organisado. (Kitaem ti kahon a “Dagiti Praktikal a Wagas ti Panangkissay Kadagiti Pakarigatan.”) No iyugalim nga aramiden a naimbag ken madagdagus dagiti asaynmentmo, agtalekto kenka dagiti mannursurom ken kayatdakanto a tulongan. Ipapantayon a kasta ti relasionmo iti maysa kadagiti mannursurom. No adda mapasamak a dimo ninamnama ket ipakpakaunam kenkuana a dimo mairingpas ti asaynmentmo, panagkunam, dinakanto ngata ikkan iti konsiderasion? Ni Daniel a maysa kadagiti agserserbi iti Dios ket “mapagpiaran ken awan a pulos kinaliway wenno rinuker a banag a nasarakan kenkuana.” Gapu iti kinaanep ni Daniel iti trabahona, nagun-odanna ti pammadayaw ken panagtalek ti ari. (Daniel 6:4) No tuladem ni Daniel iti panangasikasom kadagiti asaynmentmo, mabalin a maipaayanka iti konsiderasion inton kasapulam dayta.

Awanto ngatan ti pakaringgoram a nainaig iti panageskuelam no la ket ta agimdengka a naimbag iti klase, aramidem dagiti asaynmentmo, ken iringpasmo dagiti proyektom iti naikeddeng a tiempo? Addanto latta, ngem ti dadduma kadagita ket maigapunto laengen iti tarigagaymo a nasaysayaat pay koma ti maaramidam. Imbes a bastabasta laeng ti panangileppasmo iti asaynmentmo, nalabit a talaga a kayatmonto ti makasursuro ken mabenipisiaran kadagiti klasem.

Makagunggona ken adda pagsayaatan dayta a kita ti pakaringgoran. Ngem mabalin a maipasangoka iti makadangran ken di nesesita a pakaringgoran.

Maringgoranda Unay Kadagiti Ekstrakurikular nga Aktibidad

Panunotem ti maysa a kaskasero a drayber. Nakapaspaspas ti panagpatarayna sa bigla nga agpreno inton kasapulan a sumardeng. Kalpasanna, agpataray manen iti nakapaspaspas. Anianto ngata ti mapasamak iti lugan dayta a kaskasero? Dakkel ti posibilidadna a madadael ti makina ken ti dadduma pay a piesa dayta. Ngem dakdakkel pay ti posibilidad a madadaelna dayta gapu iti grabe nga aksidente.

Umasping iti dayta, adu nga estudiante ti mangbambannog iti bagi ken panunotda sakbay ken kalpasan ti klase. Maipapan iti sumagmamano nga estudiante a naam-ammona, kastoy ti insurat ni Denise Clark Pope iti librona a Doing School: “Nakasapsapada a mapan ageskuela, maysa wenno dua nga oras sakbay nga agtrabaho ti kaaduan kadagiti natataengan, ken masansan a nakarabrabiinton no maturogda, kalpasan ti panagpraktisda iti football wenno sala, pannakimitingda iti organisasion dagiti estudiante, panagtrabahoda iti part-time, ken panagaramidda kadagiti asaynment.”

No inaldaw a kasta ti ar-aramiden dagiti estudiante, posible nga agproblemadanto. Gapu iti nakaro a pakaringgoran, mabalin nga agsakit ti tian wenno uloda. Gapu ta kanayonda a mabannog, kumapuy ti resistensiada isu nga agsakitda. Dida metten maaramidan dagiti nakairuamanda nga aktibidad ken marigatandan a mangpasubli iti kiredda. Kasta met kadin ti mapaspasamak kenka?

Nasayaat met ketdi ti agregget a mangragpat kadagiti makagunggona a kalat, ngem uray no nakaradkadka, adda pagpatinggaan ti maaramidam iti agmalem. Kastoy ti nainsiriban nga ibalakad ti Biblia: “Ti kinanainkalinteganyo maammuan koma dagiti amin a tattao.” (Filipos 4:5) Ti dua a kaipapanan ti sao a “nainkalintegan” ket “saan a nalabes wenno sobra” ken “manakem.” Ti nainkalintegan a tao ket agaramid kadagiti desision a saan a makadangran iti bagina wenno iti sabsabali. Ipakpakitana ti kinamanakem, maysa a galad a nakapatpateg iti daytoy a nariribuk a lubong. Isu a tapno kanayonka a nasalun-at, agbalinka a nainkalintegan—isardengmo ti dadduma kadagiti saan unay a napateg nga aktibidadmo.

Panagpabaknang

Ngem para iti dadduma nga agtutubo, kasla marigatanda a mangragpat kadagiti kalatda no agbalinda a nainkalintegan. Patien dagiti kasta nga estudiante a ti tulbek ti balligi ket ti nangato ti sueldona a trabaho ken ti kinabaknang nga itden dayta. Kasta a kita ti panagpampanunot ti napaliiw ni Denise Clark Pope iti dadduma kadagiti agtutubo a naam-ammona. Kinunana: “Kayat met koma dagita nga estudiante ti maturog iti napapaut ken agbalin a nasalsalun-at, ngem dida maaramidan dayta gapu iti kaadu ti nakaeskediul nga aramidenda, agraman dagiti obligasionda iti eskuelaan, pamilia, ken trabahoda. Kayatda met nga ad-adu koma ti tiempoda a makilangen kadagiti gagayyemda, mangaramid iti dadduma pay a banag, wenno makapagaliwaksay iti sumagmamano nga aldaw, ngem patien ti kaaduan kadakuada a dida maaramid dagita bayat a manmantenerenda dagiti nangato a gradoda. Naamirisda a nasken nga agpilida, ket napatpateg kano ti panagballigida iti masanguanan ngem iti agdama a kinaragsakda.”

Dagita a nagaget unay nga estudiante nasayaat nga usigenda ti kinuna idi ti maysa a masirib a tao: “Adda aya magunggona ti tao no matagikuana ti entero a lubong ngem mapukawna met ti biagna? Awan! Awan ti maited ti tao a pangsubbot iti biagna.” (Mateo 16:26, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Babaen kadagita a sasao, namakdaar ni Jesu-Kristo a saan a makagunggona dagiti kalat a mabalin a pagregreggetantayo a ragpaten iti daytoy a lubong ta pagpeggadenda ti bagi, emosion, ken relasiontayo iti Dios.

Iti librona a The Price of Privilege, insurat ti sikologo a ni Madeline Levine a “ti kuarta, edukasion, impluensia, kinatan-ok, ken material a bambanag dida mailiklik ti tao manipud iti kinaliday wenno emosional a sakit.” Kastoy ti napaliiw ti nadakamaten a ni Denise Clark Pope: “Nagadu ti makitkitak nga ubbing ken nagannak a mangikagkagumaan nga agballigi—sigun iti di umiso a pannakaawatda iti kaipapanan ti balligi.” Sana innayon: “Ikagumaantayo ketdi koma a pasalun-aten ti isip ken bagitayo ken pasayaaten ti panangmatmattayo kadagiti napatpateg ngem iti material a bambanag.”

Addada banag a napatpateg nga amang ngem iti kuarta. Karaman kadagita ti nasalun-at a kasasaad ti bagi ken emosion, nasayaat a konsiensia, ken pannakigayyem iti Namarsua kadatayo. Di magatadan dagita a sagut ti Dios. No mapukawmo dagita gapu iti panagreggetmo a lumatak wenno bumaknang, mabalin a dimonton pulos mapasubli dagita. Bayat a silalagipka iti dayta, panunotem daytoy nga insuro ni Jesus: “Naragsak dagidiay sipapanunot iti naespirituan a kasapulanda, yantangay kukuada ti pagarian ti langlangit.”—Mateo 5:3.

Adu nga agtutubo ti umanamongen iti dayta a kinapudno. Bayat nga ar-aramidenda ti amin a kabaelanda nga ageskuela, ammoda a ti kinalaing idiay eskuelaan ken dagiti material a kinabaknang ket saan a mangyeg iti manayon a kinaragsak. Mabigbigda a ti panangikagumaan a mangragpat kadagita a kalat ket mangyeg kadakuada iti di nesesita a pakaringgoran. Naawatanen dagita nga estudiante a ti panangpennek “iti naespirituan a kasapulanda” ti pamuon ti pudno a naragsak a masakbayan. Dagiti mangipabpablaak iti daytoy a magasin wenno dagiti kalugaram a Saksi ni Jehova ket maragsakan a mangisuro kenka no kasanoka nga agbalin a naragsak bayat a pempennekem ti naespirituan a kasapulam.

[Footnotes]

[Blurb iti panid 6]

Uray no nakaradkadka, adda pagpatinggaan ti maaramidam iti agmalem

[Blurb iti panid 8]

Ti pananggun-od iti pannakaammo maipapan iti Namarsua kenka ti kasayaatan nga edukasion a mabalinmo a gun-oden

[Kahon/Ladawan iti panid 6]

DAGITI PRAKTIKAL A WAGAS TI PANANGKISSAY KADAGITI PAKARIGATAN

❑ Nakabaybayagka kadi a mangbirbirok iti kasapulam kadagiti papel ken kuadernom? Adda dagiti agkasapulan iti tulong tapno agbalinda a mas organisado. Dika mabain nga agkiddaw kadagiti singasing ti sabsabali.

❑ Manangitantanka kadi? Padasem nga ikagumaan a leppasen a nasapsapa ti asaynmentmo. Masdaawkanto iti mariknam a bang-ar ken pannakapnek ket daytanto ti mangtignay kenka a din mangitantan kadagiti asaynmentmo.

❑ Masansan kadi a sabali ti mapampanunotmo no madama ti klaseyo? Padasem daytoy iti makabulan: Imdengam a naimbag ti ad-adalenyo iti klase, ken aginotarka tapno addanto repasuem kalpasanna. Naragsakkanto ta dikanton marigatan a mangaramid iti asaynmentmo. Iti kasta, makissayan ti pakarigatam iti eskuelaan.

❑ Nangpilika kadi kadagiti klase a mangpapartak iti panageskuelam ngem ad-adu nga amang ti mausar a tiempo ken pigsam? Nainsiriban kadi a piliem dagita a klase? Makisaritaka kadagiti nagannakmo. Makiumanka iti maysa a natimbeng ti panangmatmatna iti edukasion. Maamirismonto a dagita nga opsional a kurso ket saan unay gayam a makatulong iti panagrang-aymo agingga nga agturposka.

[Kahon iti panid 6]

MANGSALAKNIB A PADER NGA AR-ARAPAAP LAENG

“Ti napapateg a bambanag ti nabaknang isuda ti nabileg nga ilina, ket iti ar-arapaapna kaslada mangsalaknib a pader.” (Proverbio 18:11) Idi un-unana, nagpannuray dagiti tattao kadagiti nangato a pader tapno natalgedda no adda rumaut. Panunotem nga agnanaedka iti siudad nga awanan iti pader ngem ipappapanmo latta a napalawlawan dayta iti mangsalaknib a pader. Uray kasanot’ panangkombinsirmo iti bagim nga adda ti pader, talaga a dika natalged no aktual nga addan rumaut.

Kas kadagidiay agnanaed iti kasta a lugar, maupayto laeng dagiti agtutubo a mangikagkagumaan nga agpabaknang. Maysaka kadi nga ama wenno ina? Nasayaat no tulongam ti anakmo a mangliklik iti silo ti materialismo ken saan nga agbiag iti arigna siudad nga awanan iti aktual a pader.

Dagiti sumaganad a kinapudno a naibasar iti Biblia ket makatulong kenka a makirinnason iti anakmo:

◼ Masansan nga ad-adu nga amang ti problema nga itden ti aglaplapusanan a kinabaknang ngem iti solbarenna. “Ti aglaplapusanan a kukua daydiay nabaknang saan a mangipalubos kenkuana a maturog.”—Eclesiastes 5:12; 1 Timoteo 6:9, 10.

◼ No ti maysa a tao ket agplano a naimbag, dinan kasapulan ti bumaknang tapno rumagsak. “Dagiti gakat daydiay nasaet sigurado a mangipaay iti pagsayaatan.”—Proverbio 21:5; Lucas 14:28.

◼ Pannakapnek ti itden ti kalkalainganna a sapul a makaanay a pagbiag ti maysa a tao. “Saannak nga ikkan iti kinakurapay wenno uray kinabaknang.”—Proverbio 30:8.d

[Footnote]

[Dagiti Ladawan iti panid 7]

Saan a makagunggona ti adu unay nga aktibidad

[Ladawan iti panid 7]

Ibilangmo ti asaynmentmo SAAN a kas problema no di ket kas paset ti pannakasanaymo nga agtrabaho