Agimtuod Dagiti Agtutubo
Kasanok a Mailiwliwag ti Ipapatay ni Tatang Wenno ni Nanangko?
“Idi natay ni Nanang, diak ammo no ania ti aramidek. Napalalo ti leddaangko. Isu ngamin ti namagkaykaysa iti pamiliami.”—Karyn.a
NALABIT ti ipapatay ti ama wenno ina ti maysa kadagiti kasaeman a mapasaram iti biagmo. Saan laeng a masapul nga ibturam ti nakaro a ladingit, no di ket nasken pay a sanguem ti masanguanan a saanen a kas iti ninamnamam.
Nalabit inar-arapaapmo a ti dungdungnguem nga ama wenno ina ket addanto a makipagrag-o kenka kadagiti gundaway a kas inton maalamon ti lisensiam nga agmaneho wenno agturposka iti eskuelaan wenno inton agkasarka. Ita, natungdayen dagita nga arapaapmo, isu a malmaldaang, maup-upay, wenno makapungtotka pay ketdi. Kasanom a madaeran ti agkakanat a mariknam gapu iti ipupusay ni tatang wenno ni nanangmo?
‘Normal Kadi ti Kastoy a Marikriknak?’
Apaman a naammuam a natay ni tatang wenno ni nanangmo, agkakanat ti mariknam a dimo pay pulos napaspasaran. Ni Brian a 13 laeng ti tawenna idi natay ni tatangna gapu iti atake ti puso, kinunana: “Iti daydi rabii a naammuanmi a natayen ni tatang, awan ti naaramidanmi no di agsangit ken agiinnarakup.” Ni Natalie nga agtawen iti 10 idi natay ni tatangna gapu iti kanser, malagipna: “Diak idi ammo no ania ti mariknak. Kasla nabibineg ti emosionko.”
Ti ipapatay ket nagduduma ti epektona iti tunggal maysa. Kinapudnona, kuna ti Biblia a “tunggal maysa” ket adda “bukodna a saplit ken ti bukodna a rigat.” (2 Cronicas 6:29) Maitunos iti dayta, panunotem biit no ania ti epekto kenka ti ipapatay ni tatang wenno ni nanangmo. Isuratmo iti baba no (1) ania ti nariknam idi naammuam a natay ni tatang wenno ni nanangmo ken no (2) ania ti mariknam itan.b
(1) ․․․․․
(2) ․․․․․
Nalabit ipasimudaag dagiti sungbatmo nga uray kaskasano ket nailiwliwagmon ti ladingitmo. Normal laeng dayta. Dina kaipapanan a linipatmon ni tatang wenno ni nanangmo. Iti sabali a bangir, nalabit agladladingitka pay laeng wenno kumarkaro pay ketdi dayta. Nalabit ti panagleddaangmo ket kas kadagiti dalluyon, adda tiempo a mailiwliwagmo dayta sa pagammuan ta sumken a kas man la sumabuag kadagiti dimo ninamnama a kanito. Normal met dayta—uray nabayagen a natay ni tatang wenno ni nanangmo. Ti saludsod ket, Kasanom a mailiwliwag ti ladingitmo—kasano man kakaro dayta?
Dagiti Pamay-an Tapno Mailiwliwagmo ti Ladingit
Dimo medmedan ti agsangit! Makatulong ti panagsangit tapno maep-ep ti ladingitmo. Nupay kasta, nalabit nariknam ti kas iti narikna ni Alicia a 19 ti tawenna idi natay ni nanangna. Kinunana, “Impapanko a no ipakitak ti napalaus a ladingitko, ipagarup ti dadduma a kurang ti pammatik.” Ngem panunotem: Ni Jesus ket perpekto idi a tao nga addaan natibker a pammati iti Dios. Ngem “nagarubos dagiti lua[na]” iti ipapatay ti ing-ingungotenna a gayyem. (Juan 11:35) Isu a dimo medmedan ti agsangit. Di kaipapanan dayta a kurang ti pammatim! Kinuna ni Alicia: “Idi agangay, inaldaw nga agsangitak iti kasta unay.”c
Iyebkasmo dagiti mangburburibor iti konsiensiam. “Rinabii nga umuliak tapno bisongek ni Nanang sakbay a maturogak,” kinuna ni Karyn nga agtawen iti 13 idi natay ni nanangna. “Adda maysa a rabii a diak inaramid dayta. Kabigatanna, natay ni Nanang. Ammok a di rumbeng a makonsiensiaak ngem kaskasdi a maburiborak ta saanko a napan kinita ni Nanang iti daydi a rabii ken gapu iti nagsasaganad a pasamak kabigatanna. Awan idi ni Tatang ta nagbiahe gapu iti trabahona ket binilinnakami ken manangko nga aywananmi ni Nanang. Ngem naladawkami a naturog. Idi napanko kinita iti kuartona, saanen nga agang-anges ni Nanang. Nakonsiensiaak gapu ta nasayaat pay ti kasasaadna idi pimmanaw ni Tatang!”
Kas ken Karyn, nalabit a makonsiensiaka gapu kadagiti naliwayam nga inaramid. Mabalin a sangkapanunotmo dagiti “no la koma.” ‘No la koma ta dinagdagko ni Tatang nga agpadoktor.’ ‘No la koma ta nasaksakbay a napanko kinita ti kasasaad ni Nanang.’ No maburiboranka kadagiti kasta a kapanunotan, laglagipem daytoy: Normal laeng a pagbabawyam dagiti inaramidmo koma ngem dimo naaramidan. Kinaagpaysuanna, no koma ammom a mapasamak dayta, mabalin a naiduma ti inaramidmo. Ngem saanmo met ngarud nga ammo. No kasta, di rumbeng a makonsiensiaka. Saan a sika ti makagapu iti ipapatay ni tatang wenno ni nanangmo!d
Iyebkasmo ti marikriknam. Kuna ti Proverbio 12:25: “Ti naimbag a sao isu ti mamagrag-o” kenka. No medmedam ti riknam, nalabit marigatanka a mangiliwliwag iti ladingitmo. Iti sabali a bangir, no iyebkasmo ti marikriknam iti maysa a talkem, mabalin a matulongannaka babaen kadagiti “naasi a sasao” a mangpabileg kenka iti tiempo a maldaangka. No kasta, apay a dimo padasen ti maysa wenno ad-adu pay kadagiti sumaganad a singasing?
Kasaritam ti nabalo nga ama wenno inam. Nupay narigat dayta a tiempo para iti nabalo nga ama wenno inam, sigurado a sidadaan latta a mangipaay iti kasapulam a tulong. Isu nga ibagam kenkuana ti marikriknam. Ti kasta a panagsaritayo ket sigurado a mangkissay iti ladingitmo ken ad-adda a mangpasinged kadakayo a dua.
Mabalin a makatulong daytoy tapno marugian ti saritaanyo: Mangilistaka iti dua wenno tallo a banag a kayatmo koma a maammuan maipapan iti daydi tatang wenno nanangmo. Kalpasanna, kiddawem a dayta ti pagsaritaanyo.e
․․․․․
Makisaritaka kadagiti nasinged a gagayyemmo. Kuna ti Biblia a ti pudno a kadua ket “mayanak no adda rigat.” (Proverbio 17:17) “Mabalin a ti tumulong kenka ket ti tao a dimo namnamaen a mangaramid iti kasta,” kinuna ni Alicia. “Isu a dika bumdeng a mangibaga iti marikriknam.” Pudno nga adda rigrigatna ti pannakisarita, ta agpadakayo iti gayyemmo a diyo ammo ti umiso a sasao nga ibagayo. Ngem inton agangay, pagsayaatamto no iyebkasmo iti sabsabali ti panagladingitmo. Ni David nga agtawen laeng iti siam idi natay ni tatangna gapu iti atake ti puso, malagipna: “Awan pulos ti nangibagaak iti nariknak. Ad-adda koma a simmayaat ti riknak ken salun-atko no impeksak idi ti kaririknak. Natulonganak koma a nangiliwliwag iti panagladingitko.”
Makisaritaka iti Dios. Mabang-aranka kalpasan a ‘maiparukpokmo ti pusom’ ken Jehova a Dios babaen ti kararag. (Salmo 62:8) Dayta ket saan la a basta ‘pamay-an a mangpabang-ar.’ No agkararagka, umar-ararawka iti “Dios ti amin a liwliwa, a mangliwliwa kada[tayo] iti amin a rigat[tayo].”—2 Corinto 1:3, 4.
Ti maysa a pamay-an ti Dios a mangliwliwa kadatayo ket babaen ti nasantuan nga espirituna. Mangted dayta kenka iti “pannakabalin a nalablabes ngem ti gagangay,” tapno madaeram ti saem ti ladingit. (2 Corinto 4:7) Mangipapaay met ti Dios iti “liwliwa manipud iti Kasuratan.” (Roma 15:4) Isu a kiddawem iti Dios ti espirituna, ken iwayaam a basaen ti pammabileg a masarakan iti Biblia a Saona. (2 Tesalonica 2:16, 17) Apay a dika mangaramid iti listaan dagiti teksto a makaliwliwa kenka ken nalakam la a kitaen no kasapulan?f
Agpatingganto Kadi ti Saem?
Saan la nga apagbiit ti pannakarikna iti ladingit. “Dayta ket saan a banag a basta maikeddengmo no kaano nga agpatingga,” kinuna ni Brianne nga agtawen iti 16 idi natay ni nanangna. “Adda dagiti tiempo nga agsangsangitak agingga a makaturogak. No dadduma, ikagumaak nga ipamaysa ti panunotko, saan nga iti ipupusay ni nanangko no di ket iti panagkaduaminto manen a mangtagiragsak kadagiti matungpalto a kari ni Jehova idiay Paraiso.”
Patalgedan ti Biblia nga iti Paraiso a dinakamat ni Brianne, “awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot.” (Apocalipsis 21:3, 4) Makatulong met kenka ti panangut-utob kadagita a kari tapno mailiwliwagmo ti ladingitmo gapu iti ipapatay ni tatang wenno ni nanangmo.
Ad-adu pay nga artikulo ti masarakan iti serye nga “Agimtuod Dagiti Agtutubo” iti Web site a www.watchtower.org/ype
[Footnotes]
a Nabaliwan dagiti nagan iti daytoy nga artikulo.
b No marigatanka ita a mangsungbat kadagitoy a saludsod, nalabit iti sabalinto laengen a gundaway.
c Dimo panunoten a masapul nga agsangitka tapno maipakitam ti panagladingitmo. Agduduma ti wagas ti panagladingit dagiti tattao. Ti napateg ket: No makasangsangitkan, panunotem a nalabit daytan ti “tiempo ti panagsangit.”—Eclesiastes 3:4.
d No buriborennaka latta ti kasta a kapanunotan, ibagam dayta iti nabalo nga ama wenno inam wenno iti sabali a nataengan. Inton agangay, maaddaankanton iti natimtimbeng a panangmatmat.
e No dimmakkelka iti agsolsolo a nagannak wenno sagpaminsan laeng nga agkitkitakayo iti nabalo nga ama wenno inam, mabalinmo ti makisarita iti maysa a nataengan.
f Naliwliwa ti dadduma kadagiti teksto a kas iti: Salmo 34:18; 102:17; 147:3; Isaias 25:8; Juan 5:28, 29.
UTOBEM DAGITOY
◼ Ania kadagiti naisingasing iti daytoy nga artikulo ti kayatmo nga usaren? ․․․․․
◼ Iti baba, ilistam ti sumagmamano a teksto iti Biblia a makaliwliwa kenka no sumken ti nakaro a panagladingitmo. ․․․․․
[Kahon iti panid 11]
SAAN A DAKES TI AGSANGIT . . . NAGSANGITDA!
Abraham—Genesis 23:2.
Jose—Genesis 50:1.
David—2 Samuel 1:11, 12; 18:33.
Maria a kabsat ni Lazaro—Juan 11:32, 33.
Jesus—Juan 11:35.
Maria Magdalena—Juan 20:11.
[Kahon/Ladawan iti panid 12]
ISURATMO TI MARIKRIKNAM
Tapno mailiwliwagmo ti panagladingitmo, dakkel ti maitulong ti panangisuratmo iti mapampanunotmo maipapan iti daydi tatang wenno nanangmo. Adu ti mabalinmo nga isurat. Dagitoy ti sumagmamano a singasing.
◼ Isuratmo ti sumagmamano kadagiti naragsak a panagkaduayo iti daydi tatang wenno nanangmo.
◼ Isuratmo no ania ti kayatmo a naibagam koma ken ni tatang wenno ni nanangmo idi sibibiag pay.
◼ Ipapanmon nga adda adingmo a makonkonsiensia iti ipapatay ni tatang wenno ni nanangyo. Isuratmo no ania ti ibagam a pangliwliwa kenkuana. Makatulong daytoy kenka tapno agbalin a balanse ti panangmatmatmo iti pannakakonsiensiam.
[Kahon iti panid 13]
PALAGIP ITI NABALO A NAGANNAK
Nasaem a kapadasan ti panagladingit gapu iti ipupusay ti asawa. Nupay kasta, kasapulan ti anakmo ti tulongmo iti dayta a tiempo. Kasanom a matulongan ti anakmo tapno mailiwliwagna ti ladingitna bayat nga ikabilangam met ti rikriknam?
Parmekem ti pagannayasam a mangilimed iti marikriknam. Nasursuro ti anakmo ti adu kadagiti kapapatgan a sursuro babaen ti panangpaliiwna kenka. Masursurona met kenka no kasano a mailiwliwagna ti panagladingitna. Gapuna, dimo ipakita iti anakmo a kasla natibker ti pakinakemmo babaen ti panangilimedmo kenkuana nga agladladingitka. No kasta ti aramidem, mabalin a tuladen laeng dayta ti anakmo. Ngem no iyebkasmo ti marikriknam a ladingit, masursurona a nasaysayaat ti panangyebkas iti marikrikna ngem ti panangilimed iti dayta, ken normal laeng kenkuana ti maldaang, maupay, wenno uray makapungtot.
Paregtaem ti agtutubo nga anakmo a mangyebkas iti marikriknana. Paregtaem ti anakmo a mangyebkas iti linaon ti pusona iti wagas a dina marikna nga isu ket pilpilitem. No mariknam a kasla agkedked, apay a diyo usigen a dua daytoy nga artikulo? Pagtungtonganyo met ti adu a naragsak a kanito a kaduayo daydi asawam. Ibagam kenkuana no kasano karigat para kenka ti agibtur. No makitana nga iyeb-ebkasmo ti marikriknam, matulongam ti anakmo a mangyebkas met iti marikriknana.
Bigbigem dagiti limitasionmo. Nalawag a kayatmo a tulongan ti anakmo bayat daytoy a narigat a tiempo. Ngem laglagipem a nakaro ti epektona kenka ti ipapatay ti dungdungnguem nga asawa. Isu a nalabit kimmapuy met ti emosional, mental, ken pisikal a kinabilegmo. (Proverbio 24:10) Gapuna, mabalin a kasapulam ti tulong ti dadduma a natataengan a miembro ti pamiliam ken natataengan a gagayyemmo. Ti panagpatulong ket tanda ti kinasirib. Kastoy ti kuna ti Proverbio 11:2: “Ti sirib adda kadagidiay naemma.”
Ti kasayaatan a pagpatulongam ket ni Jehova a Dios mismo ta inkarina kadagiti agdaydayaw kenkuana: “Siak, ni Jehova a Diosmo, ig-iggamak ti makannawan nga imam, Daydiay agkunkuna kenka, ‘Dika agbuteng. Siak tulongankanto.’”—Isaias 41:13.
[Ladawan iti panid 11]
Ti ladingit ket mabalin a kas iti dalluyon a dimo mapakadaan ti panagsabuagna