Nadisenio Kadi?
Tulang—Nakaskasdaaw ti Kinatibkerna
● Ti tulang ket nadeskribir kas “obra maestra iti inhenieria gapu iti kinatibker, kinalagda, ken kinalap-itna.” Apay?
Usigem: Agarup 206 a tulang ken 68 a susuop ti mangbukel iti iskeleton ti tao. Ti kaatiddogan a tulang ket ti femur wenno tulang ti luppo, idinto ta ti kabassitan ket ti stapes wenno tulang iti uneg ti lapayagmo. Kas makita kadagiti nasigo a gymnast, ti nasalun-at a bagi ket naisangsangayan ti kinalap-it ken kinaadu ti maaramidanna a garaw gapu kadagiti natangken ken nalukneng a tulang, masel, ken susuop. “Ti laengen tangan ket umdasen a mangkombinsir iti asinoman a talaga a nakalalaing ti nangdisenio iti bagitayo (siasinoman dayta iti tunggal maysa kadatayo)!” kuna ti National Space Biomedical Research Institute.
Kabaelan met dagiti tulang nga anduran ti adu a puersa. “Ti pannakaaramidda ket umasping unay iti pannakaaramid ti napatibker a konkreto a pasdek. Ti landok ti mangpatibker iti konkreto idinto ta ti semento, darat, ken bato ti mangpalagda iti dayta. Nupay kasta, nalaglagda ti tulang ngem iti kalalagdaan a napatibker a konkreto,” kuna ti institute. “No la koma matuladtayo dayta,” kuna ni Robert O. Ritchie a propesor ti materials science iti University of California idiay Berkeley, U.S.A.
Saan a kas iti konkreto, ti tulang ket napateg a paset ti adu a sibibiag nga organismo. Ken nakaskasdaaw dayta. Kabaelanna a tarimnen ti bagina, makibagay kadagiti hormone a mangapektar iti idadakkel ken itatanorna, ken nagpateg pay ti akemna iti pannakapataud dagiti selula ti dara. Kas met la iti masel, pumigpigsa dayta bayat nga umad-adu dagiti puersa nga anduranna. Isu a nadagdagsen ti tulang dagiti atleta ngem kadagiti masansan a nakatugaw.
Ania ti makunam? Naiparna laeng kadi ti kaadda ti tulang? Wenno nadisenio dayta?
[Ladawan iti panid 25]
Estruktura ti tulang (napadakkel)
[Picture Credit Lines iti panid 25]
Tulang ti gurong: © MedicalRF.com/age fotostock; napadakkel a retrato: © Alfred Pasieka/Photo Researchers, Inc.; gymnast: Cultura RF/Punchstock