Agimtuod Dagiti Agtutubo

Dakes Kadi no Sagpaminsan a Tarigagayak ti Agmaymaysa?

Markaam iti ✔ iti abay ti posible a reaksionmo iti tunggal maysa kadagiti sumaganad nga eksena.

1. Addaka iti kuartom a nakaserra ti ridawna. Simrek ti kabsatmo a di man la nagtuktok.

◯ ‘Awan aniamanna . . . Kasta met ti ar-aramidek kenkuana.’

◯ ‘Awan babainna! Kasanon no madamaak nga agsuksukat?’

2. Adda gayyemmo a kasarsaritam iti telepono, ngem adda ni nanangmo iti asideg a nakadkadlaw a dumdumngeg iti amin nga ibagbagam.

◯ ‘Ania komat’ dakesna? . . . Awan met ilimlimedko.’

◯ ‘Ania metten! Kasla met la detektib a mangsisiim kaniakon!’

3. Kaaw-awidmo pay laeng ngem nagadun ti salsaludsoden dagiti nagannakmo. “Napanam? Aniat’ inaramidmo? Siasino ti kakaduam?”

◯ ‘Mayat latta . . . Ibagbagak met ti amin kadakuada.’

◯ ‘Makapasuron! Talaga nga awan panagtalekda kaniak!’

IDI ub-ubingka pay, nalabit saan unay a napateg kenka no makapagmaymaysaka man wenno saan. Awan aniamanna kenka uray no sumrek lattan ni adingmo iti kuartom. Dagus a sumungbatka no pagsaludsodandaka dagiti nagannakmo. Kadagidi a tiempo, ammoda amin a mapaspasamak iti biagmo. Ngem ita, tarigagayamon nga adda met koma dagiti banag maipapan kenka a din kasapulan a maammuan ti sabali. “Adda dagiti banag a kaykayatko a siak laeng ti makaammo,” kuna ti 14 anyos a ni Corey.a

Apay a kellaat a kayatmon nga adda koma tiempo a makapagmaymaysaka? Ti maysa a rason ket dumakdakkelkan. Kas pagarigan, mabalin a gapu kadagiti panagbalbaliw ti bagim bayat ti kinaagtutubom, mababainka unayen—uray kadagiti kapamiliam. Bayat met a dumakdakkelka, mariknam itan nga adda dagiti banag a nasken nga utobem a siksika. Pammaneknek daytoy a parparang-ayemon ti ‘pannakabaelmo nga agpanunot’—galad nga iparparegta ti Biblia a patanoren ti maysa nga agtutubo. (Proverbio 1:1, 4; Deuteronomio 32:29) Uray ni Jesus napan iti “lugar nga awan matagtagitao” tapno agutob nga is-isuna.—Mateo 14:13, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

Siempre, gapu ta addaka pay la iti poder dagiti nagannakmo, adda kalinteganda a mangammo iti mapaspasamak kenka. (Efeso 6:1) Ngem mabalin a rumsua ti di panagkikinnaawatan no tarigagayanda nga ammuen ti amin maipapan kenka bayat a kayatmo met a nawaywayaka koman gapu ta dumakdakkelkan. Kasanom a sanguen daytoy a karit? Kitaentayo ti dua a benneg a mabalin a pagtaudan dagiti problema.

No Kayatmo ti Agmaymaysa

Adu dagiti nainkalintegan a rason a kayatmo ti agmaymaysa. Nalabit kayatmo la ti ‘aginana biit.’ (Marcos 6:31) Wenno, no kayatmo ti agkararag, mabalinmo nga aramiden ti kas imbalakad ni Jesus kadagiti adalanna, “sumrekka iti pribado a siledmo ket, kalpasan a nairikepmon ti ridawmo, agkararagka ken ni Amam.” (Mateo 6:6; Marcos 1:35) Ti problema ket, no inrikepmo ti ridaw ti kuartom (no adda), mabalin a saan a pagarupen dagiti nagannakmo nga agkarkararagka! Nalabit saan met a maawatan ti kakabsatmo a dimo pay la kayat ti masinga.

Ti maaramidam. Imbes nga agsusupiatkayo iti kuartom, aramidem dagiti sumaganad.

● No maipapan kadagiti kakabsatmo, padasem ti mangaramid iti sumagmamano a nainkalintegan a pagannurotan tapno adda tiempo a makapagmaymaysaka. No kasapulan, agpatulongka kadagiti nagannakmo.

● No maipapan kadagiti nagannakmo, ikagumaam a tarusan ti panangmatmatda. “No dadduma, komustaendak dagiti nagannakko,” kuna ti 16 ti tawenna a ni Rebekah. “Ngem kinaagpaysuanna, kasta met ti aramidek no adda agtutubo nga anakko—nangruna ta ammok dagiti sulisog a pakaipaspasanguan dagiti agtutubo ita!” Kas ken Rebekah, matarusam kadi dagiti kangrunaan a pakaseknan ti nagannakmo?—Proverbio 19:11.

● Isaludsodmo iti bagim: ‘Adda kadi panggapuan dagiti nagannakko nga agsuspetsa nga adda dakes nga ar-aramidek no sisiak iti kuartok? Nalimedak kadi unay maipapan iti personal a biagko ta mariknada payen a nasken a siimendak?’ Kadawyanna a no masansan nga ibagam kadakuada ti maipapan iti biagmo, ad-adda met a dida agsuspetsa kenka.b

No kasanom nga ibanag dayta. Iti baba, isuratmo dagiti mabalinmo nga ibaga tapno maidatagmo daytoy kadagiti nagannakmo.

․․․․․

No Makigayyemka

Bayat ti kinaagtutubom, natural laeng a makigayyemka kadagiti dimo kapamilia. Natural met a kayat a maammuan dagiti nagannakmo no siasino ti gagayyemmo ken no ania ti ar-aramidem no kaduam ida. Para kadagiti nagannakmo, paset dayta ti obligasionda kenka. Ngem para kenka, kasla managsuspetsa unay dagiti nagannakmo. Kinuna ti 16 ti tawenna a ni Amy: “No usarek ti selponko ken basaek ti e-mail-ko, diak kayat nga agkaradamag dagiti nagannakko tunggal 10 a minuto tapno ammuenda no siasino ti kasarsaritak.”

Ti maaramidam. Imbes nga agsusupiatkayo kadagiti nagannakmo gapu iti pannakigayyemmo, padasem dagiti sumaganad.

● Dimo ilimed no siasino ti gagayyemmo, iyam-ammom ketdi ida kadagiti nagannakmo. Ngamin, sigurado a dimo kayat nga agbalin a kasla detektib dagiti nagannakmo, ngem mapilitanda a mangaramid iti kasta no dida am-ammo ti gagayyemmo. Tandaanam a sipapanunot dagiti nagannakmo a dakkel ti impluensia kenka dagiti piliem a gagayyemmo. (1 Corinto 15:33) No mas pamiliar dagiti nagannakmo kadagiti pakitimtimpuyogam, nataltalgedto ti riknada iti panagpilim iti gagayyemmo.

● Siraraem nga ibagam kadagiti nagannakmo ti maipapan iti dayta. Dimo ibagbaga a mannakibiangda. Imbes ketdi, mabalin nga ibagam ti, “Madlawko a kasla dengdenggen ken sipsiputanyo amin nga ibagbagak kadagiti gagayyemko, isu a marigatanak payen a makisarita kadakuada uray no simple laeng ti pagtutungtonganmi.” Nalabit saandanto unayen nga estrikto maipapan kadagiti gagayyemmo.—Proverbio 16:23.

● Agbalinka a napudno iti bagim: Ti kadi problema ket ti tarigagaymo a di mabibiangan wenno talaga nga adda ilimlimedmo? Kuna ti agtawen iti 22 a ni Brittany: “No addaka pay laeng iti poder ti nagannakmo ken adda pakaseknanda, ti koma panunotem ket, ‘Saan a dakes ti ar-aramidek, isu nga apay koma nga ilimedko?’ Iti sabali a bangir, no nasken nga ilimedmo dayta, kaipapananna nga adda dakes nga ar-aramidem.”

No kasanom nga ibanag dayta. Iti baba, isuratmo dagiti mabalinmo nga ibaga tapno maipakaammom daytoy kadagiti nagannakmo.

․․․․․

Ti Tarigagaymo nga Agmaymaysa

Ita, addan gundawaymo nga agpanunot kadagiti solusion iti espesipiko a benneg ti panagmaymaysa a pakaseknam.

Umuna: Ammuem ti problema.

Iti ania a benneg a nangnangruna a kayatmo a makapagmaymaysaka?

․․․․․

Maikadua: Ikabilangam ti panangmatmat dagiti nagannakmo.

Panagkunam, ania ti kangrunaan a pakaseknanda?

․․․․․

Maikatlo: Agpanunotka kadagiti solusion.

(a) Mangpanunotka iti uray maysa la a makagapu a dimo inggagara ngem nangpakaro iti problema. Isuratmo dayta.

․․․․․

(b) Ania ti mabalinmo nga aramiden a panagbalbaliw maipapan iti sungbatmo iti ngato?

․․․․․

(c) Kasano ti kayatmo a panangasikaso dagiti nagannakmo kadagiti pakaseknam?

․․․․․

Maikapat: Pagsasaritaanyo.

Iti umiso a tiempo, pagsasaritaanyo kadagiti nagannakmo dagiti insuratmo iti ngato.

Ad-adu pay nga artikulo ti masarakan iti serye nga “Agimtuod Dagiti Agtutubo” iti Web site a www.watchtower.org/ype

[Footnotes]

UTOBEM DAGITOY

● Apay nga adda kalintegan dagiti nagannakmo nga agdamag maipapan iti mapaspasamak iti biagmo?

● Kasano a ti panagreggetmo a mangpasayaat iti pannakisaritam iti nagannakmo ket makatulongto kenka a makikomunikar iti sabsabali nga adulto inton nataengankan?

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 19]

TI MAKUNA DAGITI KAPATADAM

“No awan ti ilimlimed dagiti agtutubo kadagiti nagannakda, awan ti panggapuan dagiti nagannak a mangbasa kadagiti e-mail ken text ti annakda tapno maammuanda ti mapaspasamak iti annakda.”

“Mayat latta kaniak no basaen ti nagannakko dagiti e-mail-ko. Iti dadduma a pagilian, adda kalintegan ti manedyer a mangmonitor kadagiti e-mail dagiti empleadona. Isu nga apay koma a saan a kasta ti aramiden ti nagannak kadagiti annakda?”

“Di kayat dagiti nagannakmo nga adda aniaman a dakes a mapasamak kenka, isu a no dadduma, kasla bibianganda ti pribado a biagmo. Kasla saan a maiparbeng dayta. Ngem kinaagpaysuanna, no siak ti nagannak, posible a kasta met ti aramidek.”

[Dagiti Ladawan]

Eden

Kevin

Alana

[Kahon iti panid 21]

PALAGIP KADAGITI NAGANNAK

● Adda ti barom iti kuartona ken nakarikep dayta. Rumbeng kadi a sumrekka lattan a dika man la agtuktok?

● Nabati ti balasangmo ti selponna iti panagdardarasna a mapan ageskuela. Rumbeng kadi a basaem dagiti text iti selponna?

Saan a nalaka a sungbatan dagita. Adda kalintegam a mangammo iti mapaspasamak iti biag ti agtutubo nga anakmo ken obligasionmo ti mangsalaknib kenkuana. Ngem saan a mabalin a kanayon a sipsiputam lattan ti amin a garawna. Kasanoka ngarud nga agbalin a balanse?

Umuna, bigbigem a no kayat ti anakmo ti agmaymaysa, di kanayon a kaipapanan dayta nga adda dakes nga ar-aramidenna. Masansan a paset dayta ti panagdakkelna. Ti panagmaymaysa ket makatulong kadagiti agtutubo a makigayyem ken mangutob kadagiti problemada nga usarenda ti ‘pannakabalinda nga agrason.’ (Roma 12:1, 2) Makatulong met dayta kadakuada a mangpatanor iti abilidadda nga agpanunot—maysa a napateg a galad tapno agbalindanto a responsable a nataengan. (1 Corinto 13:11) Mangipaay pay dayta kadakuada iti gundaway nga agutob sakbayda a sungbatan dagiti narigat a saludsod.—Proverbio 15:28.

Maikadua, bigbigem a mabalin nga agpasugnod ken agrebelde ti anakmo no estriktoka unay. (Efeso 6:4; Colosas 3:21) Kaipapanan kadi dayta a bay-am lattan ti ar-aramidenna? Saan, ta kaskasdi a sika ti nagannak. Ngem ti panggepmo ket tulongam ti anakmo a maaddaan iti nasayaat a konsiensia. (Deuteronomio 6:6, 7; Proverbio 22:6) Gapuna, ti panangiwanwan ket mas epektibo ngem iti kanayon a panangsiput kenkuana.

Maikatlo, pagsaritaanyo dayta iti anakmo. Denggem dagiti pakaseknanna. Adda kadi dagiti tiempo a mabalinmo ti agpabus-oy? (Filipos 4:5) Ibagam a pabus-oyam nga agmaymaysa no la ket ta dina dadaelen ti panagtalekmo kenkuana. Ilawlawagmo dagiti malak-amna no sumukir, ken paypaysuem dagita no kasapulan. Agtalekka a maipaayam ti anakmo iti gundawayna nga agmaymaysa ngem kaskasdi a nadungngoka latta a nagannakna.

[Ladawan iti panid 20]

Ti panagtalek ket kasla sueldo —masapul a teggedem dayta