Napaneknekan Kadin ti Siensia nga Awan ti Dios?

KAS ateista iti 50 a tawen, ti Briton a pilosopo a ni Antony Flew ket raraemen unay dagiti kakaduana. Ti publikasionna idi 1950 a “Theology and Falsification (Teolohia ken Palsipikasion),” ti “kaaduan a daras a nayimprenta a literatura maipapan iti pilosopia iti maika-20 a siglo.” Idi 1986, naawagan ni Flew kas “ti kalaingan kadagiti agdama a kritiko ti teismo (panamati iti Dios wenno didios).” Ngem idi 2004, adu ti nasdaaw idi impakaammo ni Flew a nagbaliwen ti pammatina.

Ania ti namagbalbaliw ken Flew? Iti ababa a pannao, siensia. Nakombinsir a ti uniberso, dagiti nainkasigudan a linteg, ken ti biag a mismo ket di naiparna a timmaud. Nainkalintegan kadi dayta a konklusion?

Kasano a Timmaud Dagiti Nainkasigudan a Linteg?

Kinuna ti pisiko ken autor a ni Paul Davies a nagsayaat ti panangilawlawag ti siensia kadagiti gagangay a pasamak kas iti tudo. Ngem imbagana a saan unayen a nalawag ti sungbat “no maipapan . . . kadagiti saludsod a kas iti ‘Apay nga adda dagiti nainkasigudan a linteg?’ Dagita a kita ti saludsod ket saan a masungbatan dagiti espesipiko a nadiskobre ti siensia: adu kadagiti nakarigrigat a saludsod sipud idi nangrugi ti sibilisasion ket di pay nasungbatan agingga ita.”

Kastoy ti insurat ni Flew idi 2007: “Ti napateg a punto ket saan la nga adda dagiti nainkasigudan nga urnos iti uniberso no di ket umiso, eksakto, ken ‘agkakanaig’ amin dagita no ibasar iti matematika. Sigun ken Einstein, ‘nabatad dagita nga ebidensia ti kinasirib.’ Ti ngarud rumbeng nga isaludsodtayo ket: Kasano a nagbalin a kastoy kaurnos ti uniberso? Sigurado a dayta ti nasaludsod dagiti sientista manipud idi tiempo ni Newton agingga ken Einstein ken Heisenberg—ket naammuanda ti sungbat: Gapu iti Sirib ti Dios.”

Wen, adu a mararaem unay a sientista ti mangibilang a maitunos iti siensia ti panamati iti masirib a Makinggapuanan. Iti kasumbangirna, di nainkalintegan ti panagkuna a naiparna laeng ti kaadda ti uniberso, dagiti linteg iti dayta, ken ti biag. Sigun iti kapadasantayo, adda la ketdi tao a nangdisenio iti aniaman nga alikamen nga us-usarentayo.

Ania a Pammati ti Piliem?

Nupay ibagbaga dagiti baro nga ateista a siensia ti kangrunaan a nakaibasaran ti pammatida, kinapudnona ti ateismo wenno teismo ket agpadpada a saan nga interamente a naibasar iti siensia. Agpada nga agkasapulan dagita iti pammati—patien ti ateismo a naiparna laeng ti bambanag; patien met ti teismo nga adda masirib a Makinggapuanan. Isaksaknap dagiti baro nga ateista ti ideya nga “amin a narelihiosuan a pammati ket nakullaapan a pammati,” kuna ni John Lennox, propesor iti matematika iti University of Oxford, England. Innayonna: “Masapul nga ipaganetgettayo a nagkamali dagita nga ateista.” Ti ngarud saludsod ket: Ania a pammati ti mapaneknekan nga umiso—ti pammati dagiti ateista wenno ti pammati dagiti relihioso? Kas pagarigan, usigem ti itataud ti biag.

Nupay adu ti agsisimparat a teoria maipapan iti itataud ti biag, dagus nga ibaga dagiti ebolusionista a misterio latta dayta. Kuna ti nalatak a baro nga ateista a ni Richard Dawkins, a gapu iti kaadu ti planeta iti uniberso, adda la ketdi timmaud a biag iti aniaman kadagita. Ngem agduadua ti adu a mararaem a sientista. Sigun ken John Barrow a propesor idiay Cambridge, “awan a pulos ti nasayaat a pagtungpalan ti panamati a ti biag ken isip ket resulta ti ebolusion. Nagadu ti panggapuantayo a mamati nga imposible a naiparna lattan a timmaud ti biag iti nakarikrikut ken narigat a kasasaad. Nakaro a kinapangas ti panangibaga a no la ket adda umdas a karbon ken tiempo, posiblen a tumaud ti aniaman a banag.”

Laglagipenyo met a ti biag ket saan la a basta nagtitipon a nagduduma a kemikal. Imbes ketdi, naibasar dayta iti komplikado unay a kita ti impormasion, a naipempen iti DNA. Ti ngarud nagtaudan ti biag ket isu met laeng ti nagtaudan ti biolohikal nga impormasion. Ania ti kakaisuna nga ammotayo a gubuayan ti impormasion? Ti simple a sungbat ket kinasirib. Naiparna la kadi a timmaud dagiti komplikado nga impormasion, kas iti programa ti kompiuter, pormula iti algebra, ensiklopedia, wenno uray ti resipe ti keyk? Siempre saan. Ngem no maipapan iti kinasayaat ken kinaannayas, awan ti kaimudingan dagita no idilig iti impormasion a nakapempen kadagiti genetic code dagiti sibibiag nga organismo.

Pannakaiparna—Maitunos Ngata iti Siensia?

Kuna ni Paul Davies a sigun kadagiti ateista, “misterioso unay ti uniberso, ken naiparna laeng a maibagay iti itataud ti biag.” Kunada pay a “no saan koma a kasta, awantay koma ditoy nga agdidiskusion iti dayta. Ti uniberso ken amin a pasetna ket mabalin nga agdepende iti maysa ken maysa wenno mabalin met a saan, ngem awan disenio, panggep, wenno serserbi dayta—awan uray maysa nga adda kaes-eskanna kadatayo.” Kinuna ni Davies a “ti pagsayaatan daytoy a takder ket nalaka a depensaan wenno lusotan,” kayatna a sawen, nalaka a pamay-an a pangguped iti saritaan maipapan iti dayta a topiko.

Iti librona nga Evolution: A Theory in Crisis, kinuna ti molecular biologist a ni Michael Denton a ti teoria ti ebolusion “ket kasla prinsipio ti inuugma nga astrolohia imbes a napaypayso. . . a teoria ti siensia.” Dineskribirna met ti pinarnuay ni Darwin a teoria ti ebolusion kas maysa kadagiti kangrunaan a sarsarita iti tiempotayo.

Nalawag a sarsarita laeng ti teoria a naiparna ti itataud ti amin a banag. Panunotem daytoy: Ti maysa nga arkeologo ket nakakita iti nakersang a bato a medio kuadrado. Nalabit panunotenna a naiparna laeng ti sukog dayta. Mabalin a husto met. Ngem nakakita manen iti nagsayaat ti pormana a bato a kasuksukog ti ulo ti tao ken kompleto ti amin a detalyena. Ipapanna ngata a naiparna laeng dayta? Saan. Sigurado a mapanunotna nga adda nangaramid iti dayta. Umasping iti dayta, kuna ti Biblia: “Tunggal balay adda nangibangon, ngem ti nangibangon iti amin a bambanag isu ti Dios.” (Hebreo 3:4) Umanamongka kadi iti dayta?

Insurat ni Lennox a “mientras umad-adu ti maammuantayo maipapan iti uniberso, lallalo a mapatalgedan ti teoria nga adda Namarsua a Dios ken adda panggepna a nangdisenio iti uniberso. Dayta a teoria ti kasayaatan a mangilawlawag no apay nga addatayo ditoy.”

Nakalkaldaang ta ti maysa kadagiti mangpakpakapuy iti panamati nga adda Dios ket ti pannakausar ti naganna iti panagaramid iti dakes. Isu a pampanunotenen ti dadduma a nasaysayaat ti lubong no awan ti relihion. Ania ti makunam?