Dagiti Pagtokar iti Nagkauna nga Israel — Watchtower ONLINE A LIBRARIA

Dagiti Pagtokar iti Nagkauna nga Israel

TI MUSIKA ket napateg a paset ti kultura ti nagkauna nga Israel. Napuyot dagiti trumpeta ken tangguyob tapno maayaban dagiti tattao nga agdaydayaw ken mapakaammuanda kadagiti napateg a pasamak. Natokar dagiti arpa ken lira a pangpakalma kadagiti ari. (1 Samuel 16:14-23) Kadagiti naragsak nga okasion, napatit ken nabanugbog dagiti tambor, napagtinnupa dagiti piangpiang, ken napaguni dagiti pakupak (musical rattle).—2 Samuel 6:5; 1 Cronicas 13:8.

Ni Jubal a kaputotan ni Cain ket nadakamat iti Biblia kas “namunganay kadagidiay amin nga agar-aramat iti arpa ken pito.” (Genesis 4:21) Mabalin nga isu ti nangimbento kadagiti de kuerdas ken mapuyot nga instrumento.

Adu a pasamak ti nadeskribir iti Biblia a nakausaran ti musika. Ngem bassit laeng ti nadakamat maipapan kadagiti instrumento. Nupay kasta, babaen kadagiti nadiskobre ti arkeolohia ken nagkauna a sursurat, inkagumaan dagiti eskolar nga ammuen ti langa ken uni dagiti nagkauna nga instrumento ti musika. Saan pay a napasingkedan ti dadduma a konklusionda ngem kitaentayo ti sumagmamano a kompirmadon a pagarigan.

Dagiti Pandereta, Sistrum, ken Piangpiang

Kalpasan ti namilagruan a panangiballasiw ti Dios ken ni Moises a kadua dagiti Israelita iti Nalabaga a Baybay, ni Miriam a manang ni Moises ken “amin dagiti babbai” ket rimmuar “buyogen dagiti pandereta ken iti salsala.” (Exodo 15:20) Ditay ammo no umasping iti langa dagiti pandereta a maus-usar idi panawen ti Biblia dagiti pandereta a pagaammotayo ita gapu ta awan pay ti nakabakab a kasta. Ngem kadagiti lugar a kas iti Aczib, Megiddo, ken Bet-sean idiay Israel, adda dagiti nasarakan a nagkauna a pigurin ti babbai a nakaiggem kadagiti babassit a tambor. Dayta nga instrumento, a masansan a natukoy kas pandereta kadagiti patarus ti Biblia ket posible a simple a baskag ti kayo a nagtimbukel ti pormana ken nakaluban iti nabennat a lalat.

Idi tiempo dagiti patriarka, dagiti pandereta ket patpatokaren dagiti babbai kadagiti naragsak nga okasion sa napakuyogan kadagiti kanta ken panagsala. Ilawlawag ti Biblia nga idi nagawid ni Jepte a lider ti Israel kalpasan ti napateg a balligi iti gubat, isu ket sinabet ti balasangna “buyogen ti panagtokar iti pandereta ken panagsala.” Iti maysa nga okasion, sinelebraran dagiti babbai dagiti panagballigi ni David “buyogen ti kanta ken salsala” ken “dagiti pandereta.”—Uk-ukom 11:34; 1 Samuel 18:6, 7.

Idi impan ni Ari David idiay Jerusalem ti lakasa ti tulag, dagiti umili ‘agramrambakda iti sango ni Jehova buyogen ti amin a kita dagiti pagtokar a kayo a parwa ken buyogen dagiti arpa, pagtokar nga adda kuerdasna, pandereta, sistrum ken piangpiang.’ (2 Samuel 6:5) Idi agangay, ti templo idiay Jerusalem ket naaddaan iti bukodna nga orkestra, a pakairamanan dagiti eksperto a tumutokar iti piangpiang, trumpeta, arpa, ken dadduma pay a de kuerdas nga instrumento.

Nupay addan pamalatpatantayo iti langa ti pandereta, dagiti ngay sistrum? Kasla pakupak dagita nga addaan iti arinduyog a metal a baskag ken pagiggaman. Nasinggit ken kumalangiking dagita no makuyegyeg. Naminsan laeng a nadakamat dayta iti Biblia—idi nayakar idiay Jerusalem ti lakasa ti tulag. Ngem sigun iti tradision dagiti Judio, matokar met dagita kadagiti naliday nga okasion.

Dagiti ngay nagkauna a piangpiang? Nalabit ti mapanunotmo ket dadakkel a sinanpinggan a metal a mapagtinnupa. Ngem ti dadduma a piangpiang iti nagkauna nga Israel ket natinggaw ken sumagmamano la a pulgada ti kaakabada, nga umarngi iti kastanieta.

Dagiti Arpa ken De Kuerdas nga Instrumento

Ti kinnor a masansan a matukoy kas “arpa” wenno “lira” ket instrumento a kadawyan a maus-usar iti nagkauna nga Israel. Tinokar dayta ni David tapno maliwliwa ni Ari Saul. (1 Samuel 16:16, 23) Di kumurang a 30 a langa ti lira ti naurnong dagiti eskolar manipud kadagiti ladawan a nasarakanda kadagiti nagkauna a sinsilio, mosaic, plake, selio, ken pader a bato. Iti panaglabas ti ginasut a tawen, nagbaliwbaliw ti langa ti lira. Iggaman dayta ti tumutokar iti maysa a takkiagna sana kurengrengen dagiti kuerdas babaen kadagiti ramayna wenno pik.

Ti nebel ket umasping iti kinnor. Di masierto no mano ti kuerdasna, no kasano kadakkel, ken kasano a tokaren. Ngem patien ti kaaduan nga eskolar a ti nebel ken ti kinnor ket agpada a mabalin a bitbiten ti musikero.

Dagiti Trumpeta ken Tangguyob

Nagpaaramid ti Dios ken Moises iti dua a trumpeta. Nasken a maaramid dagita iti napitpit a pirak. (Numeros 10:2) Dagita ti inusar dagiti padi tapno maipakaammoda ti adu a pasamak a mainaig iti templo ken nadumaduma a piesta. Agduduma ti uni a pataudenda sigun iti panggep, agraman ti napigsa ken napaut wenno apagbiit nga uni. Saan pay a naammuan ti eksakto a langa dagita a trumpeta yantangay awan pay ti nasarakan a kasta a naaramid idi tiempo ti Biblia. Ti laeng adda ket dagiti interpretasion dagiti artist kas iti naikitikit iti Arko ni Tito idiay Roma.

Ti tangguyob wenno shofar ket nadakamat iti Hebreo a Kasuratan iti nasurok a 70 a daras. Naaramid dayta iti sara ti kalding wenno kalakian a karnero. Sigun kadagiti reperensia dagiti Judio, adda dua a kita ti tangguyob—ti maysa ket diretso nga addaan iti balitok a pupuyotan idinto ta ti sabali ket nagkurba ken naarkosan iti pirak. Masansan a mausar ti tangguyob kas pakikomunikar gapu ta adayo ti madanon ti mapataudna nga uni, a dua wenno tallo a tono.

Iti nagkauna nga Israel, nausar ti tangguyob a mangipakaammo kadagiti narelihiosuan a pasamak, kas iti pangrugian wenno pagpatinggaan ti Sabbath. Ngem adda pay dadduma a nakausaran dayta—kas pagarigan, iti panawen ti gubat. Panunotentay laengen ti makapasidduker nga uni ti 300 a tangguyob sakbay unay ti kellaat nga iraraut iti rabii ti buyot ni Gideon kadagiti Midianita.—Uk-ukom 7:15-22.

Dadduma Pay a Pagtokar

Nausar met idi panawen ti Biblia dagiti instrumento kas kadagiti kampana, plauta, ken salterio. Ni Daniel a propeta ni Jehova a naidestiero iti nagkauna a Babilonia ket nagsurat maipapan iti orkestra ni Ari Nabucodonosor ti Babilonia. Inramanna ti sitara, pito, ken gaita.—Daniel 3:5, 7.

Daytoy a panirpatan iti sumagmamano kadagiti instrumento a nadakamat iti Biblia pasingkedanna ti kinapudno a ti musika ket paset ti inaldaw a biag ti nagkauna nga Israel ken nalabit iti dadduma a nagkauna a sibilisasion. Nangngeg ti musika kadagiti palasio, kadagiti lugar a pagdaydayawan, agraman kadagiti purok ken pagtaengan.

[Ladawan iti panid 15]

Sistrum a mapaguni a kas iti pakupak

[Ladawan iti panid 15]

Nalaing ni Ari David nga agtokar iti arpa

[Ladawan iti panid 15]

Maus-usaren ti pandereta sipud pay idi panawen dagiti patriarka

[Ladawan iti panid 15]

Masansan idi a nausar ti trumpeta a mangipakaammo iti adu a pasamak

[Ladawan iti panid 16]

Pigurin ti babai a siiiggem iti pagtokar, maikawalo a siglo K.K.P.

[Ladawan iti panid 16]

Sinsilio idi maikadua a siglo a nadisenioan iti de kuerdas nga instrumento

[Ladawan iti panid 16]

Ti sasao nga “iti lugar a pagtrumpetaan” ket naikitikit iti daytoy a bato manipud iti pader ti templo idiay Jerusalem idi umuna a siglo K.K.P.

[Picture Credit Lines iti panid 16]