Tapno Maliklikan Dagiti Aksidente iti Lugan

NO NAKANGNGEGKA iti agan-anit-it a preno ti lugan sa bigla nga adda nanakraad a lata, nabtak a sarming, ken napigsa nga ikkis, ania ti ammom a napasamak? Adda aksidente. Sigun iti report ti Population Reference Bureau, “mapattapatta a 1.2 a milion a tattao ti matay kadagiti aksidente iti kalsada iti kada tawen, ken ag-50 a milion ti masugsugatan” iti intero a lubong.

Nupay kasta, maliklikam ti adu nga aksidente no sipapanunotka iti kinatalgedmo ken nasimbeng ti panagpampanunotmo. Kitaentayo no kasano.

Maipalubos a Kapartak, Seat Belt, ken Panagusar iti Selpon

Iti dadduma a kalsada, kasla nakabumbuntog ti maipalubos a kapartak ti lugan. Ngem no naparpartakka ngem iti maipalubos, bassit laeng ti diperensiana iti oras ti isasangpetmo iti papanam. Kas pagarigan, iti distansia a 80 a kilometro, no papartakem iti 120 a kilometro kada oras ti 100 a kilometro kada oras a taraymo, agarup 8 laeng a minuto ti maganarmo. Umdas kadi dayta a sumagmamano a minuto tapno isarsarakmo ti bagim iti aksidente?

Dagiti seat belt ket nadisenio a mangprotektar kenka. Sigun iti maysa nga ahensia ti gobierno idiay Estados Unidos, nasurok a 72,000 ti nasalbar dagiti seat belt iti nagbaetan ti 2005 ken 2009 iti dayta la a pagilian. Mabalin kadi a dikan ag-seat belt no addan air bag ti lugan? Saan. Agpada a makatulong ti air bag ken seat belt tapno nataltalgedka. No dika ag-seat belt, awan serbi ti air bag ken mabalin a napeggad pay ketdi. Isu nga iyugalim ti ag-seat belt ken ibagam nga aramiden met dayta dagiti pasaherom. Sabali pay a pakdaar: Dika pulos agusar iti selpon bayat nga agmanmanehoka.

Dagiti Kasasaad ti Kalsada ken Panangmantener

Saan unay a nakapet ti pilid no nabasa wenno natapok, nadarat, wenno adda graba iti kalsada. No agmenorka, maliklikam ti maigalis iti panagprenom. Iti dadduma a pagilian, no kanayon nga agdaliasat ti drayber kadagiti kalsada a naparabawan iti niebe wenno agyelyelo, nasayaat no gumatangda kadagiti pilid a para iti kasta a kasasaad. Nadisenio dagita a nakapkapet iti nagalis a kalsada. Aniaman ti kasasaad, kanayon a sukimatem dagiti pilidmo, ket no makalkalbodan, sukatam dagita tapno nataltalgedka.

Napeggad dagiti krosing iti amin a drayber. Adtoy dagiti singasing ti maysa nga eksperto: No berden ti silaw ti trapiko, agurayka biit sakbay a bumallasiwka. Iti kasta, saannaka a madungpar ti lugan a di mangikankano iti nalabaga a silaw.

Tapno maliklikam dagiti aksidente, kanayon koma a nasayaat ti kondision ti luganmo. Panunotem ti mapasamak no agpalia dagiti preno bayat nga agmanmanehoka. Tapno maliklikan ti dadduma nga addaan iti lugan ti madadaelan, regularda koma nga ipatsek-ap ti luganda iti nalaing a mekaniko. Kaykayat met ti dadduma nga isuda a mismo ti mangmantener iti luganda. Aniaman ti piliem, siertuem a matsek-ap ken matarimaan ti luganmo no kasapulan.

Panaginum ken Panagmaneho

Agpeggad met uray dagiti responsable ken naannad a drayber no agmanehoda a nakainum. Idi 2008, idiay Estados Unidos, nasurok a 37,000 ti natay kadagiti aksidente iti lugan. Agarup kakatlo kadagita ti natay gapu iti aksidente a nainaig kadagiti nakainum a drayber. Uray ti sangkatilmon laeng nga arak dadaelenna ti laingmo nga agmaneho. Gapuna, inkeddeng ti dadduma ti di pulos mangtimtim iti aniaman nga arak no agmanehoda.

Masalakniban ti biagmo ken ti biag ti sabsabali no agtulnogka kadagiti linteg trapiko, ag-seat belt-ka, pagtalinaedem a nasayaat ti kondision ti luganmo, ken dika agmaneho a nakainum. Makatulong kenka dagita a singasing tapno maliklikam ti maaksidente bayat ti panagmanehom, ngem epektibo laeng dagita no aramidem.

[Kahon/Ladawan iti panid 11]

DIKA AGMANEHO NO MAKATURTUROGKA

“Masapul a tandaanan dagiti tattao a ti agdudungsa a drayber ket kas met la iti nakainum.” Dayta a kinuna ti maysa nga opisial ti National Sleep Foundation idiay Estados Unidos ipakitana ti peggad ti panagmaneho no makaturturogka. Dagitoy dagiti sintoma a mangipakita a delikadon no itultuloymo pay ti agmaneho:a

● Dimo maidiretson ti panagkitam, kiremkan a kirem wenno nadagsenen ti kalub dagiti matam

● Agleppaleppayen dayta ulom

● Agkarasuyaabkan

● Dimo malagipen dagiti nabiit pay a nalabsam

● Dimo masurotanen ti dalanmo wenno dimo mabasan dagiti karatula iti kalsada

● Sumsumiasikan iti liniam, asidegka unayen iti sarsarunuem, wenno agkaraipaigidkan

No marikriknamon dagita, agpasukatkan wenno sumardengka pay laeng iti natalged a lugar tapno rumidepka. Nasaysayaat laengen a mataktakka basta nataltalgedka ken ti sabsabali!

[Footnote]