Ti Panangmatmat ti Biblia

Konkonsintiren Kadi ti Dios ti Panangadipen?

TI MAYSA kadagiti kangrunaan nga isursuro ti Biblia ket ti panangayat iti pada a tao. Ngem naan-anay a maisupadi dayta iti manangirurumen a panangadipen. Gapuna, masdaaw dagiti tattao ta nadakamat iti Biblia ti panangadipen.

Idi un-unana, impalubos ti Dios a dagiti agdaydayaw kenkuana ket maaddaan iti adipen. (Genesis 14:14, 15) Uray idi panawen dagiti apostol, ti dadduma a Kristiano ket adipen ken addaan kadagiti adipen. (Filemon 15, 16) Kaipapanan kadi daytoy a konkonsintiren ti Biblia ti manangirurumen a panangadipen?

Dagiti Urnos ti Kagimongan a Maikontra Kadagiti Prinsipio ti Biblia

Idi nangrugi a maisurat ti Biblia, nakaaramiden ti tattao kadagiti urnos ti kagimongan ken sistema ti ekonomia a maikontra kadagiti prinsipio ti Dios. Nupay ti dadduma kadagita ket kondenaren ti naisurat a Linteg ti Dios, pinalubosanna ti dadduma, kas ti panangadipen.

Maipapan iti urnos ti kagimongan ti nagkauna a nasion ti Israel, kuna ti The International Standard Bible Encyclopedia: “Dayta ket panagkakabsat nga awanan koma iti napanglaw [ken] pananggundaway kadagiti balo, awanan iti pagtaengan, wenno ulila.” Gapuna, imbes a basta ipalubosna nga agtultuloy ti naipasdeken nga urnos ti kagimongan ken ekonomia, nangipaay ti Linteg ti Dios kadagiti pagannurotan a no masurot, naasi ken nadungngo ti pannakatrato dagiti adipen.

Panangadipen Idi Panawen ti Biblia

Usigem dagitoy a pagannurotan a karaman iti Linteg a naited babaen ken Moises:

● No agkidnap wenno agkumaw ti maysa sana ilako, madusa iti ipapatay. (Exodo 21:16) Ngem no iti laksid ti amin a probision tapno maliklikan ti kinapanglaw ket mailumlom latta iti utang ti maysa nga Israelita—nalabit gapu ta nakapuy nga agnegosio—mabalinna nga ilako ti bagina kas adipen. Iti dadduma a kasasaad, makaurnong pay ketdi iti umdas a pangsakana iti bagina.—Levitico 25:47-52.

● Naiduma dayta iti naulpit a panangadipen a gagangay ken nabayagen nga ar-aramiden ti adu a pagilian. Kuna ti Levitico 25:39, 40: “No . . . pumanglaw ti kabsatmo iti sibaymo ket kasapulan nga ilakona kenka ti bagina, dika usaren kas trabahador iti mangadipen a panagserbi. Rebbeng nga adda kenka a kas patangtangdanan a trabahador, kas makipaggigian.” Naayat ngarud daytoy a probision para kadagiti kapanglawan nga Israelita.

● No adda naduktalan a nakabasol iti panagtakaw ken dina kabaelan nga ited ti ikalkalikagum ti Linteg a subad ti tinakawna, isu ket mabalin nga ilako kas adipen tapno mabayadanna ti utangna. (Exodo 22:3) No nabayadannan ti utangna, isu ket mawayawayaanen.

● Ti kinaulpit ken panangabuso kadagiti adipen ket iparit ti Linteg ti Dios para iti Israel. Nupay napalubosan dagiti appo a mangdisiplina kadagiti adipenda, maiparit ti nalabes a panangdusa. Ti adipen a napatay ti apona ket rumbeng a maibalesan. (Exodo 21:20) No nakaro ti pannakadangran ti adipen, nga uray la napusi ti ngipenna wenno nabulding, isu ket mawayawayaan.—Exodo 21:26, 27.

● Agingga laeng iti innem a tawen nga agserbi ti maysa nga Israelita kas adipen. (Exodo 21:2) Dagiti Hebreo nga adipen ket masapul a mawayawayaan iti maikapito a tawen a serbisioda. Sigun iti Linteg, kada 50 a tawen, amin nga Israelita nga adipen iti intero a nasion ket masapul a mawayawayaan, kasanoman kabayag a naadipen.—Levitico 25:40, 41.

● No mawayawayaan ti adipen, masapul a naparabur ti apo kenkuana. Kuna ti Deuteronomio 15:13, 14: “No kas pagarigan papanawem kenka kas maysa a nawayawayaan, dika papanawen nga ima-ima. Siguraduem a paawitan iti banag nga aggapu iti arbanmo ken iti pagirikam ken iti pagpespesam iti lana ken ubas.”

Idi panawen ni Jesus ken dagiti apostolna, gagangayen ti panangadipen iti Imperio ti Roma. Bayat a sumaksaknap ti Kristianidad, sigurado a ti naimbag a damag ket naipakaammo kadagiti addaan adipen ken ad-adipen a mismo ket nagbalinda a Kristiano. Saan a maipapan iti pannakawayawaya dagiti adipen ti inkasaba ni Jesu-Kristo ken dagiti apostolna a kas kettay kayatda a baliwan ti urnos ti kagimongan. Binagbagaanda ketdi dagiti addaan iti adipen ken dagiti mismo nga adipen nga agiinnayatda kas agkakapammatian.—Colosas 4:1; 1 Timoteo 6:2.

Panagpatingga ti Panangadipen

Kas iti amin a saludsod a nainaig iti Biblia, ti isyu maipapan iti panangadipen ket masapul nga usigen sigun iti amin nga aspetona. No sukimatentayo a naimbag ti Biblia, nalawag a kagura ti Dios ti pannakamaltrato ti tao.

Nalawag met iti dayta a panangusig a ti ili ti Dios idi panawen ti Biblia ket saan a naulpit ken abusado kadagiti adipenda a kas iti pampanunoten ti kaaduan ita. Ken ipakita ti Biblia nga iti naikeddeng a tiempo, ti Dios wayawayaannatayto iti amin a kita ti panangadipen. Iti kasta, masagrap ti intero a sangatauan ti pudno a wayawaya.—Isaias 65:21, 22.

NAPANUNOTMO KADIN?

● Konkonsintiren kadi ti Biblia ti panangmaltrato kadagiti adipen?—Levitico 25:39, 40.

● Kasano ti rumbeng a panangtrato dagiti Kristiano kadagiti adipen?—Colosas 4:1.

[Blurb iti panid 29]

Kagura ti Dios ti pannakamaltrato ti tattao

[Picture Credit Line iti panid 29]

© G.M.B. Akash/Panos Pictures