No Kasanom a Kasarita ti Tin-edyermo

TI PROBLEMA

Idi ubing pay ti anakmo, maibagana ti amin kenka. Ngem ita ta tin-edyeren, awanen ti ibagbagana. No padasem a kasarita, mabilbilang ti sungbatna wenno awan daydayaw ti panagsasaona isu nga agresulta dayta iti apa.

Mabalinmo a sursuruen ti makisarita iti tin-edyermo. Ngem ammuem nga umuna ti dua a makagapu iti dayta a problema.

DAGITI MAKAGAPU

Panagtarigagay iti wayawaya. Tapno agbalin a responsable nga adulto ti tin-edyermo, nasken nga in-inut a sursuruenna a sanguen dagiti problema iti biag. Siempre, kayat ti dadduma a tin-edyer ti ad-adu a wayawaya ngem iti maiparbeng. Nupay kasta, estrikto unay ti dadduma a nagannak. Mabalin nga agresulta dayta iti nakaro a riri iti nagbaetan ti nagannak ken tin-edyer. Kastoy ti inreklamo ti 16 ti tawenna a ni Brada maipapan kadagiti nagannakna: “Kayatda a kontrolen ti amin a garawko. No didak ipaayan iti ad-adu a wayawaya inton agtawenak iti 18, suminaakon!”

Lumawlawa a pannakaawat. Simple ken espesipiko ti panagpanunot dagiti ubbing, ngem matarusan ti adu a tin-edyer a komplikado ti adu nga aspeto ti biag ken saan la a basta ibaga a naan-anay nga umiso wenno di umiso dagita. Napateg dayta nga aspeto tapno lumawa ti pannakaawatda, ken makatulong dayta tapno makaaramidda iti nasayaat a desision. Usigem daytoy a pagarigan: Simple laeng ti kapanunotan ti ubing maipapan iti patas a panangtrato: ‘Ginudua ni Nanang ti maysa a tinapay ket intedna kaniak ti kagudua sana inted ti kagudua ken manong.’ Iti daytoy a kaso, ti eksakto a kagudua ti kaipapanan ti patas a panangtrato. Ngem saan a kasta ti panangmatmat dagiti tin-edyer. Ngamin, ti panagbalin a patas ket saan a kanayon nga agpapada ti panangtratom iti amin a tao ken ti agpapada a panangtrato iti amin ket saan a kanayon a patas. Ti lumawlawa a pannakaawat ti tin-edyermo ti tumulong kenkuana a mangsolbar kadagiti narikut a problema. Ngem dakdakkel met ti posibilidad nga adda dagiti opinionmo a dina anamongan.

TI MABALINMO NGA ARAMIDEN

No posible, gagangay la koma ti pannakisaritam. Gundawayam dagiti ordinario a situasion. Kas pagarigan, natakuatan ti dadduma a nagannak a nalaklaka nga iyebkas dagiti tin-edyer ti kapanunotanda no adda ar-aramidenda wenno bayat nga agbibiaheda a kaab-abayda ti nagannakda imbes a kasangsangoda ida.—Prinsipio ti Biblia: Deuteronomio 6:6, 7.

Iyababam ti agsao. Saan a nasken a supiatem ti tunggal isyu agingga nga agbanag iti saan a nasayaat. Imbes ketdi, no naibagamon ti kapanunotam, agsardengkan. Inton agmaymaysa ti tin-edyermo, mabalin a panunotennanto a naimbag ti imbagam. Ikkam ti gundaway a mangaramid iti dayta.—Prinsipio ti Biblia: Proverbio 1:1-4.

Umimdengka ken dika unay estrikto. Umimdengka a naimbag a dika bumalballaet tapno maammuam ti naan-anay a pakabuklan ti problema. No sungbatam, agbalinka a rasonable. No estriktoka unay, mabalin nga ipamuspusanna ti agpalusot tapno di madusa. “Mabalin nga agbanag dayta iti doble kara a panagbiag ti ubbing,” imballaag ti libro nga Staying Connected to Your Teenager. “Kayatna a sawen nga ibagada laeng iti nagannakda ti kayat dagitoy a mangngegan ngem inton nakalikuden ti nagannakda, aramidendan ti kaykayatda.”—Prinsipio ti Biblia: Filipos 4:5.

Agtalinaedka a kalmado. “No adda dimi pagtunosan ken ni Mommy, kagurana ti amin nga ibagak,” kuna ti tin-edyer a ni Kari. “Dayta la unay ti kasuronko, isu a dagus nga agsupiatkami.” Imbes a marurodka, agsaoka iti wagas a mangipakita a maawatam ti rikna ti tin-edyermo. Kas pagarigan, imbes a kunam, “Dimo rumbeng a pagdanagan dayta!” nasaysayaat no ibagam kenkuana, “Maawatak a pakaburiboram unay dayta.”​—Prinsipio ti Biblia: Proverbio 10:19.

Agingga a posible, iwanwanmo, imbes a diktaram. Ti lumawlawa a pannakaawat ti anakmo ket kas la kadagiti masel a masapul a mawatwat tapno pumigsa. Isu a no agproblema, saan koma a sika ti “agwatwat” para kenkuana babaen ti panangaramidmo iti solusion. Bayat nga us-usigenyo ti problema, ikkam iti gundaway nga agpanunot iti solusion. Kalpasan a napagsaritaanyo ti sumagmamano a pagpilian, mabalinmo nga ibaga: “Dagita ti mabalinmo a pagpilian. Panunotem a nalaing dagita iti maysa wenno dua nga aldaw, satanto pagtungtongan ti solusionmo ken no apay a dayta ti napilim.”—Prinsipio ti Biblia: Hebreo 5:14.