SUHETO ITI AKKUB

Apay a Manmanon ti Disiplinado?

Kadagiti naglabas a dekada, nagdakkel ti nagbaliwan dagiti pamilia iti North America ken Europa. Idi, dagiti nagannak ti masursurot. Ngem ita, dagiti metten annak ti masurot. Kas pagarigan, panunotem ti tallo a senario a naibasar kadagiti gagangay a situasion.

Bayat nga adda iti tiendaan a kadua ni nanangna, nangala iti ay-ayam ti 4-tawenna nga ubing. Pinawilan ni nanangna. “Di met adun ti ay-ayammo?” Naladawen idi nabigbigna a diniretsana la koman imbes a nagsaludsod. “Kayatko ngarud!” inrengreng ti ubing. Kapilitan a ginatang dayta ti ina ta madanagan nga agalboroto manen ti anakna.
Simmampitaw ti 5-tawenna nga ubing bayat nga adda kasarsarita ni tatangna. “Nagbayag metten,” kunana. “Intan, agawidtan!” Nagsardeng ni tatangna, nagrukob iti anakna sana inay-ayo: “Mabiit laengen Basang, wen?”
Naireklamo manen ti 12 anyos a ni James ta binugkawanna kano ti maestrana. Makaunget ni tatangna—saan nga iti anakna no di ket iti maestra. “Kanayon lattan a sika ti pagpupudotanna,” imbagana ken James. “Bay-am ta ipulongko iti prinsipal!”

Pagarigan laeng dagita, ngem posible a mapasamak. Ipakitada ti aktual a problema dagiti pamilia a sadiay konkonsintiren dagiti nagannak ti kinaawan modo dagiti annakda, pagustuanda lattan ti kayat dagiti ubbing, ken iliklikda ida kadagiti epekto ti dakes nga inaramidda. “Umad-adun dagiti nagannak a sumursurot lattan iti kayat dagiti babassit nga annakda,” kuna ti libro a The Narcissism Epidemic. “Dati, ammo dagiti ubbing a saan nga isuda ti masurot—no di ket dagiti nagannakda.”

Siempre, adu met a nagannak ti mangikagkagumaan a mangisuro kadagiti annakda iti umiso a panagug-ugali, saan laeng a babaen ti nasayaat nga ulidanda no di ket iti nainget ngem naayat a panangkorehir. Ngem sigun iti nadakamaten a libro, dagiti nagannak a mamati a napateg ti panangkorehir “subsubaenda ti ayus ti kultura.”

Apay a kastoyen ti kasasaad? Apay a manmanon dagiti disiplinado nga ubbing?

Kumapkapuy ti Autoridad Dagiti Nagannak

Kuna ti dadduma a nangrugi a kimmapuy ti autoridad dagiti nagannak idi dekada ‘60, idi imparegta dagiti makunkuna nga eksperto a di unay estriktuan dagiti nagannak ti annakda. Kinunada: ‘Didakay koma kabuteng, no di ket gayyemdakayo koma.’ ‘Nasaysayaat ti pammadayaw ngem iti disiplina.’ ‘Imbes a siputanyo dagiti dakes nga ar-aramiden ti annakyo tapno ilintegyo, siputanyo ketdi dagiti nasayaat nga ar-aramidenda.’ Saan nga imbalakad dagiti eksperto nga agbalin a balanse dagiti nagannak no komendaran ken korehirenda dagiti annakda. Pinagparangda ketdi a no makorehir dagiti annak, masaktan ti sensitibo a riknada ken baka agsakitto ti nakemda kadagiti nagannakda inton dumakkelda.

Adda pay idin panawen a kas man la bigla a nadiskobre dagiti eksperto ti sekreto ti nasayaat a panangpadakkel iti annak. Ket daytoy ti imparegtada: Tulongam ti annakmo a maaddaan iti kompiansa iti bagida. Siempre, napateg nga isuro kadagiti ubbing ti panagkompiansa. Ngem nasobraan metten dagiti eksperto ti panangikampaniada iti dayta ta kinunada kadagiti nagannak: ‘Dikay agus-usar iti negatibo a sasao a kas iti saan ken dakes.’ ‘Kanayon nga ibagayo kadagiti annakyo nga espesialda ken kabaelanda ti agbalin nga aniaman a kayatda a pagbalinan.’ Kasla metten napatpateg ti nasayaat a rikna ngem iti panagbalin a nasayaat.

Napalalo ti pammadayaw dagiti nagannak iti anakda a nakatugaw iti trono — Gapu iti pannakaikampania ti panagkompiansa iti bagi, nagbalin la ngarud a naturturay dagiti ubbing

Ngem kamaudiananna, kuna ti dadduma a gapu iti pannakaikampania ti panagkompiansa iti bagi, nagbalin la ngarud a naturturay dagiti ubbing, a kas man la maikarida a pagserbian. Gapu met la iti dayta, adu nga agtutubo ti “saan a nakasagana iti kritisismo ken sagpaminsan a pannakapaay a mapaspasamak iti aktual a biag,” kuna ti libro a Generation Me. Kastoy ti kuna ti maysa nga ama a nakotar iti dayta a libro: “Awan bibiang dagiti katrabahuam no mapukawmo ti kompiansam iti bagim. . . . No saan a nasayaat ti itedmo a report, saan nga ibaga ti boss-mo, ‘Saan a bale ta magustuak met ti kolor ti papel a napilim.’ No kasta ti pannakasanay dagiti ubbing, dakesto dagiti epektona.”

Agbaliwbaliw nga Opinion

Iti naglabas a dekada, ipakita dagiti pamay-an ti panangpadakkel iti annak nga agkarabaliw ti opinion dagiti tattao. Insurat ti edukador a ni Ronald G. Morrish: “Agtultuloy ti panagbaliwbaliw ti disiplina. Dayta ti mangipakita nga adda dagiti panagbalbaliw iti komunidadtayo.”a Kas deskribiren ti Biblia, nakalaklaka laeng a dagiti nagannak ket “yallo-allon dagiti dalluyon wenno yalla-alla ti agbaliwbaliw nga angin.”—Efeso 4:14, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

Nalawag nga adda dagiti dakes nga epekto ti agdama a nalukay a panangdisiplina iti annak. Saan la a kimmapuy ti autoridad dagiti nagannak no di pay ket saan a naited kadagiti annak ti kasapulanda a panangiwanwan tapno makaaramidda kadagiti nasayaat a desision ken maaddaanda iti pudpudno a kompiansa a mangsango iti biag.

Adda pay kadi nasaysayaat a pamay-an?

a Dakami ti nangyitaliko; manipud iti libro a Secrets of Discipline: 12 Keys for Raising Responsible Children.

Umiso Kadi ti Isursurom?

Panunotem nga addaka kadagiti sumaganad a situasion.

Kada panagaawid dagiti annakmo manipud iti eskuelaan, ken uray Sabado ken Domingo, itulodmo ida kadagiti pagsursuruanda iti piano, skating, wenno iti pagay-ayaman iti soccer, basketbol—uray sadino basta adda masursuro wenno ar-aramidenda. ‘Nabannogakon,’ insennaaymo, ‘ngem ammo dagiti annakko nga isuda ti biagko ken aramidek ti amin para kadakuada. Di met isu dayta ti kaipapanan ti panagbalin a nasayaat nga ina?’

Panunotem: Ania a talaga ti maadal dagiti annakmo no situtulokka nga agbannog tapno laeng adu ti masursuroda? Saan ngata a panunotendanto a ti laeng papel dagiti adulto—nangruna dagiti nagannak—ket paraited kadagiti kasapulanda?

Nasaysayaat a pamay-an: Ipakitam koma kadagiti annakmo nga adda met dagiti kasapulam. Iti kasta, masursuroda nga ipakita ti konsiderasion iti sabsabali, nangnangruna kenka.
Ti ama a nangpadakkel kenka ket estrikto ken manangkritikar, isu nga inkarim a saanka nga agbalin a kasta kadagiti annakmo. Kanayon a padpadayawam ti dua nga annakmo—uray no awan met ti naaramidanda a maikari iti pammadayaw. ‘Masapul a nasayaat ti panagkitada iti bagida,’ kinunam. ‘No mariknada nga espesialda, maaddaandanto iti kompiansa a kasapulanda tapno agballigida.’

Panunotem: Ania a talaga ti maadal dagiti annakmo no makaawatda iti ‘sinsinan a pammadayaw’—a maited tapno laeng sumayaat ti panangkitada iti bagida? Kasano a pagdaksan dagiti annakmo—ita ken iti masanguanan—no sobra ti panangpadayawmo kadakuada?

Nasaysayaat a pamay-an: Agbalinka a balanse. Dika agbalin a manangkritikar unay; ngem ibasarmo met ti pammadayawmo iti aktual a panagporsegida.
Adda dua nga annakmo a babbai nga agtawen iti innem ken lima. Managpungpungtot ti inauna. Idi laeng kalman, gapu iti ungetna, dinanogna ti takiag ni adingna. Malagipmo no ania ti inaramidmo. ‘Imbes nga ungtak, nakirinnasonak laengen kenkuana,’ kunam. ‘Ngamin, amangan no masaktan ti rikna ti balasitangko no ibagak a dakes ti inaramidna.’

Panunotem: Umanay kadin ti pannakirinnason laeng para iti 6 ti tawenna nga ubing? Talaga kadi a pagdaksan ti anakmo no usarem ti sao a “dakes” a mangdeskribir iti panangdanogna iti kabsatna?

Nasaysayaat a pamay-an: Mangikeddengka kadagiti maitutop a pannusa no makaaramid dagiti annakmo iti di umiso. No siaayat a maipakat ti disiplina, masursuroda a balbaliwan dagiti naalas nga ugalida.