Salun-at Ken Kinaandur

DAKKEL TI EPEKTONA ITI BIAG TI NAKARO A SAKIT KEN KINABALDADO. Kalpasan a naparalisado, kinuna ni Ulf a dati nga aktibo ken nasalun-at: “Nadepresak unay. Kimmapsut ken naupayak . . . Panagriknak, kasla ‘awanen ti serserbik.’”

Ipalagip kadatayo ti kapadasan ni Ulf a saantayo a makontrol a naan-anay ti salun-attayo. Ngem adda maaramidantayo tapno saantayo a nalaka nga agsakit. Ngem kasanon no kumapkapuyen ti salun-attayo? Kayatna kadi a sawen a saantayon nga agbalin a naragsak? Saan, kas makitatayto. Ngem umuna a kitaentayo ti sumagmamano a prinsipio tapno agbalintayo a nasalun-at.

AGBALIN A “NATIMBENG ITI PANAGUG-UGALI.” (1 Timoteo 3:2, 11) Talaga a pagdaksan ti salun-at ken nagastos ti nalabes a pannangan wenno panaginum! “Dika makikadua kadagiti nakaro ti panagin-inumna iti arak, kadagidiay a nabuklis a mannangan iti lasag. Ta ti managbarbartek ken buklis kumurapaydanto.”—Proverbio 23:20, 21.

SAANMO A RUGRUGITAN TI BAGIM. “Dalusantayo koma ti bagbagitayo iti tunggal pakatulawan iti lasag ken iti espiritu.” (2 Corinto 7:1) Rugrugitan dagiti tattao ti bagida no agngalngalda iti tabako, agsigarilio, agbartek wenno agdrogada. Kas pagarigan, kuna ti U.S. Centers for Disease Control and Prevention a ti panagsigarilio ket “agresulta iti sakit, kinabaldado ken pannakadadael ti dandani amin a paset ti bagi.”

IBILANGMO A NAPATEG A REGALO TI BAGIM KEN TI BIAGMO. “Babaen [iti Dios] addaantayo ti biag ken aggunaytayo ken addatayo.” (Aramid 17:28) No ammotayo dayta a kinapudno, liklikantayo ti peggad, agtrabtrabahotayo man, agmanmaneho, wenno aglinglingay. Saan a sulit ti apagbiit a ragsak no dayta ti pakabaldaduam!

KONTROLEM TI NEGATIBO A RIKNAM. Adda koneksion ti panunot iti bagi. Isu nga ikagumaam a liklikan ti nalabes a panagdanag, saan a makontrol a pungtot, apal, ken dadduma pay a negatibo nga emosion. Kuna ti Salmo 37:8: “Baybay-am ti unget ket panawam ti pungtot.” Mabasatayo pay: “Dikay pulos maringgoran maipapan iti sumaganad nga aldaw, ta ti sumaganad nga aldaw addaanto kadagiti bukodna a pakaringgoran.”—Mateo 6:34.

AGPANUNOT KADAGITI POSITIBO. “Ti natalinaay a puso isu ti biag ti nainlasagan a bagi,” kuna ti Proverbio 14:30. Kuna pay ti Biblia: “Ti puso a narag-o nasayaat a pangagas.” (Proverbio 17:22) Napaneknekanen ti siensia nga umiso dagita a sasao. Kuna ti doktor a taga-Scotland: “No naragsakka, nasalsalun-atka ngem kadagiti saan a naragsak.”

AGBALIN A NAANDUR. Kas ken Ulf, a nadakamat itay, mabalin nga awan maaramidantayo no di ibturan ti saan a maaw-awan a problema. Ngem adda maaramidantayo a mangsango kadagita. Dadduma ti nalapunos iti pannakaupay, a mangpakaro laeng iti situasion. Kuna ti Proverbio 24:10: “Impakitam kadi a naupayka iti aldaw ti rigat? Kurangto ti bilegmo.”

Nalabit, adda dagiti naupay idi damo ngem nakaungarda. Nasursuroda ti makibagay iti kasasaadda ken nakakitada iti pamay-an nga agibtur. Napadasan dayta ni Ulf. Imbagana a kalpasan ti adu a kararag ken panangutob kadagiti positibo a mensahe ti Biblia, “imbilangna ti kasasaadna kas oportunidad imbes a lapped.” Kanayonanna, kas iti adu a maipaspasango kadagiti nakaro a problema, nasursurona nga ipakita ti asi ken empatia ket natignay a mangipakaammo iti makaliwliwa a mensahe iti Biblia.

Ni Steve ti maysa pay a nagpasar iti nakaro a rigat. Naaksidente idi agtawen iti 15 ket naparalisado. Idi agtawen iti 18, maigarawna manen dagiti imana. Nageskuela iti unibersidad ket dita a naigamer iti droga, arak, ken seksual nga immoralidad. Awan idin ti namnamana. Ngem nagadal iti Biblia ket nagbaliw ti panangmatmatna iti biag ken naikkatna dagiti dakes nga aramidna. Kinunana: “Saanen a kawaw ti biagko. Napno itan iti talna, ragsak, ken kinakontento.”

Ipalagip kadatayo dagiti komento da Steve ken Ulf ti sasao iti Salmo 19:7, 8: “Ti linteg ni Jehova perpekto, mamagsubli iti kararua [wenno, pigsa]. . . . Dagiti bilin manipud ken Jehova nalintegda, mamagrag-o iti puso; ti bilin ni Jehova nadalus, mamagsilnag iti matmata.”