Kapitulo 2—Pannakailasat Agturong ti Baro a Daga
Dagiti Isyu a Mangikeddeng ti Masanguanantayo
1. (a) Ania nga agdama nga isyu ti nangdominar ti pampanunot ti adu a tattao, ket sadino ti taliawanda a maipaay ti solusion? (b) Ania ti masansan a saanda nga us-usigen?
KADAGITI nabiit pay a tawtawen dagiti nabara nga isyu a ramanenna ti masanguanantayo ti pilit a naipasango kadatayo a nagsasaruno ti kapartakna. Dagiti kasasaad a ta dagiti tattao iti uray sadino ti sigaganat a tartarigagayanda ti pannakabang-arda. Nalabit mamatida iti Dios, ngem nalabit kadakuada tapno rumang-ay wenno sumayaat dagiti kasasaad ditoy daga, dagiti tattao ti mangiyeg iti dayta. Dadduma padpadasenda nga aramiden dayta babaen kadagiti agdama a gobierno wenno babaen iti reprep a panagprotesta a maibusor kadagiti desision dagitoy a gobierno. Patien dagiti dadduma a ti rebolusion ti kakaisuna a pamay-an. Patienda a babaen ti panangbalbaliw kadagiti linteg, panangsukat kadagiti agtuturay wenno uray pay dagiti intero a gobierno ti sigurado a mangparang-ay kadagiti kasasaad. Ngem ania ti ipakita dagiti bambanag? Kalpasan ti panangpadpadasdan iti rinibo a tawtawen, dipay la nakapataud ti tao ti uray maysa a gorbierno a nakaiyeg ti awan panangidumdumana a kinahustisia, ti pudno a kinatalged ken di napaut a ragsak kadagiti iturayanda. Aniat’ makagapu iti daytoy?
2. Apay a dagiti kasasaad ti lubong ti nakadakdakes unay?
2 Agpapan pay kasano ti katan-ok ti kalat wenno panggep dagiti tattao nga agtuturay, amin dagiti natauan a gobierno ti iwanwanwan dagiti puersa a di makontrol dagiti tattao nga adda iti saad. Babaen kadagiti siasino? Babaen kadagiti espiritu a napipigsa ngem iti tao, ni Satanas a Diablo ken dagiti demoniona. Pudno, adu a tattao laisenda iti panamati kadagita nga espiritu a persona. Ngem saan a ken Jesu-Kristo. Personal nga ammona ti nalikudan ni Satanas ket isut’ saritaenna kas “ti agturay iti daytoy a lubong.” (Juan 12:31) Iti simboliko a pagsasao, iladladawan ti Biblia ti sangalubongan a napolitikaan a sistema kas maysa nga atap nga animal ken impanayagna nga “inted daydi dragon kenkuana ti pannakabalinna ken ti tronona ken dakkel a kinaturay.” (Apocalipsis 13:1, 2; idiligyo iti Daniel 7:2-8, 12, 23-26.) Ket agpaay ti kaaldawantayo impadto ti Biblia ti lumanlan nga “ay-ay para iti daga . . . ta ti Diablo immulog kadakayo.” (Apocalipsis 12:12) Awanen ti sabali a makapkapnek a makaisalaysay kadagiti riribuk a nakaiduronan ti natauan a sosiedad. Ngem kasano ti pannakapasamak dayta? Aniat’ maaramidantayo tapno mabang-arantayo?
TI ISYU TI KINASOBERANO
3. Aniat’ ipakpakita ti Genesis 2:16, 17 maipapan iti umiso a relasion ti sangatauan iti Dios?
3 Dagiti panglukat a kapitulo ti Biblia ibagana kadatayo nga idi pinarsua ni Jehova a Dios ti immuna a natauan a pareha, da Adan ken Eva, ken insaadna ida idiay minuyongan ti Eden binilinna ida maipapan ti relasionda kenkuana. Isu ti Amada, ti managparabur a Manangipaayda, kasta met ti Sapasap a Soberanoda. Agpaay ti pagimbaganda, kasapulan ti panangapresiarda nga ti agtultuloy a panagbiagda agpannuray iti panagtulnogda iti Dios.—Genesis 2:16, 17; idiligyo ti Aramid 17:24, 25.
4. (a) Sadino ti naggapuan ni Satanas? (b) Ania a dakes a tarigagay ti pinalubosanna a tumaud?
4 Iti daydi amin a sangaparsuaan perpektoda. Saan a kas kadagiti an-animal, dagiti anghel ken tattao addaanda ti wayawaya nga agpili. Ngem di nagbayag kalpasan ti pannakaparsua ti tao maysa kadagiti anghel, nga inabusarna ti nakaskasdaaw nga abilidad a makapagaramid ti personal a desision, ti immalsa a maibusor ti kinasoberano ni Jehova. Iti kasta pinagbalinna ti bagina a kabusor, wenno lumablaban, nga isut’ literal a kaipapanan ti nagan a Satanas. (Idiligyo iti Santiago 1:14, 15; Apocalipsis 12:9.) Natignay iti ambisionna, ginargari ni Satanas ti immuna a natauan a pareha a maiyadayo ken Jehova a Dios ket inyegna ida iti sidong ti impluensiana. Nakitana kadakuada iti panginanamaan iti maysa a daga a napunno kadagiti tattao a mangdaydayaw kenkuana kas ti diosda. (Idiligyo ti Isaias 14:12-14; Lucas 4:5-7.) Ti napasamak idiay Eden ket saan a maysa laeng a sarsarita. Dinakawat dayta ni Jesus kas maysa a historikal a kinapudno.—Mateo 19:4, 5.
5. (a) Ania dagiti isyu a timmaud idiay Eden? (b) Asino dagiti naapektaran iti dayta?
5 Kuna ni Jesus maipapan iti Diablo: “Saan a nagtalinaed iti pudno . . . Isu manangulbod ket ama ti kinaulbod.” (Juan 8:44) Ti damdamo a nailanad a kinaulbod ti Diablo ket isu ken Eva idi nagduaduaanna ti kinapudno ti Dios. Inggunamgunamna ti panangilaksidda iti linteg ti Dios ket inrasonna a nasaysayaat para kadakuada no ikeddengda dagiti kabukbukodanda a pagalagadan ti biag. (Genesis 3:1-5; idiligyo iti Jeremias 10:23.) Iti kasta ti kinasoberano ni Jehova ti nakarit idiay Eden. Kas ipakita dagiti maud-udi a pasamak, ti kinatarnaw iti Dios dagiti amin a nasaririt a parsua ti naikabil met iti panagduadua. Agserserbida aya iti Dios gapu ta pudpudno nga isut’ inay-ayatda, wenno mabalin kadi nga ibaw-ing ida manipud kenkuana? (Job 1:7-12; 2:3-5; Lucas 22:31) Dagitoy nga isyu ti mangapektar tunggal maysa idiay langit ken ditoy daga. Ania a tignay ti innala ti Sapasap a Soberano?
6. Apay a ni Jehova dina a dinadael nga insigida dagiti immalsa?
6 Imbes a dagdagus a dinadaelna dagiti immalsa, sisisirib a pinalubosan ni Jehova iti panawen tapno maibanag dagiti isyu a mamimpinsan ken agpaay iti agnanayonen. Daytoy ti inaramid ti Dios, saan a tapno paneknekanna ti aniaman a punto kenkuana, no di ket tapno palubosan dagiti parparsua nga addaan ti wayawaya ti panagpili a makita nga agpaay ti bagbagida ti dakes a bunga a pinataud ti iyaalsa a maibusor ti kinasoberanona, kasta met tapno maikkanna ida ti gundaway a mangidemostra no sadino ti personal a pagtaktakderanda kadagitoy nasken a banag. Inton naibanagen dagiti isyu, nikaanoman awanton ti mapalubosan a mangriribuk iti kinatalna manen.
7. (a) Kasano a nangrugi dagiti natauan a gobierno? (b) Ania a kita ti rekord ti naaramidanda?
7 Ni Jehova a Dios, kas Namarsua ti sangatauan, isu met ti nainkalintegan nga Agturay. (Apocalipsis 4:11) Nupay kasta, idi agangay, rinugian ni Satanas ken dagiti demoniona a gargarien kadagiti tattao ti tarigagay saan laeng a ti panangikeddengna kadagiti kabukbukodanda a pagalagadan maipapan iti naimbag ken dakes no di ket kasta met ti panangiturayda ti padada a tattao. Ni Nimrod ti immun-una a nangisaad ti bagina kas ari, a nagturay kadagiti siudad idiay Mesopotamia. Isu ti “maysa a mannakabalin a mangnganop [agpadpada kadagiti an-animal ken tattao] a maibusor iti imatang ni Jehova.” (Genesis 10:8-12) Manipud kadagiti kaaldawan ni Nimrod agingga ita, isuamin a kita dagiti natauan a gobierno ti naipadasen. Ngem ti naan-anay a rekord, kas pagaammo ti asinoman nga estudiante ti historia, isut’ mangipamatmat iti kinarugit ken panagibukbok ti dara.—Eclesiastes 8:9.
8. Apay a ni Jesus dina kayat ti makiraman iti napolitikaan a sistema ti lubong?
8 Idi adda ditoy daga ni Jesu-Kristo, uray pay isu ti pinadpadas ni Satanas nga iyeg ti impluensiana. Intukonna ken Jesus “amin dagiti pagpagarian iti mapagtaengan a daga” a kasukat iti uray maysa laeng a panagdayaw. Nagmadi ni Jesus. (Lucas 4:1-13) Iti kamaudianan kayat dagiti tattao a pagbalinen kas maysa nga ari, ngem ni Jesus ti nagpakni. (Juan 6:15) Ammona no ania idi ti napolitikaan a sistema daytoy a lubong, ket ammona a dayta saan a pagayatan ti Dios para kenkuana a padasen tapno parang-ayen dayta.
9. (a) Tapno masolbar dagiti parikut ti sangatauan, ania ti maaramidan a ti laeng Pagarian ti Dios ti makaaramid? (b) Ania dayta a Pagarian?
9 Indemostra ni Jesus ti naan-anay a kinasungdona ken Jehova, ti Dios ken Amana. Inayatna dagiti pamay-an ni Amana ken kanayon nga inaramidna dagiti bambanag a makaay-ayo kenkuana. (Juan 8:29) Ammona a dagiti solusion iti parparikut ti sangatauan ti unay babaen ti Pagarian ti Dios, ti pudpudno a gobierno a mangituray manipud langit ken mangipaay ti nalinteg ken naayat a panangiwanwan a kasapulan ti sangatauan. Ti Pagarian laeng ti makaikkat ti impluensia ni Satanas ken dagiti demoniona. Dayta laeng ti mamagkaykaysa kadagiti tattao ti amin a rasa ken nasnasion a pagbalinen a maymaysa a sangalubongan a pamilia nga agbibiag iti kinatalna. Dayta laeng ti makawayawayanto ti sangatauan iti panangibalud ti basol ken ipapatay. Dayta laeng ti makaiyeg ti agnanayon a ragsak iti sangatauan. Daytoy a Pagarian ket saan a maysa nga urnos nga imbangon dagiti politiko ken binendisionan dagiti klero. Dagidi pudno a Kristiano saanda nga agtungpal kadagiti ig-igam ti linalasag a pannakigubat tapno maisaknap dagiti interesesda. Daytat’ kabukbukodan a gobierno ti Dios, nga addaan ti perpekto a nailangitan nga Ari nga introno ti Dios mismo. Daytoy isu ti Pagarian nga inkaskasaba idi ni Jesus ken insurona a kararagen dagiti paspasurotna.—Daniel 2:44; Apocalipsis 20:1, 2; 21:3, 4.
ANIA A DASIG TI PILIENYO?
10. (a) Ania ti dakkel nga isyu a maipasango ti tunggal maysa kadatayo? (b) Aniat’ rebbeng nga ar-aramidentayo maipapan iti dayta?
10 Ti isyu a maipasango kadakayo isu daytoy: Bigbigbigenyo aya a ni Jehova a Dios, ti Namarsua ti uniberso, isu met ti nainkalintegan a Soberano, ti Kangatuan nga Agturay? Inwayaanyo aya ti panawenen a mangadal ti panggepna ken dagiti pagannurotanna kas naibinsabinsa idiay Biblia? Maipaay ti panagraem iti saadna ken panangapresiar kadagiti daldalanna, pampaneknekanyo aya a dakayo ti siayat nga agtultulnog kenkuana?—Salmo 24:1, 10; Juan 17:3; 1 Juan 5:3.
11. Apay a ti panangpili ti naiduma a kurso di mangyeg ti ragsak?
11 Dagiti kadi tattao a mangpili iti sabali a kurso naragragsakda? Ania ti naibunga ti panangirason ni Satanas a nasaysayaat dagiti tattao babaen iti panangipilitda iti panagwaywayasda imbes nga agimdengda iti Dios? Ti di panangbigbig a ti Dios kukuana ti daga ken ti isuamin a sangatauan, kas kaputotan ti immuna a pagassawaan, ta nairantada nga agbalin nga agkakabsat ti nangibunga iti pannakapapatay ti di kumurang 99 milion a lallaki, babbai ken ub-ubbing kadagiti panaggugubat iti daytoy laeng a siglo. Ti di panangiyaplikar kadagiti moral a pagalagadan ti Biblia ti nangibunga met kadagiti nasinasina a pamilia, ti epidemia dagiti benereal a sakit, ti pannakadadael ti salun-at babaen kadagiti adiksion ti droga, ken nararanggas a krimen. Uray dagiti tattao a makalisi ti narungsot a pagtungpalan naipasangoda iti ipapatay gapu iti natawid a basol manipud ken Adan. Amin nga ebidensia ipakitada a dagiti tattao saksaktanda laeng ti bagbagida ken dagiti adda iti aglawlawda no iwaksida ti nainsiriban ken naayat a pagalagadan ti Namarsua. (Roma 5:12; idiligyo ti Isaias 48:17, 18.) Sigurado a saan a dayta ti kita ti biag a kayatyo. Mabalinyo ti agpili iti banag nga adayo a nasaysayaat.
12. (a) Ania a nabara nga imbitasion ti iyaw-awat ti Biblia kadatayo? (b) Bayat ti narang-ay a panangiyap-aplikartayo ti Sao ti Dios iti panagbiagtayo, ania ti mapasarantayto?
12 Ngem buyogen ti nabara a panangawis, idatag ti Biblia ti imbitasion: “O nanamenyo ket kitaenyo ta ni Jehova naimbag; naragsak ti tao a kumamang kenkuana.” (Salmo 34:8) Tapno maaramidan dayta, masapul nga ammuenyo ni Jehova ngem kalpasanna iyaplikar ti balakadna. Bayat ti panangaramidyo iti dayta, maaddaanto ti biagyo iti kaipapanan. Imbes a petpetan laeng dagiti apagkanito a ragsak a makatulong kadakayo a manglipat biit kadagiti parparikutyo ngem masansan a mangpataud ti ladingit met laeng ti kamaudiananna, maadalyonto no kasano ti sibaballigi a panangparmek kadagiti parparikut iti biag ken no kasano a maaddaan ti manayon a ragsak. (Proverbio 3:5, 6; 4:10-13; 1:30-33) Maaddaankay met iti namnama a makiramanto iti nakaskasdaaw a bendision nga umayto babaen iti Pagarian ti Dios. No daytoy ti kita ti biag nga il-iliwenyo, nasken nga agtignaykayo itan. Apay?
AMIN A NASNASION AGTURONGDAN ITI ARMAGEDON
13. Apay a nasken ti panangala ti natibker a takder iti dasig ni Jehova itan?
13 Ni Jehova dinanto pabus-ayan nga agnanayon dagiti tattao ken organisasion a gaggagaraenda wenno aleng-aleng a sumursurot iti panangidadaulo ni Satanas. Saandanto a mapalubosan nga agtultuloy a manglalais iti linteg ti Dios, nga ab-abusaren iti daga ken daddadaelen ti biag nga agpaay kadagiti dadduma. Naipasangoda ti maysa nga aldaw ti pannakaukom nga aw-awagan ti Biblia a “ti naindaklan nga aldaw ni Jehova.”—Sofonias 1:2, 3, 14-18.
14. Iti ania ti pakaur-urnonganen dagiti amin a nasnasion ita?
14 Iti pannakaipaltiing dagiti pasamak a maaramidto bayat dagiti pangserra nga al-aldaw ti agdama a sistema dagiti bambanag, impanayag ni Jesu-Kristo a “dagiti sasao nga impaltiing dagiti demonio” ti “mapanto kadagiti ar-ari iti amin a mapagnaedan a daga, tapno urnongenda ida a maisagana iti gubat ti dakkel nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin.” Kas impakita dayta a paltiing, “inurnongda ida amin idiay disso nga iti Hebreo managan Har-Magedon [wenno, Armagedon].” Dayta a panangurnong mapaspasamaken ita!—Apocalipsis 16:14, 16; Authorized Version.
15, 16. (a) Ania ti Armagedon? (b) Apay a nesesita dayta?
15 Ti Armagedon a sasawen ti Biblia ket saan a maysa a maliklikan babaen ti nuclear freeze. Daytat’ saan a maibaw-ing dagiti internasional a tulagan. Dayta a nagan ti mabalin naadaw manipud iti kadaanan a siudad ti Megido, ngem ad-adu pay ti ramanenna ngem basta iti maysa a disso idiay Makin-tengnga a Daya. Babaen iti panangidadaulo ti maysa a di makita nga “agturay iti daytoy a lubong,” amin dagiti nasnasion, agpapan pay dagiti nadumaduma a napolitikaan nga ideolohiada, ti maur-urnongen iti maysa a sangalubongan a kasasaad a mangidemdemostra ti ibubusorda ken Jehova a Dios. “Dagiti ar-ari ti amin a mapagnaedan a daga,” agraman amin a paspasurotda, ipakitadanto no sadino ti pagtaktakderanda. Di mabayag sakbay ti Armagedon ti ibubusorda iti Pagarian ti Dios ken kadagiti isuamin a mangiwarwaragawag iti dayta ti bumaranto iti intero a daga. Bigbigenda man wenno saan ti kaaddanto ni Satanas, “ti intero a lubong adda iti pannakabalin ti managdakdakes,” kas kunaen ti Sao ti Dios. Ti intero a nadangkes a lubong ken amin dagiti agtalek iti dayta, wen, amin a mangtultulad kadagiti ar-aramidna, ti masapul a pumanaw.—1 Juan 5:19; 2:15-17.
16 Manipud ngato inggat’ baba, daytoy a lubong ti natatek ti kinarugit. Saan laeng a dagiti timmangkenen a kriminal no di ket uray pay dagiti gagangay nga umili ti mangipakpakita ti timmangken a panangipupuera iti linteg ken kinakurang iti pannakaseknanda kadagiti tattao ken sanikua dagiti padada a tattao. Kangrunaanna, dida pulos ipangpangag no ania ti kuna a mismo ti Dios idiay Saona, ti Biblia. Dida pagraraeman ti kinasoberanona. Nasken a ti Dios agtignayen tapno dalusanna ti naganna iti pakaumsian a naiyeg iti dayta, kasta met tapno isaganana ti dalan a mamagbalin iti daga a Paraiso a sadiay dagiti managayat iti kinalinteg ket tagiragsakendanto ti pudpudno a talna ken talged.
17. (a) Kasanonto kadakkel ti panangdadaelna? (b) Asino ti mangiturturong iti pagbanaganna?
17 Inton umayen ti pannakadadael, awan duadua a daytat’ naggapu ken Jehova. Ti pannakalangalang ti agsaknap iti intero a globo. Maammuanto dagiti nasnasion a ni Jehova ti agtigtignayen bayat a dagiti puersana a mangikisap agtignaydanton. Inton marpuogen dagiti turay ti gobierno, ti ima ti tunggal tao ti maibusorton iti padana a tao. Manipud kadagiti langlangit, ti mismo nga Anak ti Dios ti mangiturong kadagiti mapasamak.—Apocalipsis 6:16, 17; 19:11-13; Zacarias 14:13.
18. Asino dagiti makalasatto?
18 Saan a kas kadagiti resulta ti gubat nuklear nga inaramid dagiti tattao, daytoy a panangdadael saanto nga awan panangidumdumana. Ngem siasinonto dagiti makalasat? Isudanto aya amin dagidiay mangan-annurot ti maysa a relihion, wenno nalabit amin nga agkunkuna a Kristiano? Inawagan ni Jesus dagiti “adu” kadagiti kakasta kas “managaramid ti kinadakes.” (Mateo 7:21-23) Dagiti makalasat nga agturongto iti “baro a daga” isudanto laeng dagidiay pudpudno a nangsukay iti nasinged a pannakirelasion ken Jehova ken ti naarian nga Anakna, ni Kristo Jesus. Babaen ti panagbibiagda ken panangaskasabada maipapan ti Pagarian, indemostradanto a pudpudno nga “ammoda ti Dios” ken “nagtulnogda iti naimbag a damag maipapan ken Apo Jesus.” Pampaneknekanyo aya ti bagiyo a kasta a kita ti tao?—2 Tesalonica 1:8; Juan 17:3; Sofonias 2:2, 3.