Kapitulo 22—Pannakailasat Agturong ti Baro a Daga
Dikay Tarigagayan ti Nabati iti Likudan!
1. (a) Ania a bendision ti adda a mismo iti masanguanan agpaay kadagiti matalek nga ad-adipen ti Dios? (b) Ngem, ania ti inaramid dagiti dadduma a tattao?
Ti kaitungpalan ti padto ti Biblia di agbiddut nga ipakitana nga addatayo iti pagserkan iti nadayag a baro a sistema dagiti bambanag ti Dios. Din agbayag ti dakes a lubong awanton, agraman dagiti pakarigatan, pakaupayan ken pagladingitan a pinataudna. Ti daga mapagbalinton a maysa a Paraiso a sadiay dagiti managdaydayaw iti pudno a Dios tagiragsakendanton ti naan-anay a natauan a biag iti agnanayon. Maipapan iti kinaagpayso ti karkarina maipapan kadagitoy a bambanag, kinuna ni Jehova ken apostol Juan: “Isuratmo, ta dagitoy a sasao matalek ken pudno.” (Apocalipsis 21:1-5) Kaskasdi, nupay nakaskasdaawda, dadduma a tattao a makaammo kadagitoy a kinapudno ti tumalliaw iti wagas ti panagbiag ti lubong a kuna ti Dios a madadaelto. Anian a nakalkaldaang! Apay nga aramidenda dayta?
2. (a) Tapno maliklikan ti kasta a pagbanagan, ania koma ti aramiden ti maysa a tao kalpasan ti damo a pannakaammona iti kinapudno? (b) No dina aramiden daytoy, ania ti mabalin a mangringbaw iti panagpampanunotna, ket ania ti pagbanaganna?
2 Idi damo a nangngeganda ti naimbag a damag maipapan iti Pagarian ti Dios ken ti aramidennanto, siraragsak nga inawatda dayta. Ngem napateg met ti panagtultuloy nga agmataengan, a paunegen ti maysa ti pannakaawatna iti Sao ti Dios ken sapulenna ti naan-anay a panangiyaplikarna iti dayta iti panagbiagna. (Hebreo 6:1, 11, 12) No ti kurang a panangapresiar ti mamagbalin iti maysa a mangbaybay-a iti panangaramid iti daytoy, dinanto itultuloy nga ipateg ti pribilehio iti panagserbi iti Dios. Ti kasta a tao mabalin a saan a makaanus a manguray iti pisikal a bendision nga inkari ti Dios, bayat a dina apresiaren ti pannakasapulna iti naespirituan nga irarang-ay ken ti kinapateg iti pannakiraman a naan-anay no mabalin iti trabaho a panangasaba ken panagaramid-adalan nga inted ti Dios nga aramidentayo itan. Ti panangpennek kadagiti namaterialan a tarigagay ken ti agparang a kasla pagragsakan ti mabalin a mangrugi a mangala iti ad-adu iti panawenna. Ikabilna a maikadua dagiti naespirituan nga intereses. Saan a dagdagus, ngem saggabassit iti sagpaminsan, isut’ maguyod nga agsubli iti lubong.—1 Timoteo 6:9, 10.
3. (a) Apay a napeggad ti mangpili kas gagayyem kadagiti tattao a saan nga agdaydayaw ken Jehova? (b) Kaano a ti maysa a tao nalaka laeng a makasarak iti bagina a kalangenlangen dagita a tattao?
3 Ti maysa a tao mabalin a kunaenna a tarigagayanna ti makalasat a sumrek iti “baro a daga,” ti agbiag iti lubong a sadiay agtaeng ti kinalinteg. Ngem ti panagpilina kadagiti kakaduana masapul a suportaran ti panagkunana? Siempre, inaldaw addada dagiti di maliklikan a pannakikadua kadagiti tattao a saan nga agserserbi ken Jehova—idiay trabaho, idiay eskuelaan, no aggatgatang, uray pay idiay pagtaengan. Ngem bayat ti panagsardeng iti trabaho, kasanguanan ken kalpasan ti panageskuela, no umawag wenno bumisita kadagiti gagayyem, bayat ti panaglinglingay, siasino dagiti pakikaduaanna? Adda kadi pakaidumaanna? Namakdaar ti Biblia: “Saankayo a maallilaw. Dagiti dakes a pannakikuyog dadaelenda dagiti nasayaat a kababalin.” (1 Corinto 15:33) Ngem ania ti “dakes a pannakikuyog”? Adda kadi pakaidumaanna a dadduma a tattao saanda a managdaydayaw ni Jehova, a basta aramidenda laeng ti pagarupenda nga umiso iti panangmatmatda? Maibatay iti naammuantayon, ammotayo a dagita a tattao saandanto a makalasat a sumrek iti “baro a daga.” Asinoman a manglaglag-an kadagiti pagalagadan ni Jehova no maipapan iti panagpili kadagiti gagayyem di agbayag masarakannanton ti bagina nga agsubsubli iti lubong nga idi naminsan impagarupda a binaybay-andan. Ngem dagiti pakdaar a nailanad iti Kasuratan mabalin a masalaknibannatayo a maibusor iti kasta a dalan no ipangagtayo ida a naimpusuan.—1 Corinto 10:11.
“NAISURAT A PAKDAAR KADATAYO”
4. (a) Ania a kita ti panagbiag ti napadasan ti Israel sadi Egipto kalpasan ti ipapatay ni Jose? (b) Apay a ti “nawadwad a bilang dagiti nagduduma a tattao” ti kimmuyog iti Israel idi naisalakanda manipud Egipto? (c) Kasano a natungpal dayta a naimpadtuan a drama iti kaaldawantayo?
4 Idi insalakan ni Jehova ti Israel manipud pannakaadipen idiay Egipto, anian a bang-ar nga agpaay kadakuada! Ti narungsot a panangilupitlupit a napadasanda kalpasan ti ipapatay ni Jose ti namagbalin iti Egipto a kasla napudot nga hurno isu a nakaitappuakanda. (Exodo 1:13, 14; Deuteronomio 4:20) Ngem inyeg ni Jehova ti sangapulo a baot, wenno saplit, iti Egipto. Ti nagdumaan ti pudno a Dios ken dagiti didios iti Egipto nagbalinen a nalawag. Gapuna idi pinanawan ti Israel ti daga, “ti nawadwad a bilang dagiti nagduduma a tattao” a saan nga Israelitas ti kimmuyog kadakuada, a kas met ita ti “dakkel a bunggoy” ti simminan iti lubong ket nakikadua iti natda ti naespirituan nga Israel. (Exodo 12:38) Ngem ania ti napasamak iti kampamento kalpasan ti Iruruarda?
5. (a) Di nagbayag kalpasan ti pannakaisalakanda, kasano a ‘nagsublida idiay Egipto’? (b) Apay a napasamak dayta?
5 Inlawlawag ti Kristiano nga adalan a ni Esteban: “Ket nagsubli dagiti pusoda sadi Egipto.” Daytoy ket sumagmamano laeng a bulan kalpasan ti pannakaisalakanda. (Aramid 7:39, 40) Ania ti pammaneknek iti daytoy? Nagaramidda iti balitok nga urbon a baka—ti banag a nakairuamanda idiay Egipto—ket inwaragawagda a nangaramidda iti “piesta ken Jehova.” Ngem tultuladenda dagiti Egipcio. (Exodo 32:1-6) Kasta unay ti di pannakaay-ayo ni Jehova kadakuada. Ti kababalinda ti direkta a maikontra iti Linteg nga intedna ken Moises idiay Bantay Sinai. Rinibribo ti nakapukaw ti biagda. Apay a napasamak dayta? Nupay ammoda dagiti bilbilin ni Jehova, nalawag saan nga inapresiar ti pusoda dagitoy ken dida met inapresiar ti kinapudno a ti pudno a Dios ti mangiturturong kadakuada.
6. (a) Ania a probision ti inaramid ni Jehova agpaay kadakuada idiay let-ang? (1 Corinto 10:3, 4) (b) Apay a dadduma kadakuada nangrugi a nagtarigagay kadagiti inus-usarda idiay Egipto?
6 Idi pimmanawda idiay Egipto, agpada a ti Israel ken ti “nawadwad a bilang dagiti nagduduma a tattao” a kimmuyog kadakuada ammoda a dayta ti umiso nga aramiden. Ngem kalpasan iti nakatawen awanda pay laeng iti Naikari a Daga; awananda pay kadagiti balbalay iti “daga a pagayusan ti gatas ken diro.” Addaanda amin iti umdas a taraon a pisikal, ken nangnangruna pay adda ti naespirituan a kinawadwad. Ti monmon nga ulep ken monmon nga apuy ti kanayon a mangipakita a ni Jehova ti mangiturturong kadakuada. Idiay Nalabaga a Baybay ken idiay Bantay Sinai nakitada ti nakaam-amak a pammaneknek iti pannakabalin ni Jehova. Ti Linteg ti tulag ti nangipaay kadakuada iti naespirituan a pannakataraon ken inana. Dayta ti nangipaay met ti adu a banag iti personal, a nangipakita kadakuada no sadino ti pakasapulan ti panagbalbaliw ti kababalinda, panagpampanunotda, pangpanggepda, tapno dagitoy ti makaay-ayo ken Jehova. Ngem imbes nga apresiarenda dagiti amin nga ar-aramiden ni Jehova kadakuada, nangrugi ti panagtarigagayda kadagiti pisikal a bambanag nga adda idiay Egipto. Ti naagum a tarigagay ti nangiturong ti pannakadadael dagiti adu.—Numeros 11:4-6, 31-34.
7. (a) Idi nangipaay dagiti managsimisim ti damag, apay a pinagsasaritaan dagiti tattao ti panagsubli idiay Egipto? (b) Ania ti nagbanaganna? (Hebreo 3:17, 19)
7 Di nagbayag kalpasan daytoy, imbaon ni Moises dagiti agsimisim iti Naikari a Daga. Idi nagsublida immanamongda amin a pudno a “pagayusan ti gatas ken diro.” Ngem sangapulo kadagiti managsimisim ti maamak kadagiti tattao sadiay ken maamakda kadagiti nasarikedkedan a siudadda. Saanda a nagtalek ken Jehova iti amin a pusoda ket pinagamakda ti puspuso dagiti dadduma. Naminsan manen dagiti panunotda ti nagsubli sadi Egipto, ket nagsasaritaanda ti plano nga agsubli sadiay. Gapu iti kinakurang ti pammatida, dayta intero a kaputotan ti agedad ti 20 ken natataengan pay ti natay kamaudiananna idiay let-ang, a pulos a dida nakastrek iti Naikari a Daga.—Numeros 13:27-33; 14:1-4, 29.
8. (a) Tapno maisalakan ni Lot ken ti pamiliana idi nadadael ti Sodoma, ania ti masapul nga aramidenda? (b) Apay a ti asawa ni Lot nagbalin a teddek ti asin? (c) Ania a mensahe a pammakdaar ti linaon dayta agpaay kadatayo?
8 Nasurok a 400 a tawtawen a nasaksakbay, dayta met laeng a leksion ti naipaganetget iti naiduma a kasasaad. Ti kaanakan ni Abraham a ni Lot nagnaed idiay Sodoma, maysa a dakes ti morlna ngem nabaknang iti material a siudad. Nakadakdakes ti imoralidad ti Sodoma ken dagiti distritona ta inkeddeng ni Jehova ti panangispalna ken ni Lot ken ti sangakabbalayanna. Idi pinakdaaran ni Lot dagiti agbalinto a mamanugangna, iti imatangda “isut’ kasla tao a mangrabrabak.” Ngem dayta saan a rabrabak. Iti parbangon nagdardaras nga inruar dagiti anghel ni Lot ken ti pamiliana iti siudad ket imbagada kadakuada ti ipapanawda a saan a tumaltalliaw. Agpannuray ti biagda iti panagtulnogda. Ni Lot ken dagiti dua nga annakna a babbai inaramidda ti naibilin kadakuada ket naispalda. Ngem ti asawa ni Lot nalawag nga agkedked a mangpanaw kadagiti material a bambanag a nabatina. Idi timmalliaw, napukawna ti biagna, ket nagbalin a teddek ti asin. Personal kadi nga impapusoyon ti kaipapanan dayta? Tapno ditay mapalabes ti punto, inraman ni Jesus dayta iti pakdaarna maipapan iti kinaganat ti ipapanaw iti daan a sistema iti kaaldawantayo. Iti panamakdaarna a maibusor iti nakaro a pannakaseknan kadagiti namaterialan a sanikua a sigaganetget a kinunana: “Laglagipenyo ti asawa ni Lot.” (Genesis 19:12-26; Lucas 17:31, 32) Ania ti mangsalaknib kadatayo a maibusor iti pannakasulisog kadagiti bambanag a nangsulisog kadagiti Israelitas ken ti asawa ni Lot?
“PANANGGUN-OD ITI NASAYSAYAAT A LUGAR”
9. Ania ti pammati, ket kasano a sukayentayo dayta?
9 Tapno maliklikan ti pannakaimpluensia a tumalliaw, masapul ti panangpabilegtayo ti pammatitayo iti adda iti masanguanan. Ti Hebreo 11:1 depinarenna ti pammati kas “ti natalged a panangpadpadaan iti bambanag nga in-inanamaen, ti nabatad a panangipakita kadagiti kinaagpayso nupay di pay nakita.” Daytat’ panangipasiguro wenno panangipanamnama, kas maysa a titulo, a magun-odantayto ti inkari ti Dios. Ti pammati naibatay iti nabileg a pammaneknek, ket kas banagna addaantayo ti nabileg a rason a mamati iti dayta a di makita ti pisikal a mata. Dayta saan a panamati, wenno ti sidadaan a panamati gapu laeng ta kasla nasayaat dayta. Tapno maaddaan ti pudno a pammati, masapul nga ipategtayo ti personal a panagbalin a pamiliar kadagiti pammaneknek iti nakaibatayan dayta. Masapul met ti naannad a panangusigtayo no kasano a ti nasursurotayo mainaig iti biagtayo met laeng ken ti panangpataud iti pudno a naimpusuan a panangapresiar iti dayta.
10. (a) Kasano ti panangpaneknek ni Abraham iti pammatina, ken kasano ti kapautna? (b) Kasano ti pannakaammotayo a ti inaramidna ket umiso?
10 Ni Abraham addaan iti kasta a pammati. Kas banagna, iti panangiturong ni Jehova pinanawan ni Abraham ti narang-ay a siudad ti Ur idiay Caldea ket immakar iti adayu a Canaan, maysa a daga a dina pay nakitkita idi. Sadiay nagnaed kas maysa a ganggannaet, a di nakikadua iti aniaman a pagpagarian a siudad a maipaay iti talged. “Ur-urayenna ti siudad nga adda pudno a pamuonna [ti Mesianiko a Pagarian ni Jehova], ti nangibangon ken nangipatakder iti dayta isu ti Dios.” No tinartarigagayanna ti panagbiag idiay Caldea, awan duadua a nagsubli koma. Imbes ketdi, “tinarigagayanna ti nasaysayaat a pagnaedan, kayatna a sawen, ti nailangitan.” (Hebreo 11:8-16) Saan laeng nga iti sumagmamano a tawen, wenno uray pay sangapulo wenno duapulo a tawen, a tinarigagayan ni Abraham dayta “nasaysayaat a pagnaedan.” Intultuloyna ti nangaramid iti dayta agingga iti ipapatayna, 100 a tawtawen wenno ad-adu pay kalpasan ti ipapanawna idiay Ur. Saan a basta kinunana nga isu addaan iti pammati; impakitana dayta babaen kadagiti ar-aramidna. Kas banagna naipanamnama ti gunggonana. Sigurado ti namnama ti panagungar a maipaay kenkuana, kas kinuna ni Jesus, ‘iti Dios, sibibiag ni Abraham.’—Lucas 20:37, 38; Santiago 2:18.
11. Kasano ti panangipakita ni Isaac ken ni Jacob nga isuda, met, addaanda ti pammati?
11 Ngem ti ngay anak ni Abraham a ni Isaac, ken ti anak ni Isaac a ni Jacob? Pulos a dida napadasan ti kasasaad ti panagbiag idiay Caldea. Ngem dida minatmatan daytoy kas rason iti panangsukimatda no ania ti kapada dayta a panagbiag. Idi naammuanda manipud kadagiti dadakkelda ti maipapan iti kari ni Jehova impapusoda dagitoy. Sinukayanda ti pammati a kas ti pammati ni Abraham. Dagitoy, met “tartarigagayanda ti nasaysayaat a pagnaedan.” Saan nga ibain ti Dios ida.—Hebreo 11:9, 16, 20, 21; Genesis 26:24, 25; 28:20-22.
12. Ania ti nangiturong ken Esau ken ni Dina iti serioso a pakarigatan?
12 Iti kasumbangirna, ti kabsat ni Jacob a ni Esau dina inapresiar dagiti naespirituan a bambanag. Isut’ nangasawa kadagiti babbai a saan a managdaydayaw ken Jehova. Imbes nga impatpategna dagiti sagrado a bambanag, inlakona ti kalinteganna nga inauna a maipaay laeng iti maysa a taraon. (Genesis 25:29-34; 26:34, 35; Hebreo 12:14-17) Isut’ maysa a tao nga agtarigagay iti pisikal a pannakapnekna itan. Ti anak a babai ni Jacob, ni Dina, naaddaan iti serioso a parikut. Apay? Agsipud ta nakikadua kadagiti pagano nga “annak a babbai iti daga.”—Genesis 34:1, 2.
13. (a) Ania ti pudno a kasasaad ti biag para kadagiti tattao a paset ti lubong ita? (b) Ania ti mangsalwad kadatayo a maibusor iti panagsubli iti dayta?
13 No, kas ken Abraham, Isaac, ken Jacob, pudno a “tartarigagayanyo ti nasaysayaat a pagnaedan,” iti biag iti sidong ti Mesianiko a Pagarian ni Jehova, dikay palubosan ti bagiyo a maiguyod nga agsubli iti lubong. Laglagipenyo, ti lubong awan ti itukonna nga agnanayon a masanguanan. “Ngem ti agaramid iti pagayatan ti Dios agtalinaed iti agnanayon.” Ket anian a nakabakbaknang a makapnekto a biag dayta!—1 Juan 2:17.