Napateg ti Kinapudno Maipapan iti Kararua
“Maammuanyonto ti kinapudno, ket ti kinapudno wayawayaannakayto.”—JUAN 8:32.
1. Apay a nasken a sukimatentay ti pammatitayo maipapan iti kararua ken ipapatay?
KAADUANNA ti pammati maipapan iti ipapatay ken ti Sumuno a biag ket maigapu iti impluensia ti relihion ken kultura a dimmakkelan ti maysa a tao. Kas nakitatayon, nagduduma dagitoy manipud iti pammati a matun-oyan ti kararua ti ultimo a kalatna kalpasan laeng ti adu a maulit-ulit a pannakayanak agingga iti ideya nga adda maymaysa a panagbiag a mangikeddeng iti maudi a pagtungpalan ti maysa a tao. Kas resultana, nalabit inanamaen ti maysa a tao a makikaykaysanto kamaudiananna iti napaypayso a pagtungpalan apaman a matay, ti sabali nalabit inanamaenna a matun-oyanna ti Nirvana, ket ti sabali pay inanamaenna nga umawat iti nailangitan a gunggona. Ania ngarud ti pudno? Yantangay impluensiaan ti pammatitayo ti kababalin, tigtignay, ken desisiontayo, saan kadi a masapul a maseknantayo a mangammo iti sungbat dayta a saludsod?
2, 3. (a) Apay a mapagtalkantayo ti ibagbaga ti Biblia maipapan iti kararua? (b) Kas kunaen ti Biblia, ania ti kinapudno maipapan iti kararua?
2 Ti kadadaanan a libro ditoy lubong, ti Biblia, tuntonenna ti pakasaritaan ti tao manipud pannakaparsua ti immuna a natauan a kararua. Dagiti sursurona saan a nalaokan kadagiti pilosopia ken tradision ti tattao. Ibatad ti Biblia ti kinapudno maipapan iti kararua: Ti kararuam ket sika a mismo, awanen a pulos ti biag dagiti natay, ket dagidiay adda iti lagip ti Dios mapagungardanto iti inkeddengna a tiempo. Aniat’ pategna kadakayo ti pannakaammoyo iti daytoy?
3 “Maammuanyonto ti kinapudno, ket ti kinapudno wayawayaannakayto,” kinuna ni Jesu-Kristo kadagiti pasurotna. (Juan 8:32) Wen, mangwayawaya ti kinapudno. Ngem iti ania ti pangwayawayaan kadatayo ti kinapudno maipapan iti kararua?
Wayawaya Manipud iti Buteng ken Ladingit
4, 5. (a) Ania a panagbuteng ti pukawen ti kinapudno maipapan iti kararua? (b) Kasano a ti namnama iti panagungar pinaturedna ti maysa a tin-edyer a nataninganen ti biagna?
4 “Kabuteng ti kaaduan a tattao ti matay ket ikagkagumaanda a liklikan a panunoten dayta,” kuna ti The World Book Encyclopedia. “Ti mismo a sao nga ‘ipapatay’ gistay saanen a madakdakamat iti Lumaud,” kuna ti maysa a historiador. Ket iti dadduma a kultura gagangay a maus-usar dagiti maisandi a sasao a kas iti “pimmusayen” ken “napanen iti sabali a biag” kas panangdeskribir iti ipapatay ti maysa a tao. Daytoy a panagbuteng ken patay ket kinapudnona panagbuteng iti di am-ammo, yantangay ibilang ti kaaduan a tattao ti ipapatay kas misterio. Ti pannakaammo iti kinapudno maipapan iti mapasamak no mataytayo kissayanna daytoy a panagbuteng.
5 Kas pagarigan, usigenyo ti kapanunotan ti 15-tawenna a ni Michaelyn. Naaddaan iti leukemia ket nakalkaldaang ti ipapatayna. Malaglagip ni nanangna a Paula: “Kinuna ni Michaelyn a di mabuteng a matay gapu ta ammona a temporario laeng ti ipapatay. Masansan a pagsarsaritaanmi ti maipapan iti baro a lubong ti Dios ken amin a mapagungarto iti dayta. Nakadakdakkel ti pammati ni Michaelyn ken Jehova a Dios ken iti panagungar—a di pulos nagduadua.” Ti namnama iti panagungar winayawayaanna daytoy natured a balasitang manipud iti nakaro a panagbuteng iti ipapatay.
6, 7. Ti kinapudno maipapan iti kararua wayawayaannatayo manipud iti ania a ladingit? Iyilustraryo.
6 Aniat’ epekto ti kinapudno kadagiti dadakkel ni Michaelyn? “Ti ipapatay ti balasitangmi isut’ kasaeman pay laeng a napasamak kadakami,” kuna ni tatangna a Jeff. “Ngem nagtalekkami a naan-anay iti kari ni Jehova a panagungar, ket segseggaanmi nga iti maysa nga aldaw maarakupminto manen ni patpatgenmi a Michaelyn. Anian a nagragsakto dayta a panagkikita manen!”
7 Wen, ti kinapudno maipapan iti kararua wayawayaanna ti tao manipud iti nakaro a ladingit nga iyeg ti ipapatay ti maysa a patpatgen. Siempre, awan makaikkat a naan-anay iti saem ken leddaang a mapasaran no adda matay a patpatgen. Nupay kasta, ti namnama iti panagungar ep-epenna ti panagleddaang ken pagbalinenna a nalaklaka nga amang nga ibturan ti saem.
8, 9. Ti kinapudno maipapan iti kasasaad dagiti natay wayawayaannatayo manipud iti ania a panagbuteng?
8 Ti Nainkasuratan a kinapudno maipapan iti kasasaad dagiti natay wayawayaannatayo met manipud iti panagbuteng kadagiti natay. Sipud idi maammuanda daytoy a kinapudno, dagiti adu a dati a naadipen kadagiti inaanito a ritual mainaig kadagiti natay saandan a maseknan kadagiti lunod, signo, anib, ken anting-anting, ket saanda metten nga agidaton kadagiti nakangingngina nga atang a mangay-ayo kadagiti inapoda ken manglapped iti panangal-aliada kadagiti sibibiag. Kinapudnona, yantangay dagiti natay “dida ammo ti aniaman,” awan mamaayna dagita nga aramid.—Eclesiastes 9:5.
9 Ti kinapudno maipapan iti kararua, a masarakan iti Biblia, pudno a mangwayawaya ken mapagtalkan. Ngem usigenyo met ti naisangsangayan a namnama nga ipaay ti Biblia kadakayo.
[Blurb iti panid 29]
Ti kinapudno maipapan iti kararua wayawayaannakayo manipud iti panagbuteng a matay, panagbuteng kadagiti natay, ladingit gapu iti ipapatay ti maysa a patpatgen